آیا این ها واقعا “مجازی” هستند؟

بسپار/ ایران پلیمر شبکه های اجتماعی مجازی به یک اتفاق بی همتا در زندگی انسانهای امروز تبدیل شده اند. شک دارم ولی واژه ی “مجازی” که در فرهنگ های مختلف پارسی، برابر “غیرحقیقی” نهاده شده است، حالا به راستی کارآمد باشد.

حدود 70 درصد از جوانان و بیش از نیمی از جامعه کشور کاربر اینترنت هستند. حدود 70 درصد از همان جوان ها هم طبق آمارهای رسمی از فیلترشکن استفاده می کنند. بنابراین به رغم فیلترینگ جدی و سرسختانه در بدنه حاکمیت، می توان آن را در دسترسی به شبکه های ارتباطی از سوی نیروی آینده دار جامعه بسیار کم تاثیر دانست. البته نگاهی میدانی به اطرافیان، برای هر کسی تا حدودی روشن می کند که در بین میانسالان و نسل پدران و مادران بالای 60 سال هم ضریب نفوذ این شبکه ها اصلا کم نیست.

مثل هر ابزار دیگری این شبکه ها هم فرصت ها و مخاطرات خود را دارند. گردش سریع و پردامنه (هر چند غیرژرف) اطلاعات و اخبار در این بسترها، فضای جامعه را با سرعتی بیش از انتظار تغییر می دهد. می تواند ارزش های پیشین را مورد سوال و بازخواست قرار دهد و نیز ارزش های جدید بیافریند.

خصوصا این روزها دخالت این شبکه ها در رویدادهای مهم سیاسی جوامع از جمله برگزاری انتخابات و برد و باخت جناح های مختلف در تمام دنیا، انکارناشدنی است. چالش زیر ذره بین قرار گرفتن عملکرد افرادی که به هر شکل در دایره عمومی اجتماع در حال کار و فعالیت هستند هم از دیگر نشانه های اهمیت این شبکه هاست و شاید از دلایل محدودسازی آنها در جوامعی چون چین، روسیه، ایران و … . در هفته های اخیر نمونه هایی از آن را در نورافکنی به تاریکخانه های اقتصاد کشور دیده ایم.

هر چند در آغاز، کنش ها در شبکه های یاد شده مطلقا بی اثر در واقعیت شمرده می شد و بعضا با تمسخر همراه بود ولی هر روز بیش از گذشته توانمندی خود را به رخ کشید. حالا اگر شما هم به طور مثال از کاربران شبکه های آزاد و فیلترشده ای چند باشید، می دانید که بازنشر یک هشتگ و ترند شدن آن تا چه حد می تواند تصمیم سازان را برای تغییر در فشار قرار دهد و داده است.

هر چند شخصا از آن دسته ای هستم که بسیار بیم آن دارم رها کردن این بسترها آنها را در مسیرهای نادرست به جریان بیندازد، از جمله خبرنگاری حرفه ای را، اما تنها راهکار را هم باز در همان ها جستجو می کنم و گمان می کنم آگاهی رسانی به بخش بزرگتری از کاربران تنها گزینه کارساز می تواند باشد و این به وضوح نقش مسوولیت مدنی هر فردی را پررنگ می کند.     

دنیا در حال یک دگردیسی غریب است و هزینه هایی خواهد داشت. این هزینه ها را هم کسی غیر از خود ما نخواهد پرداخت. بیشتر فکر کنیم و بیشتر برای همداستان شدن غیرمنفعل با ابزارهای روز تلاش کنیم.

 

تبسم علیزادمنیر