کنترل بوی بد در محصولات پلاستیکی

بسپار/ ایران پلیمر پیشگیری یا مدیریت بوها و پخش آن در بسیاری از کاربردها مانند بستهبندی و خودروسازی بسیار مهم است. برای مثال در بستهبندی بسیاری از نوشیدنیهای حساس مانند آب معدنی کنترل بو مهمترین الویت است، به همین دلیل صاحبان برندهای برجسته (premium) متقاضی مواد اولیهای برای بستهبندی هستند که عاری از هر گونه مواد مخرب بو و مزه محصولات آنها باشد. کنترل بو از این نظر اهمیت زیادی پیدا یافته که هر مزهی غیرطبیعی (off-taste) میتواند موجب شکایت مشتری شود و خاطرهای بد از محصول در ذهن مشتری ایجاد کند و به شهرت یا تصوری که از برند تولیدکننده دارند، لطمه بزند.
مشتریان به طور فزایندهای درخواست شفافیت بیشتر در زنجیره تامین مواد اولیه را دارند تا این اطمینان حاصل شود که هیچ مادهای در محصول استفاده نشده است که طعم محصول را خراب کند و مزهای غیرطبیعی به آن اضافه کند. شرکتهای معدودی این گرایش را شناسایی کردهاند و در حال آمادهسازی خود به منظور واکنش نشان دادن به این تمایل هستند و خدمات مختلفی را ارایه میکنند تا از هرگونه نقص احتمالی در محصولات جلوگیری کنند.
مسئولیت تقسیم شده
چالش بزرگ این است که هر زمان مشکلی در بو و مزه محصولات به وجود میآید، تشخیص اینکه مشکل ناشی از کدام قسمت از زنجیره تامین مواد میباشد، بسیار دشوار است. نواقص میتواند ناشی از مواد خام مانند بسپارها، رنگدانهها یا افزودنیها باشد و یا اینکه در مرحله تولید مستربچ، شرایط نامناسب انبارش و حمل و نقل، یا در مرحله تبدیل و پرکردن به وجود آید. یک راهحل ساده این است که زنجیره تامین به تنهایی کار نکند و به شکل نزدیکتری با هم کار کنند و اطلاعات بیشتری را در مورد محصولات در اختیار یکدیگر بگذارند. برای مثال، اگر تمام جوانب احتیاط در تولید مستربچ رعایت شود، اما فراورنده هایی (converter) که مستربچ را فراورش میکنند دمای بسیار زیادی داشته باشند ممکن است تغییر مزه در مرحله فرایند به وجود بیاید.
قانون 2011/10 اتحادیه اروپا مواد و محصولات پلاستیکی که در تماس با مواد غذایی هستند را کنترل میکند. تمام مواد خامی که در تولید محصولات پلاستیکی و بستهبندی استفاده میشوند ممکن است دارای برخی ناخالصیهای شیمیایی باشند که در ماده موجود است و عمدا و به دلایل فنی در زمان فراورش محصول اضافه نشده باشند. این ناخالصیها به عنوان مواد اضافه شده غیرعمدی (non-intentionally added substances: NIAS) شناخته میشود و فهرست مواد مجاز در رابطه با آنها توسط اتحادیه اروپا منتشر شده است.
فراورشگر و مصرفکننده از وجود این مواد بیخبر هستند. مواد NIAS ممکن است از شکستن محصولات، ناخالصیهای موجود در مواد خام اولیه و یا محصولات واکنش جانبی ناخواسته باشند که وارد محصول نهایی میشوند. معمولا تلاشها روی تعیین و شناسایی ترکیبات NIAS فرار درون پلاستیکها متمرکز میشود که بر خواص حسی تاثیر میگذارند. این کار از طریق غربالگری (screening) مواد خام اولیه با سوانگاری گازی (gas chromatography) و سپس آزمایش مستربچ نهایی توسط افرادی است که در تشخیص مزهها با چشمهای بسته مهارت دارند، انجام میشود.
