اختصاصی بسپار/ آشنایی با پلاستیکها (این بار EPDM و PVC)
گروه ترجمه و تولید محتوا در بسپار/ایران پلیمردر این مقاله با خواص و کاربردهای همبسپار اتیلن پروپیلن دیان و پلیوینیل کلرید آشنا خواهیم شد.
همبسپار اتیلن پروپیلن دیان (EPDM)
یک لاستیک گرمانرم از همبسپار بیآرایش (آتاکتیک) اتیلن و پروپیلن است. مثالی از ساختار واحد تکرارشونده EPDM در شکل 1 آورده شده است.
شکل 1: مثالی از ساختار واحد تکرارشونده EPDM.
فراورش
روشهای فراورش معمولPP را میتوان برای آمیختههایPP-EPDM نیز استفاده کرد که در میان آن، قالبگیری تزریقی غالب است. از همه روشهای جوشکاری به جز جوشکاری با بسامد زیاد میتوان استفاده کرد، اما سفتی کم گاهی مشکل ایجاد میکند.
خواص در حین استفاده
همبسپارهای زنجیرهای (EPDM نیمه بلوری) بهطور فیزیکی دارای اتصالات عرضی میشود. این اتصالات عرضی بر اساس پیوند قویتر بخشهای بلوری زنجیر بسپار است. این امر به محتوای اتیلن حداقل 70 درصد نیاز دارد. چنین EPDM شبه لاستیکی را میتوان به روش گرمانرمها فراورش کرد، اما هنگامی که از دمای ذوب بلور تجاوز کند، استحکام خود را هر چند کم از دست میدهد. آمیختهPP با EPDM سفت میشود و دمای نرمی نسبتا زیادی دارد. بسته به نسبت مخلوط، طیف وسیعی از خواص ایجاد میشود.
زمینههای کاربردی
اجزای سازهای: ضربهگیرها، بالههای خودرو (spoiler)، قوس چرخ، روکش صندوق عقب، کنسول، روکش فرمان، کفش و کتونی، اسباب بازی.
نامهای تجاری
EPDM: Esemplo، Intolan.
EPDM/PP: Dutral، Kelburon، Keltan، Larflex، Nordel، Norsorex، Santoprene، Vistalon
توصیه مفید
EPDM یک مادهی ساختاری نیست. در عوض، به صورت آمیخته PP یا به صورت یک جزء نرم در قالبگیری تزریقی دو جزئی، معمولا با یک جزء سخت PP استفاده میشود.
پلی وینیل کلرید (PVC)
یک گرمانرم استاندارد اَریخت (آمورف) است. پلیوینیل کلرید بهصورت نامیزهای (امولسیونی)، تعلیقهای (سوسپانسیونی) یا بسپارش تودهای تکپار تولید میشود. آمیزههای قالبگیری سخت بدون نرمکننده را PVC-U (نرم نشده) یا PVC صلب مینامند. آمیزههای قالبگیری نرم با نرمکنندهها را PVC-P (نرم شده) یا PVC نرم مینامند. ساختار واحد تکرارشونده PVC در شکل 2 آورده شده است.
شکل 2: ساختار واحد تکرارشونده PVC.
فراورش
مهمترین روشهای فراورش، رانشگری، غلتککاری فیلمها و ورقها و پرس ورقها است. گهگاه از قالبگیری تزریقی استفاده میشود و قالبگیری دمشی حتی در موارد نادرتر بهکار میرود. فراورش PVC صلب نسبت به PVC نرم دشوارتر است (مذاب، گرانروی کمی دارد). هر دو محصول را میتوان با تمام فرایندهای متداول جوش داد. همچنین جوشکاری حلالی بسیار کاربرد دارد.
خواص در حین استفاده
PVC در طیف وسیعی از خواص موجود است. پلیوینیل کلریدِ صلب، مستحکم، سفت، سخت و چقرمه است و دارای پایداری جوی عالی، خواص الکتریکی خوب، رطوبت و مقاومت شیمیایی است. شعله خود خاموششونده است. دارای خواص رفتگی سُرشی ضعیف، مقاومت ضربهای کم در دماهای کم و دماهای کم کارکرد مداوم است.
سفتی زیاد و ضربهپذیری کم PVC صلب را میتوان با استفاده از نرمکنندهها تغییر داد. PVC نرم، شفاف است و نسبت به PVC صلب، مقاومت گرمایی و جوی کمتری دارد. مقاومت شیمیایی آن به دما بستگی دارد.
زمینههای کاربردی
اجزای سازهای PVC صلب: اتصالات، اسباب بازیها، کاربردهای ورزشی، کاربردهای الکتریکی در لوازم خانگی و تلویزیون.
PVC نرم: کاربردهای پزشکی داخل وریدی (به ویژه شیلنگ)، جادستی خودرو و پشتی. سرپوشهای محافظ، دوشاخههای برقی که روی کابلها قالبگیری شدهاند.
برگردان: دکتر فاطمه خودکار
[email protected]
(ادامه دارد …)
متن کامل این مقاله را در شماره ۲۳۲ ماهنامه بسپار که در بهمن ماه ۱۴۰۰ منتشر شده است بخوانید.
در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه و فیدیبو قابل دسترسی است.