اختصاصی بسپار/ بازار پلیمرها در تلاطم تعرفه‌های جدید امریکا
گروه ترجمه و تولید محتوا در بسپار/ایران پلیمر در حالی‌که ایالات متحده از اعمال تعرفه‌های گسترده بر واردات از حدود ۹۰ کشور خبر داده، اما برخی از مواد اولیه‌ی راهبردی از جمله گونه‌های خاصی از پلی‌اتیلن (PE)، پلی‌پروپیلن (PP) و پلی‌اتیلن ترفتالات (PET) از این فهرست مستثنا شده‌اند. این معافیت‌ها نشانه‌ای از تلاش دولت آمریکا برای محافظت از زنجیره‌ی تامین صنعت بسپار و جلوگیری از افزایش قیمت‌ها در بازارهای پایین‌دستی هستند.
معافیت برای PE و PP: یک راهبرد دفاعی برای یک صادرکننده‌ی خالص
بر اساس اسناد رسمی منتشرشده، در کنار نفت خام و مایعات گازی طبیعی (NGL)، چندین بسپار پایه‌ای مانند اتیلن، پروپیلن و گونه‌های خاصی از آن‌ها از تعرفه‌ها مستثنا شده‌اند. این تصمیم به‌وضوح نشان‌دهنده‌ی راهبردی بودن این مواد برای اقتصاد آمریکاست؛ زیرا ایالات متحده در این محصولات دارای مازاد عرضه و وضعیت صادرکننده‌ی خالص (Net-exporter) است.
در سال ۲۰۲۴، ایالات متحده بیش از ۴۲ درصد از صادرات کل پلی‌اتیلن خود را به چهار بازار چین، اتحادیه اروپا، مکزیک و کانادا اختصاص داده بود. حال با واکنش شدید چین و وضع تعرفه‌ی ۳۴ درصدی بر تمامی واردات از آمریکا بدون استثنا، بزرگ‌ترین بازار صادراتی PE آمریکا به‌طور کامل مسدود شده است. این وضعیت می‌تواند نه تنها بازار چین، بلکه کل مسیرهای تجاری جهانی را با بازآرایی اجباری مواجه کند.
بازار اتحادیه اروپا؛ در انتظار تصمیم نهایی درباره معافیت PE آمریکا
بر خلاف چین که بلافاصله واکنش نشان داد، اتحادیه اروپا موضع محتاطانه‌تری اتخاذ کرده است. هرچند بروکسل در اواسط مارس تعرفه‌های تلافی‌جویانه اعلام کرد، اما در عین حال بر تمایل به مذاکره تاکید ورزید. انجمن‌های تخصصی مانند European Plastics Converters Association و Plastics Europe نیز نگرانی خود را از عواقب این تعرفه‌ها بر رقابت‌پذیری صنعت بسپار اروپا ابراز کرده‌اند.
یکی از دلایل مهم برای احتمال انعطاف اروپا، رشد قابل توجه واردات PE از آمریکا در سال‌های اخیر است. طبق داده‌های سامانه ChemOrbis Supply Wizard، آمریکا در سال ۲۰۲۴ با سهم ۳۵ درصدی، بزرگ‌ترین تامین‌کننده PE برای اروپا بوده و حتی از عربستان سعودی نیز پیشی گرفته است. این رشد عمدتا ناشی از توسعه‌ی ظرفیت تولید در آمریکا و برتری هزینه‌ای آن نسبت به سایر مناطق است.
بسپارهایی که در آتش تعرفه‌ها سوختند
در کنار تمام معافیت‌ها، برخی از مواد مهم هم‌چنان در فهرست مشمول تعرفه باقی مانده‌اند. استایرن، پلی‌استایرن (PS) و پلی‌وینیل کلراید (PVC) از جمله این موارد هستند. هم‌چنین، اتان نیز در فهرست معافیت‌ها جایی نیافته است. این انتخاب‌ها نشان می‌دهند که دولت آمریکا سعی کرده با دقت، موادی را از تعرفه مستثنی کند که یا برای صنایع پایین‌دستی داخلی اهمیت حیاتی دارند یا موقعیت صادراتی قوی دارند.
چشم‌انداز صادراتی PE آمریکا؛ آیا راه نجاتی باقی مانده است؟
دولت آمریکا این تصمیم را با هدف حفظ موقعیت صادراتی خود و جلوگیری از اعمال تعرفه‌های متقابل اتخاذ کرده، اما موفقیت آن در گرو واکنش شرکای تجاری است. هنوز مشخص نیست که کشورهایی مانند مکزیک، کانادا یا حتی اتحادیه اروپا، آیا گام متقابلی برای کاهش تعرفه‌ها خواهند برداشت یا خیر.
ترامپ نیز در سخنرانی اخیر خود اعلام کرد در صورت همکاری شرکای تجاری برای افزایش صادرات آمریکا، احتمال کاهش تعرفه‌ها را بررسی خواهد کرد. اما در مقابل، برخی تحلیل‌گران هشدار داده‌اند که ایالات متحده با مستثنا کردن تنها بخشی از مواد اولیه، ممکن است بخشی از جنگ تجاری را علیه خودش هدایت کند؛ به‌ویژه اگر شرکای کلیدی تصمیم به تلافی کامل بگیرند.
تاثیرات راهبردی بر صنعت جهانی بسپار و پلاستیک
تحولات اخیر می‌توانند اثرات عمیقی بر بازار جهانی بسپارها، به‌ویژه پلی‌اتیلن، بگذارند. تغییر مسیر جریان صادرات، افزایش هزینه‌های تولید برای صنایع پایین‌دستی و افزایش قیمت نهایی برای مصرف‌کنندگان، همگی نتایج قابل‌انتظار این تصمیمات تجاری‌اند. صنعت پلاستیک جهانی که با چالش‌هایی چون زیست‌پایداری، ریزپلاستیک‌ها و افزایش قوانین محیط‌زیستی مواجه بود، اکنون باید خود را برای پیچیدگی‌های تازه‌ای آماده کند.