در نتیجه ی روابط قوی بین فراورشگرهای پلاستیکها و برندهای پیشتاز در صنایع غذایی و آشامیدنی، شرکت Gabriel-Chemie محصولی با نام PURE ساخته است که این محصول شفافیت کامل در میان زنجیره تامین را برای مشتریان مستربچ و استاندارد لازم برای صنایع را در مورد مسائل مربوط به ارگانولپتیک (organoleptic) و امنیت غذایی فراهم کرده است. شرکت، محصول PURE را در نمایشگاه Fakuma رونمایی کرد. این محصول بر اساس دو روش آزمون برای محصولات ورودی و خروجی مورد ارزیابی قرار گرفته است. مشتریان مستندات کاملی از آزمونهای انجام شده روی PURE که شامل سوانگاری گازی، آزمونهای تخصصی ارگانولپتیک و تخمین غلظت محدودیت های مهاجرت خاص (SML، Specific migration limits) را دریافت میکنند. علاوه بر کاربرد در بستهبندی های غذایی از PURE میتوان در بستهبندی محصولات پزشکی و اسباب بازیها نیز استفاده کرد.
شرکت Gabriel-Chemieاز سوانگاری گازی به منظور تجزیه و تحلیل مواد خام استفاده میکند. نتیجه آزمونها نشان میدهد که در این مواد، NIAS وجود دارد یا خیر. حضور این مواد سبب ایجاد مشکلات حسی مانند مزه غیرطبیعی میگردد. اگر مواد ناشناخته در سوانگاری شناسایی گردند از آزمونهای دقیقتری مانند طیفسنجی جرمی استفاده میشود. شرکت Gabriel-Chemie این کار را با همکاری موسسهFraunhofer که مرکز تخصصی مهندسی فرایند و بستهبندی در آلمان است انجام میدهد. اگر ماده شناسایی شده دارای خطر حسی بالقوه باشد، استفاده از آن ماده خام ممنوع میگردد. به عبارت دیگر زمانی که مواد خام تایید شد، تولید آغاز میگردد و یک گواهی که شامل ارزیابی دقیق مواد اولیه است صادر میگردد.
تجربه انسانی
شرکت Gabriel-Chemie اعتقاد دارد که اندامهای حسی بدن انسان نیز بسیار حساس هستند و میتوان از آنها به عنوان ابزار ارزیابی خواص ارگانولپتیک استفاده کرد. استفاده از اندامهای حسی دومین روش سنجش محصولات Pure میباشد. پس از ارزیابی مرحله اول (شناسایی NIAS) از مواد خام تایید شده برای تولید مستربچ در مقیاس آزمایشگاهی استفاده میگردد؛ با استفاده از این مستربچ ها قطعاتی به روش قالبگیری تزریقی تولید میگردد. این قطعات در حالی که حاوی برخی مایعات مرجع مانند آب آشامیدنی از برندهای دارای استاندارد هستند، انبارش میشوند و پس از مدتی مزه مایعات مورد بررسی قرار میگیرد.
یک گروه آموزشدیده در زمینه بررسی و تشخیص طعم و بوی مایعات، در یک فرایند پیچیده ارزیابی ارگانولپتیک که چندین ساعت به طول میانجامد، مایعات را ارزیابی میکنند. نتیجه این ارزیابی با جزئیات برای تولیدکنندگان قطعات پلاستیکی مستندسازی میشود که در آن خواص اورگانولپتیکی محصول مورد تایید قرار گرفته است.
همچنین قانون 2011/10 اتحادیه اروپا، تولیدکنندگان پلاستیکهایی را که در تماس با مواد غذایی قرار دارند ملزم میکند مقدار ترکیباتی را که به سطح مواد غذایی مهاجرت میکنند کنترل کنند. محدودیتهای مهاجرت خاص (SML) باید در مورد بسیاری از مواد اعمال شوند. شرکت Gabriel-chemie تلاش میکند تا در محصولات خود تعداد مواد با محدودیتهای مهاجرتی خاص را، حداقل نگه دارد. با این حال استفاده از این مواد گاهی اجتنابناپذیر است؛ بنابراین به منظور انجام یک بررسی اجمالی در مورد مقادیر مورد انتظار، شرکت Gabriel-chemieتخمین غلظت های افزودنی های SML دارای حدود مجاز در محصولات خود را با همکاری تامین کنندگان در اختیار خریداران قرار میدهد. اطلاعات تهیه شده در مورد غلظت مواد فراتر از تعهدات قانونی است و امکان بررسی دقیق برای مشتریان را فراهم میکند که سبب صرفه جویی در وقت و هزینه نیز میگردد.
محبوس کردن بوی بد
(ادامه دارد …)
برگردان: مهندس محدثه لطیفی
متن کامل این مقاله را در شماره 189ام ماهنامه بسپار که در نیمه خرداد ماه منتشر شده است بخوانید.
در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های 02177523553 و 02177533158 داخلی 3 سرکارخانم ارشاد .تماس بگیرید. امکان اشتراک آنلاین بر روی صفحه اصلی همین سایت وجود دارد.