پوشش های کنترل کننده خوردگی
بسپار/ ایران پلیمر سیستمهای کنترل خوردگی برای محافظت از تمام ابزار و داراییهای با ارزش استفاده میشوند. نگهداری و تعمیر صنعتی پوششهای محافظتی برای حفاظت از زیربناهای داخلی و خارجی در برابر خوردگی، سایش، گرمای شدید، مواد شیمیایی و تخریب در اثر تابش فرابنفش طراحی شده اند. این سیستمهای پوششی کنترل خوردگی بطور معمول در مناطق شدید مانند گرمای بیش از حد، آب نمک و دیگر محیطها مانند نفت، گاز، مواد شیمیایی، زیرساختها و بخش های انرژی استفاده میشوند.
با اینکه این پوششها به سبب ویژگی کنترل خوردگی بسیار ارزشمندند، با اینحال مشتریان به یک ظاهر نهایی زیبا نیز نیاز دارند.
شرکت AkzoNobel دارای طیف وسیعی از محصولات برای کنترل خوردگی است. مدیر بازاریابی این مجموعه گفته است: بیشتر محصولات ما بر پایه فناوری رزین اپوکسی دو جزئی و برای پوشش مستقیم روی فلزات هستند. ما همچنین اپوکسی غنی از روی( زینک ریچ) یا آستری های روی معدنی داریم که خواص ضدخوردگی بسیار خوبی دارند. اینها بطور معمول از سه بخش تشکیل شده اند که شامل آستری اپوکسی غنی از روی، اپوکسی میانی و لایه رویه برای مثال پلی یورتان است. در مواردی که مقاومت سایش یا ضربه مطرح باشد، ما پوشش اپوکسی پرسازند که شامل رنگدانه ورقه ای شیشهای است را پیشنهاد میدهیم.
مدیر بخش پتروشیمی جهانی PPG میگوید: ترکیب آستری اپوکسی غنی از روی، اپوکسی میانی و رویه پلی یورتان میتوانند برای محافظت از خوردگی استفاده شوند. مهم است که انواع شرایط عملیاتی( غوطه وری، اتمسفری و …)، زیرآیندها( آهنی، غیرآهنی، بتن و …) و شرایط محیطی( دما، رطوبت و …)در نظر گرفته شود.
هنگام انتخاب یک پوشش محافظتی ضد خوردگی، عوامل زیادی وجود دارند که باید لحاظ شوند.
عواملی مانند مقاومت سایش، ضربه و شیمیایی، بسیار مهم هستند. همچنین در برخی از کاربردهای خطوط لوله و سازه های دریایی، سازگاری با سازوکار حفاظت کاتدی ضروریست. پارامتر دیگری که باید درنظر گرفته شود، دمای کار فولاد پوشش داده شده است. ظاهر پوشش نیز حائز اهمیت است، چرا که برخی از مشتریان، پوششی را میخواهند که رنگ یا براقیت خود را حفظ کنند، بنابراین بسته به کاربری نهایی پوشش معمولا لایه نهایی را از پوششهای بادوام تر استفاده میکنند. پارامترهای مهم دیگر میتوانند شامل زمان خشک شدن، درصد جامد یا میزان مواد فرار،خصوصیات کاربری و نوع اعمال( غلتک/قلمو) باشد.
آماده سازی سطح هنگام استفاده از پوششهای کنترل خوردگی بسیار حائز اهمیت است. این نوع از پوششها معمولا توسط نیروی ماهر و آموزش دیده اجرا میشوند.
Fletcher می گوید: اگر آمادهسازی سطح ضعیف باشد، پوشش نهایی خوب نخواهد بود.کیفیت آمادهسازی سطح تعیین خواهد کرد که پوشش چه مدت روی فولاد خواهد ماند. بطور ایده آل رطوبت سطح فولاد باید از بین برود، زنگ زدگیها باید برداشته شده و سطح با سمباده سابیده شود. روشهای دیگر آمادهسازی مانند سمباده سیمی نیز وجود دارد اما عملکرد پوشش روی فولاد به خوبی ساینده پاششی نخواهد بود.
Ojedaمی گویدآماده سازی سطح کلید حصول چسبندگی مناسب و حذف هر آلاینده ای است که میتواند عملکرد پوشش نهایی را تحت تاثیر قرار دهد. با اینحال محصولاتی هستند که سطوح مقاومی در برابر آماده سازی داشته و اجازه آماده سازی حداقلی را میدهند و هنوز هم میتوانند از حفاظت کافی برخوردار باشند.
