اختصاصی بسپار/ گفت و گو با دکتر ماتیاس شاییتز، رئیس بخش راهبرد پایداری مواد در BASF: بازیافت نیازمند جهشی در باورها

گروه ترجمه و تولید محتوا در بسپار/ایران پلیمر

مصاحبه VDMA با دکتر ماتیاس شایبیتز، رئیس بخش راهبرد پایداری مواد در BASF

دکتر شایبیتز، از کل زباله های پلاستیکی تولید شده در اتحادیه اروپا، در حال حاضر تنها 0.1 درصد به صورت شیمیایی بازیافت می شود. چه نسبتی در میان مدت واقع بینانه است؟
با توجه به حجم جریان زباله های پلاستیکی در اروپا، مرکز پژوهش های مشترک اتحادیه اروپا به این نتیجه رسید که بازیافت شیمیایی می تواند به طور خوشبینانه سهم خود را تا سال 2030 تا 15 درصد افزایش دهد. به همین ترتیب سهم بازیافت مکانیکی نیز می تواند به 45 درصد افزایش یابد و بازیافت مکانیکی همچنان سه برابر حجم بازیافت شیمیایی خواهد بود. این کاملاً با هدف ما در BASF مطابقت دارد، زیرا هر چیزی که می تواند به صورت مکانیکی بازیافت شود باید به صورت مکانیکی بازیافت شود. در اروپا، 23 درصد زباله های پلاستیکی در حال حاضر از محل های دفن زباله سر در می آورند؛ 42 درصد برای تولید انرژی استفاده می شود و حدود 35 درصد به صورت مکانیکی بازیافت می شود. از دیدگاه ما، هدف باید بازیافت بیشتر پلاستیک، سوزاندن کمتر و انتقال کمتر به محل های دفن زباله باشد. ما معتقدیم که در فرآیندهای بازیافت، نه تنها در فرآیندهای شیمیایی، بلکه در فرآیندهای مکانیکی نیز بهبود بیشتری حاصل خواهد شد. به وضوح می توان از ترکیب هر دو روش به نتیجه ای مطلوب دست یافت.

برای افزایش بازیافت شیمیایی مواد به سرمایه گذاری بالایی نیاز است. چه شرایط و چارچوبی برای اطمینان از انجام این سرمایه گذاری ها لازم است؟
طبق آمارهای Plastics Europe، صنعت شیمیایی قصد دارد تا سال 2030 بیش از هفت میلیارد یورو در بازیافت شیمیایی مواد سرمایه گذاری کند. مهمترین عامل برای صنعت ما این است که یک چارچوب قانونی قابل اعتماد محقق شود. شرط کلیدی فناوری باز حد اکثری است. در چارچوب مقررات، سهم بازیافت شیمیایی باید در کنار بازیافت مکانیکی تایید شود. اگر مثلاً یک محتوای بازیافتی 30 درصد برای بسته بندی مورد نیاز است، سهم بازیافت شیمیایی باید تایید شود. با این روش به مشتریان احساس امنیت داده می شود که از بازیافت شیمیایی استفاده کنند. معرفی مسئولیت توسعه یافته ی سازنده نیز مفید خواهد بود. سازنده یک محصول، به عنوان مثال بسته بندی، ماشین یا یخچال، باید مبلغ معینی را به صندوق مشترکی بپردازد، که سپس سرمایه گذاری برای بازیافت از آن تامین می شود. این امر به ویژه برای ما در BASF مهم است، زیرا چیزی در این راستا هنوز برای موادی که ما به صنایع اصلی خود عرضه می کنیم، یعنی صنعت خودرو و بخش ساخت و ساز، وجود ندارد.

