گفت و گوی بسپار با مصطفی زارع دوست، راهنمای کشتی های بندر شهید رجایی: رنگ آمیزی سازه ها و شناورهای دریایی

بسپار/ ایران پلیمر مجتمع بندری شهید رجایی با برخورداری از  موقعیت منحصر به فرد جغرافیایی در نزدیکترین نقطه به تنگه هرمز و دهانه­ ی ورودی خلیج فارس، با فاصله کوتاه از مسیر اصلی تردد بین قاره ای کشتی ­ها و قرار گرفتن در محل تلاقی کریدور ترانزیتی شمال – جنوب، مهمترین دروازه واردات و صادرات جمهوری اسلامی ایران محسوب می­شود. این مجتمع عظیم بندری در مرکز نوار ساحلی جنوب کشور و در استان هرمزگان با بیش از دو هزار و ۳۰۰کیلومتر مرز دریایی واقع شده است. به دلیل راه داشتن یه مسیرهای مختلف حمل و نقل و اتصال به شبکه بین المللی راه آهن، هوایی و جاده­ی تاریخی ابریشم،بیشترین نقش در صنعت حمل و نقل را ایفا کرده است. بندر شهید رجایی از طریق ۳۵ خط برتر کانتینری با بیش از ۸۰ بندر معروف جهان دنیا تبادل کالا و مراوده­ی بازرگانی دارد. در سال ۲۰۱۱ میلادی نیز در میان ۳۵۰۰ بندر مهم دنیا رتبه ۴۴ را داشته است.

دکتر مصطفی زارع دوست در سال 77 مدرک کارشناسی خود در رشته­ ی علوم دریانوردی را از دانشگاه چابهار دریافت کرد و سپس  در سال 84 موفق به دریافت کارشناسی ارشد در حفاظت از محیط زیست و ایمنی دریانوردی از دانشگاه جهانی سوئد (مالمو) شد. دکترای محیط زیست را نیز از واحد علوم و تحقیقات دانشگاه آزاد تهران در سال 95 اخذ کرده است.

وی از سال 85 تا 96 رییس اداره­ی حفاظت و ایمنی دریانوردی بوده و راهنمای درجه یک کشتی­ ها به شمار می­رود. از آنجایی که رنگ آمیزی سازه های دریایی، از دکل های نفتی گرفته تا نفتکش ها و شناور ها، تخصص و دقت بالایی می­طلبد، بر آن شدیم تا جزییات این مهم را از دکتر زارع دوست بشنویم.

بسپار- عملیات راهنمایی کشتی به چه صورت است و وظیفه ­ی شخص راهنمای کشتی چیست؟

زارع دوست: پس از رسیدن کشتی ها به لنگرگاه و اعلام به برج کنترل بندر، به دلیل عدم آشنایی فرماندهان کشتی ­ها با مخاطرات ناوبری و برای افزایش ایمنی و با هماهنگی برج کنترل بندر، افرادی به نام راهنما (Pilot) در لنگرگاه به کشتی ­ها وارد شده و با تبادل اطلاعات، به عنوان مشاور فرمانده عمل می­کنند تا کشتی ها بدون خطر در اسکله پهلو داده شوند. پس از اتمام عملیات تخلیه و بارگیری، راهنما مجددا در اسکله وارد کشتی شده و آن را تا لنگرگاه هدايت مي­کند.