مشتریان به هنگام انتخاب سامانه های ضد خوردگی به دنبال انواع ویژگیهای عملکردی هستند. Fletcher می گوید: همه مشتریان میخواهند زمان اولین تعمیر پوشش تا حد امکان طولانی باشد. به طور معمول، بیشترین انتظارات نگهداری و تعمیر حداقل 15 سال پس از کاربرد پوشش است اما برای برنامههای تعمیر و نگهداری مشتریان تقریبا 5 سال، بسته به سطح و کیفیت آماده سازی سطح میتواند موردنیاز باشد.
مجریان پوششها به دنبال محصولاتی هستند که قیمتی رقابتی داشته و به راحتی اعمال شوند.
فنآوری جدید
Ojedaمی گوید: ما شاهد توسعه و پیشرفت های جدیدی در آستری هایی هستیم که حفاظت کاتدی و همچنین اپوکسی هایی که مقاومتر هستند، فراهم کنند.
بیشتر فناوریها براساس فرمولاسیونهای جدید بر پایه اپوکسی است. فنآوری های جدیدی در مورد عاملهای پخت بر پایه گروههای آمینی وجود دارد. Polyaspartic نمونه ای از شیمی نوین است که سرعت پخت بالا با محتوای فرار غیر سمی کم را برای کاربردهای خودرویی فراهم میکند.
حفاظت از خوردگی ناشی از شرایط جوی در مخازن ساحلی
هدف یک پوشش نوین، فراهم آوردن یک راه حل دراز مدت برای مبارزه با خوردگی سازههای پتروشیمی در مخازن ساحلی است.
در صنایع نفت و گاز، حفاظت از سازههای فولاد کربنی در برابر خوردگی یک مسئله چالشی در تمام جهان و از جمله چین است، این مسئله بخصوص در سواحل که در معرض رطوبت بالا و هوای نمکی اقیانوسها قرار دارند، تشدید میشود.
این مشکل از این حقیقت ناشی میشود که بسیاری از پالایشگاهها و تاسیسات پتروشیمی از جمله مخازن و تجهیزات فرآیندی، در نزدیکی بنادر وجود دارند تا ذخیره سازی و انتقال محصولات خام و فرآوری شده را تسهیل بخشند.
اقدامات پیشگیرانه معمول، استفاده از پوششهای با خواص سدگری است که هرچند سال یکبار در این مناطق به کار میروند. این پیشنهاد که سطح تجهیزات نفت و گاز مرتب تمیز و آماده شده و چند لایه پوشش اعمال شود، میتواند برای این صنایع پر هزینه و مخرب باشد. با اینحال و علیرغم نگهداری و تعمیر پر هزینه، خوردگی بیش از حد فولاد کربنی میتواند منجر به نشت، آتش سوزی و حوادث غیر قابل جبران شود.
در حال حاضر راه حل نوآورانه، ارائه یک راه حل بلند مدت برای مقابله با خوردگی ناشی از شرایط جوی است که خرابی های تولیدی به حداقل رسیده و ایمنی افزایش یابد.
حفاظت سازه های ساحلی در برابر خوردگی
شهر بندری نینگبو از شرق با دریای چین و از سمت شمال با خلیج Hangzhou احاطه شده است و از همین رو دارای آب و هوای بسیار مرطوب و نمکی است که برای چند دهه سبب خوردگی و بروز مشکل در تجهیزات پتروشیمی منطقه میشود.
در این شرایط، یک شرکت ذخیره سازی شروع به حفاظت از داراییهای خود در برابر خوردگی نمود. با اینحال خوردگی روی تجهیزات فولاد کربنی بسیار شدید بود.
روشهای سنتی حفاظت، مانند بکارگیری پوششهای پلیمری و لاستیکی، بی اثر بود و بلافاصله پس از اعمال، اثر خود را از دست میدادند.
در حالیکه این روشها مانند یک مانع فیزیکی در برابر عوامل تشدید کننده خوردگی مانند آب و اکسیژن از زیرآیندهای فولادی بودند، اما این کار تا زمانی انجام میشد که پوشش دچار خراش و یا تخریب نمیشد و در نتیجه محصولات خوردگی وارد فضای خالی ایجاد شده بین پوشش و زیرآیند نمیشدند. بعد از آن در واقع پوشش مانند یک گلخانه، آب و اکسیژن و بقیه عوامل خوردگی را به دام انداخته و اجازه میدادند تا خوردگی گسترش یابد.
