گروه ترجمه و تولید محتوا در بسپار/ایران پلیمر تعریف و ماهیت رنگدانه رنگدانه ها ذرات کوچک و نامحلولی هستند که با پراکندگی در بستری که قرار می گیرند، باعث ایجاد رنگ و پشت پوشی می شوند. رنگدانه ها باعث ایجاد رنگ می شوند زیرا ذاتاً توانایی جذب طول موج مشخصی از نور مرئی را دارند( محدوده طول موج بین 380 تا 730 نانومتر). این جذب دریافت و توسط چشم انسان پردازش شده و در نهایت به عنوان رنگ تعبیر می گردد. دامنه طول موج های رنگی در جدول 1 آورده شده است.
جدول 1. طیف نور مرئی
رنگ محدوده طول موج برحسب (نامومتر)
قرمز 635 تا 700 نانومتر
نارنجی 590 تا 635
زرد 560 تا 590
سبز 490 تا 560
آبی 450 تا 490
بنفش 400 تا 450
از آنجا که رنگدانه ها از ذرات نسبتا کوچکی تشکیل شده اند، لذا بطور طبیعی تمایل به تجمع و ایجاد توده و کلوخه دارند. به همین دلیل ترکیب و اختلاط مناسب رنگدانه ها در پیونده های پوشش های پودری، برای جلوگیری از کلوخه شدن جهت دستیابی به بهینه مقادیر رنگ و پشت پوشی، مورد نیاز است. این کلوخه زدایی در فرآیند روزن رانی رخ داده و پراکندگی ذرات رنگدانه را درون پیونده پودری فراهم می آورد. در نتیجه بالاترین و غنی ترین درجه فام و پشت پوشی بدست می آید.
رنگدانه هایی که در پوشش های پودری استفاده می شوند، سنتزی بوده و ماهیت آلی یا معدنی دارند که تفاوت هایی در این دو دسته مواد وجود دارد. رنگدانه های آلی درخشندگی و شدت رنگ را تامین می کنند در حالی که رنگدانه های معدنی مات هستند. بیش تر رنگدانه های معدنی بر پایه ترکیبات اکسید های فلزی بوده و وزن مخصوص بالاتر و جذب روغن پایین تری نسبت به هم نوعان آلی خود دارند. جدول 2 برخی از تفاوت های بین این دو گروه را نشان می دهد.
جدول 2. مشخصات عمومی رنگدانه های آلی و معدنی
مشخصه رنگدانه آلی رنگدانه معدنی
فام شفاف، درخشان کدر، شدت رنگی کم-تر
وزن مخصوص 1.2 تا 2.9 2.9 تا 6.1
قیمت و بها متوسط تا بالا کم تا متوسط
جذب روغن بالاتر پایین تر
اندازه ذرات کوچک تر بزرگ تر
طیف رنگی وسیع محدود تر
پایداری گرمایی ضعیف تا متوسط متوسط تا عالی
مقاومت جوی ضعیف تا خیلی خوب متوسط تا عالی
دسته بندی
رنگدانه ها معمولا بر اساس شاخص رنگی طبقه بندی می شوند. همان گونه که در جدول 3 نشان داده شده است، این سامانه از شکل زیر و مطابق استاندارد انجمن رنگ انگلستان و انجمن شیمی نساجان و رنگ آمریکا، برای نامگذاری استفاده می کند:
پیشوند P نمایانگر رنگدانه و حروف دیگر رنگ را مشخص می کند. به عنوان مثال PR به رنگدانه قرمز، PG به رنگدانه سبز و PR-170 به رنگدانه قرمز بر پایه نفتل ها اشاره می کند.
جدول 3. شاخص رنگی برخی از رنگدانه های مورد استفاده در پوشش های پودری
PO: رنگدانه نارنجی PB:رنگدانه آبی
PR: رنگدانه قرمز PBk: رنگدانه سیاه
PV: رنگدانه بنفش PBr: رنگدانه قهوه ای
PW: رنگدانه سفید PG: رنگدانه سبز
PY: رنگدانه زرد PM: رنگدانه فلزی
ملاحظات کاربردی رنگ همانندی
برای دستیابی به یک رنگ مشخص باید اصول اساسی آن که در زیر شرح داده شده است را پیاده کرد:
از رنگدانه مناسب و خوب شروع کن
از تطابق رنگی با رنگدانه های اشتباه خودداری کنید. رایانه رنگی شما ممکن است برای رنگ همانندی از دستورالعمل ها و نسخه هایی استفاده کند که از قبل در تاریخچه خود داشته است. بسیاری از خطا ها از این طریق رخ می دهند. و یا حتی ممکن است رنگدانه از دوام کافی برخوردار نباشد.
لذا بهتر است با استفاده از مجموعه رنگدانه هایی که بالاترین احتمال حصول رنگ، ضمن داشتن دوام بالا، را دارند استفاده کرد. معمولا یک رنگ همانند کننده با مجموعه رنگدانه هایی کم تر از حالت ایده آل شروع به کار کرده سپس سعی می کند با افزودن رنگدانه های بیش تر، فام را مطابقت دهد. او زمانی به سراغ مجموعه جدید می رود که اطمینان حاصل کند که با مجموعه رنگدانه های فعلی، بدست آوردن رنگ مورد نظر غیرممکن است.
کار ها را ساده انجام دهید
به عنوان یک قاعده کلی، علاوه بر رنگدانه های سفید و سیاه، یک یا نهایتا سه رنگدانه دیگر برای رنگ همانندی مورد نیاز است. مسائل گوناگونی مانند متاماریزم( اختلاف رنگی دو نمونه مشابه تحت منابع نوری متفاوت)، ناسازگاری رنگ ها در تولید و مقیاس های بزرگ و تغییر پذیری رنگ در اجرای پوشش پودری، می تواند رخ دهد.
مترجم: مهندس فهیمه رفیعی دانش آموخته ی کارشناسی ارشد مهندسی رنگ پژوهشگاه رنگ
(ادامه دارد …)
متن کامل این گفت و گو را در شماره ۲۲۲ دوماهنامه پوشرنگ از گروه مجلات بسپار که در فروردین ماه منتشر شده است بخوانید.
در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه و فیدیبو قابل دسترسی است.