روند تعادل جرم ( the mass balance procedure) در بازیافت شیمیایی چه نقشی ایفا می کند که سیاستمداران در حال حاضر هنوز تا حدودی با تردید به آن نگاه می کنند؟
اگر این فرآیند تصویب نشود، تحول به سمت یک اقتصاد چرخشی کارآمد به قدری گران می شود که احتمالاً اصلاً محقق نخواهد شد. ما به عنوان بخشی از صنایع شیمیایی می‌توانیم با صلاحیت خود در تبدیل مواد، سهم عمده‌ای در این تحول داشته باشیم. با این حال، توسعه فرآیندها زمان بر است و همانطور که گفتم سرمایه گذاری بالایی لازم است. ما هم اکنون می خواهیم کار مفیدی انجام دهیم که با تعادل جرم ممکن می شود. مزیت عمده این است که می توانیم از پایگاه های موجود استفاده کنیم. ما مواد خام نفتی را با مواد خام چرخشی، یعنی نفت خام را با نفت حاصل از گرماکافت پلاستیک ها، در ابتدای زنجیره ارزش جایگزین می‌کنیم و سپس آن ها را به محصولات خاص اختصاص می‌دهیم. در اینجا نیز از همان اصلی استفاده می شود که برای برق سبز استفاده می شود.

چرا بازیافت‌کنندگان مواد شیمیایی باید برای اثبات آن تلاش کنند؟
بحث اعتماد است. فرآیندهای بازیافت شیمیایی جدید مدت زیادی نیست که ایجاد شده اند و فرآیندهای بازیافت مکانیکی سابقه بیشتری دارند. میلیاردها دلار در حال حاضر در بازیافت مکانیکی سرمایه گذاری شده است. سیاست گذاران به آن به این شکل نگاه می کنند: فرآیندی در حال حاضر وجود دارد و نتایج آن مشخص است. در حالی که فرایند دیگری معرفی می شود که نتایج برای آن قابل مشاهده نیست. به همین نسبت برای پیشرفت در بازیافت ما به جهش در باورها نیاز داریم.

در مورد این اتهام که تولیدکنندگان پلاستیک های صنعتی پیچیده هنگام بازیافت پلی اولفین های ساده، مواد ورودی را از بازیافت کنندگان مکانیکی دور می کنند، چه نظری دارید؟
این چیزی است که ما باید با آن مقابله کنیم. برای ما، ایجاد اهداف مخصوص هر بخش قابل تصور است. به عبارت دیگر: بسته بندی باید به بسته بندی بپردازد، بخش منسوجات باید به منسوجات بپردازد؛ و دیر یا زود صنعت خودروسازی باید از به پلاستیک های خود بپردازد. با این حال، به عنوان استدلالی علیه اتهام رقابت مواد، همیشه می گویم که کوه زباله های بسته بندی های پلاستیکی به قدری عظیم است که باید مواد خام کافی برای همه وجود داشته باشد – به علاوه یک بار دیگر می خواهم تأکید کنم که بازیافت شیمیایی به منظور تکمیل و نه جایگزین بازیافت مکانیکی است.

آیا تعادل انرژی بازیافت مواد شیمیایی در آینده بهبود خواهد یافت؟
بدون شک انرژی ورودی در بازیافت مکانیکی کمتر از بازیافت شیمیایی است. اما اینجا نباید سیب را با پرتقال مقایسه کنیم. بازیافت مکانیکی نیاز به جریان مواد نسبتاً تمیز دارد و این به طور طبیعی به تلاش زیادی از نظر مرتب سازی و تمیز کردن نیز نیاز دارد. علاوه بر این، گرماکافت یک فرآیند نسبتاً کارآمد از نظر انرژی است: بخشی از زباله که نمی‌تواند به نفت تبدیل شود، به گاز تبدیل می‌شود که برای تولید انرژی مورد نیاز فرآیند استفاده می‌شود. این بدان معنی است که انرژی اضافی کمتری مورد نیاز است. به عبارت دیگر، این فرآیند نسبتاً کارآمد است. با این حال، بسیار مهم است که البته در این مرحله فعلی متوقف نشویم. ما باید به توسعه فناوری گرماکافت ادامه دهیم. تعدادی از ارائه دهندگان فناوری وجود دارند که به عنوان مثال با مایکروویوها برای گرم کردن کار می کنند. اجرای این فرآیند با برق سبز مسائل زیادی را حل خواهد کرد.