بخاطر این شرایط سخت، شرکت به دنبال یافتن یک راه حل بهتر، به پوشش معدنی با نام EonCoat از شرکتی با همین نام در کارولینای شمالی برخورد که برای استفاده در یک پروژه حفاظتی استفاده شده بود. EonCoat رده جدیدی را در سختی، پیوند شیمیایی فسفات سرامیکCBPC (که متوقف کننده خوردگی بودند)، سهولت در کاربرد و کاهش زمان تولید ارائه داد.
در مقابل پوششهای پلیمری سنتی که در صدر قرار دارند، پوششهای مقاوم خوردگی CBPC از طریق انجام واکنش شیمیایی با زیرآیند و اکسیداسیون جزئی سطح، بهبود پیدا میکند و تشکیل یک لایه اکسیدی میدهند. این شرکت گزارش داد که این محصول راه نفوذی که عوامل تشدید کننده خوردگی مانند اکسیژن و رطوبت در رنگهای سنتی را دارند، غیر ممکن میکند.
با اینکه پوششهای پلیمری سنتی به صورت مکانیکی با زیرآیند پیوند برقرار میکنند، اما اگر آسیب ببینند، رطوبت و اکسیژن میتوانند از تمام نقاط آسیب دیده فیلم پوششی به زیر پوشش برسند.
در مقابل، همان آسیب به پوششهای سرامیکی باعث انتشار خوردگی در تاسیسات نفت و گاز نمیشود چرا که سطح فولاد کربنی به آلیاژ اکسید پایدار تبدیل میشود. زمانی هم که سطح فولاد پایدار است( مانند فلزات نجیب، طلا و نقره که پایدارند)، دیگر با محیط و عوامل محیطی واکنش نمیدهد و خورده نمیشود.
در تصویربرداری میکروسکوپ الکترونی روبشی نیز کاملا قابل مشاهده بود که پوشش EonCoat اجازه ایجاد ترک بین پوشش و زیرآیند را نمیدهد زیرا پیوند شیمیایی به پیوند مکانیکی ترجیح داده شده است. از آنجایی که هیچ فضای خالی در پوشش وجود ندارد، حتی اگر رطوبت بخاطر آسیب در پوشش به سطح فولاد برسد، لذا هیچ مکانی برای مهاجرت و نفوذ بیشتر رطوبت وجود نخواهد داشت. این پوشش بطور موثری خوردگی ناشی از شرایط جوی در مخازن ساحلی و تجهیزات پتروشیمی را متوقف کرد.
عامل ممانعت کننده از خوردگی، پوسته سرامیک است که در برابر خوردگی، آتش، آب، سایش، مواد شیمیایی و حرارت تا دمای 400 درجه فارنهایت مقاوم است. علاوه بر این، پوسته سرامیک نقش منحصر بفردی در پایان دادن به هزینههای سنگین نگهداری و تعمیر با دوره های زمانی کوتاه این قبیل پوششها( با نقش سد کنندگی) دارند.
Merrick Alpert رئیس شرکت EonCoat توضیح داد: در تجهیزات پتروشیمی و مخازن ذخیره سازی، اگر پوسته سرامیک و لایه آلیاژی ترک بردارد، پوسته سرامیکی بعنوان مخزن فسفات مداوم، سطح فولاد را مجددا بازسازی میکند.
مدیران عملیات نفت و گاز یا مهندسان خوردگی که به دنبال کاهش هزینه هستند، در جستجوی مزایای بیشتری برای پوششهای CBPC مانند EonCoat فراتر از مقاومت در برابر خوردگی هستند.
برای مثال، یکی از راههایی که دولت چین برای کاهش اثرات منفی آلودگی هوا به کار برد، جایگزین کردن پوششهای سبز مانند CBPC بود چون این پوششها معدنی و غیر سمی، بدون مواد فرار آلی مضر و بدون بو هستند. این بدان معنی است که پوششهای غیرقابل اشتعال را میتوان با خیال آسوده در فضاهای محدود بکار برد.
برگردان: مهندس فهیمه رفیعی-دانش آموخته کارشناسی ارشد مهندسی پلیمر-رنگ، موسسه پژوهشی علوم و فناوری رنگ و پوشش
(ادامه دارد …)
متن کامل این مقاله را در شماره 188ام دوماهنامه بسپار که در نیمه خرداد ماه منتشر شده است بخوانید.
در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های 02177523553 و 02177533158 داخلی 3 سرکارخانم ارشاد .تماس بگیرید. امکان اشتراک آنلاین بر روی صفحه اصلی همین سایت وجود دارد.