بسپار- نقش پوشش­ها در یک سازه دریایی دقیقا چگونه تعریف می شود؟

زارع دوست: کشتی­ها چه در هنگام دریانوردی و چه در زمان تخلیه و بارگیری در بندر، در معرض خطرات و خسارات ناشی از جابه جایی کالا (تخلیه و بارگیری)، آب و هوا و رطوبت قرار دارند و یا از ناحیه آب شور دریا، خزه ­ها و جلبک ­ها و حیوانات ریز دریایی صدمه می­بینند. خصوصیات شیمیایی آب شور دریا به گونه­ای است که در هنگام تماس با فلزات موجب تجزیه آن­ها می­شود و زمانی که دو فلز ناهمگون در آب دریا قرار می­گیرند یک جریان تجزیه شیمیایی از فلزات قوی تر به طرف ضعیف تر به وقوع می­پیوندد. اقدام حفاظتی در این مورد، گالوانیزه کردن بعضی از سطوح فلزی در زیر خط آب و یا روی عرشه است. به همین منظور در کشتیرانی پوشش­های متفاوتی مورد استفاده قرار می­گیرند که کاربردهای مختلفی دارند. طیف وسیعی از رنگ­های مورد استفاده در صنایع دریایی که دکل­های نفتی را نیز شامل می­شود به دو قسمت زیر آب و روی آب تقسیم می­شود. برای قسمت زیر آب، رنگ های ضدخزه مورد استفاده قرار می­گیرد که در  کنوانسیونی تحت عنوان Anti-fouling یا همان کنوانسیون ضدخره گنجانده شده و سازگاری زیست­محیطی را نیز در می­گیرد. رنگ­های بالای آب نیز با توجه به شرایط محیطی و اقلیمی کاربرد متفاوت دارد.

بسپار- ویژگی رنگ­هایی که زیر آب اعمال می­شوند چیست؟

زارع دوست: همان طور که می­دانید قسمت اعظم کشتی که بدنه زیرآبی UNDER WATER HULL نام دارد که زیر سطح آب قرار داشته، پیوسته در معرض تماس با آب دریا و همچنین موجودات ریز دریایی است. لذا این سطح عظیم را باید در مقابل خزه و سایر خطرات موجود در زیر آب حفاظت کرد. خزه­ های دریایی و صدف­ها به دلیل خاصیت چسبندگی، به تدریج به سطح زیرآبی بدنه کشتی می­چسبند و نه تنها باعث اکسیده و خوردگی تدریجی سطح فلزی زیرآبی شده، بلکه موجبات سنگین تر شدن کشتی و در نتیجه حرکت کندتر آن را ناخواسته فراهم می کنند. برای تمیز کردن قسمت­های زیرآبی کشتی براساس برنامه­های زمان بندی، کشتی­ها را به کارخانه ­های تعمیرات زیرآبی کشتی DRY DOCK  انتقال داده و آن­ها را طوری در محل­های خاص قرار می­دهند که قسمت­های زیرین کاملا از آب خارج شده و سطح زیرآبی، اسکراب شده سپس با آب شیرین می­شویند تا نمک و لجن ­های روی بدنه از بین بروند. بعد از تمیز شدن، سطح را با لایه­ های مختلف رنگ پوشش می­دهند.

سازمان­هایی از جمله بنادر، کشتیرانی، NITC  و غیره برای نگهداری و تعمیرات شناورهای تابعه از این نوع رنگ ضد خزه مصرف می­کنند و عمده­ی مصرف آن در بحث تعمیرات کشتی و شناور است. در صنایع پتروشیمی نیز بیشترین میزان رنگ در پایانه­ ها و مخازن استفاده می­شود.

بسپار- اعمال رنگ و پوشش های حفاظتی چه فرآیندی دارد؟

زارع دوست: به طور معمول چند لایه رنگ برای ایجاد لایه حفاظتی در سطح مورد نظر اعمال می­شود.

مراحل رنگ آمیزی پس از آماده سازی و صیقل کاری سطوح زیرآبی به ترتیب به شرح زیر است:

 : 1 یک لایه رنگ آستری واش پرایمر را با تینر نوع 602 مخلوط کرده، سپس محلول دیگری به نام کاتالیست را به آن اضافه کرده، هم زده می­شود. پس از آماده شدن رنگ، لایه نازکی از آن به سطح بدنه زیرآبی پاشیده می­شود.

 2 : هشت ساعت پس از این مرحله، یک لایه آستری ضد زنگ نارنجی با تینر 601 پاشیده می­شود.

3 : پنج ساعت پس از مرحله­ی دوم یک لایه ضدزنگ قهوه­ای با استفاده از تینر  601زده می شود.

4 : دو لایه آستری طوسی یا قهوه­ای اعمال می­شود. این دو لایه از نفوذ مواد خورنده لایه ضد خزه به لایه ضد زنگ جلوگیری می­کند.

 5: در مرحله پایانی 

(ادامه دارد …)

متن کامل این مصاحبه را در شماره 188ام دوماهنامه بسپار از (گروه مجلات بسپار) که در اردیبهشت ماه منتشر شده است بخوانید.