مقاله‌ای از حمید رقمی/مغز ما خاطرات و آزموده ها را در سه نسخه ذخیره می کند

ذخیره شده ها در حافظه از نظر دوام، قابلیت دسترسی و تغییر پذیری متفاوت هستند
مطالعات انجام شده نشان می دهد که مغز ما خاطرات را حداقل در سه نسخه ذخیره می کند. این کپی های حافظه درجات مختلفی از ماندگاری و قابلیت دسترسی مجدد دارند. یکی از کپی ها بیشتر به عنوان پشتیبان عمل می کند و در ابتدا دسترسی به آن دشوار است، اما با گذشت زمان قوی تر می شود، دیگری در ابتدا قوی و به راحتی قابل تغییر است ولی خیلی سریع محو می شود. این پروسه ها و مکانیزم های آن ها در کل به این بستگی که کدام گروه های عصبی در مرکز حافظه از آن ها کپی برداری کرده و آن ها را نگهداری می کند. ما به لطف خاطراتمان- ورودی ها به مغز- می توانیم از گذشته درس بگیریم و به موقعیت های جدید بهتر پاسخ دهیم. اما حافظه ما مانند یک آلبوم عکس «ثابت» عمل نمی کند. بلکه بدین ترتیب است که هرگاه که چیزی را ذخیره می‌کنیم، احساسات، انتظارات و فیلترهای « داخلی» همزمان ایفای نقش کرده و عملاً تعیین می کنند که چه چیزی را برای درازمدت ذخیره کند و یا اصولاً ذخیره کند یا نکند. با این حال ولی باید توجه شود که خاطرات یا چیزهای دیگرِ ذخیره شده در شبکه های پر پیچ و خمِ مغز پویا بوده و یا به عبارت دیگر قادرند که متعاقباً تغییر کرده و یا به نوعی ” تحریف» شوند.

چگونه مغز می‌تواند خاطرات ما را به صورت بلند مدت و پویا ذخیره کند؟
ویلد کِویم (Vilde Kveim )و همکارانش از دانشگاه بازل(سوئیس) اکنون پاسخی برای این سوال یافته اند.
تمرکز مطالعه آنها بر روی گروه های مختلف نورون در هیپوکامپ (یا مرکز حافظه مغز) بود. سلول های مغزی (متفاوتی)که در آنجا در مراحل مختلف رشد جنینی تشکیل می شوند، از نظر ژنتیکی، تشریحی و عملکردی متفاوت می باشند.
ایجاد سه نسخه (کپی)در سه نوع نورون
محققان دانشگاه بازِل بر این باورند که مغز یک رویداد را به طور همزمان در حداقل سه گروه از نورون ها ذخیره می کند.آنها معتقدند که زمان شکل گیری این سلول‌های مغزی ، نقش مهمی در عملکرد آنها ایفا می‌کند. نورون‌هایی که در مراحل اولیه (ایجاد) و رشد می‌کنند، رویدادها را برای مدت طولانی ذخیره می‌کنند، اما نسخه‌ی حافظه آنها در ابتدا بسیار ضعیف بوده و به سختی قابل بازیابی هستند، ولی با گذشت زمان قوی تر می شود. نسخه دوم حافظه در نورون‌های دیر(تر) شکل گرفته است. تیم تحقیقاتی در این زمینه توضیح می‌دهد که : « این سلول‌های مغزی که ترجیحاً برای بازیابی پس از مدت کوتاهی استفاده می‌شوند. برای ذخیره کردن در حافظه در ابتدا بسیار قوی اما با گذشت زمان ضعیف‌تر می‌شود. بنابراین خاطرات ذخیره ‌شده در این گروه از نورون ها اگر جه که در ابتدا قابل توجه هستند ، اما نسبتاً به سرعت محو می‌شوند. نسخه سوم حافظه در نورون های “میانسال”- از نقطه نظر زمان شکل گیری- ذخیره می شود که حافظه را برای مدت طولانی و با ثبات (ثابت) حفظ می کنند.
مهم برای یادگیری و تغییرپذیری
این ذخیره‌سازی (های) سه‌گانه خاطرات، سرنخ‌های مهمی در مورد چگونگی یادگیری و اینکه چرا ( یادگرفته ها) در زمان های متفاوت فراموش می‌شوند و همچنین اینکه چگونه و چرا برخی از خاطرات راحت‌تر تحریف می‌شوند را کم و بیش در دسترس محققان قرار می دهد. خاطراتی که به ‌طور مختصر اما قوی توسط نورون‌های « گروه سوم » ذخیره می‌شوند، (به ویژه) پویا و مستعد تغییر هستند. به گفته ویلد کِویم (Vilde Kveim ) اگر رویداد یا چیزهایی را که در مدت کوتاهی پس از به خاطر سپردن آن یاد گرفته‌ایم، به یاد بیاوریم، نورون‌های نوع گروه سوم می‌توانند اطلاعات جدید را در حافظه اصلی ادغام کنند. با این حال ولی اگر ما فقط یک رویداد را پس از مدت طولانی به یاد آوریم، نورون های گروه اول در ماجرا دخیل بوده اند، یعنی نورون هایی که نسخه حافظه آنها را به سختی می توان تغییر داد و لذا کمتر مستعد دگر گونی های بعدی ( یا جعل) هستند” ویلد کِویم (Vilde Kveim ) همچنین توضیح می‌دهد که ” خاطرات ما واحدهای پویایی را تشکیل می‌دهند که ویژگی‌های آنها با زمان و تجربه تغییر می‌کند و این نشان دهنده انعطاف پذیری مغز و ظرفیت حافظه عظیم آن است”
(موضوع) عمل متعادل کننده عصبی (neuronal balancing act )
مغز ما عمل متعادل کننده بین ثبات و پویایی را تا حدی از طریق تقسیم کار بین نورون‌ها مدیریت می‌کند: برخی به عنوان نسخه‌های کاری سریع در دسترس هستند، در حالی که برخی دیگر به عنوان نسخه‌های پشتیبان طولانی‌مدت عمل می‌کنند. اینکه کدام یک از این نسخه ها چقدر قوی است، به زمان و نحوه یادآوری حافظه نیز بستگی دارد. با این حال ولی محققان هنوز در آغاز تحقیق در مورد این نسخه های حافظه هستند. بسیاری از جزئیات هنوز نامشخص است، اما درک این فرایند که چگونه خاطرات را ذخیره کرده و/یا تغییر می‌دهیم، می‌تواند روزی به ما کمک کند تا خاطرات ناخواسته‌ای را که بر زندگی‌مان تأثیر می‌گذارند کاهش دهیم یا خاطراتی را که فکر می‌کردیم از دست داده ایم مجدداً بازیابی کنیم.
منبع : scinexx ( به نقل از)
University of Basel / August 26, 2024
(Scinexx ist ein deutsches Onlinemagazin des Wissenschaftsjournalismus)
در پایان : حال که به هیپوکامپ و “خاطرات” کمی پرداخته شد، بد نیست یادی هم از زنده یاد مهدی اخوان ثالث کنیم .

وبلاگ علوم و تکنولوژی رنگ