اختصاصی بسپار/ تغییرات ناگهانی صنعت پلاستیک به واسطه همه‌گیری ویروس کرونا
گروه ترجمه و تولید محتوا در بسپار/ ایران پلیمر نگرانی‌هایی که از بابت آثار بلندمدت شیوع ویروس کرونا در بازارهای بازیافت اروپا وجود دارد، طی هفته اخیر و در پی انجام آزمایش‌های بیشتر در این قاره، به شدت رو به افزایش بوده است.
ویروس کرونا تاثیر قابل توجهی بر پتروشیمی‌ها داشته و محدودیت‌های زیادی را بر زنجیره تامین جهانی اعمال کرده است که در نهایت منجر به تغییر الگوی تقاضای مصرف‌کنندگان و نوسانات شدید در بازار شده است. همزمان قیمت نفت خام به واسطه جنگ قیمتی میان عربستان سعودی و روسیه کاهش یافته است که آثار آن در بازارهای پلاستیک خام در سراسر اروپا مشهود است.
تا چند ماه قبل نگرانی‌های صنعت بازیافت تنها محدود به تاثیر قیمت مواد اولیه خام و ارتباط با مشتریان در کشورهایی مانند ایتالیا بود. اما بازارهای بازیافت به همان شکل قبل در حال تجارت بودند. البته اکنون به آستانه تغییر این روند رسیده‌ایم.
منابعی از بازار بازیافت PET که بزرگ‌ترین بازار مواد پلاستیکی بازیافتی در اروپاست، تغییراتی را در رفتار مصرف‌کنندگان به ویژه در حوزه عادت‌های خرید و مهم‌تر از آن عادت‌های بازیافت آن‌ها مشاهده کرده‌اند. مصرف‌کنندگان آب معدنی را می‌خرند اما بطری آن را برنمی‌گردانند، بلکه آن را برای خودشان نگه می‌دارند. به این ترتیب تقاضا برای PET خام در طول ماه مارس و در پی وحشت مردم اروپا از شیوع بیماری و خرید و ذخیره مواد خوراکی و سایر مواد ضروری، به شدت افزایش یافته است. در حالی که خرید به صورت کلی بیشتر شده است، اما گروه بزرگی از مصرف‌کنندگان بسته‌بندی‌های شیشه‌ای را به بسته‌بندی‌های پلاستیکی ترجیح داده‌اند.
شرکت‌های بازیافت در آلمان، که یکی از موفق‌ترین تجربه‌ها را در طرح‌های بازیافت در اروپا دارند، در حال بررسی آثار مخرب فاصله‌گذاری اجتماعی و قرنطینه بر بازار هستند. به همان اندازه که مردم در خانه بمانند، مواد PET کمتری به مراکز بازیافت برگردانده می‌شود. برخی بازیگران اصلی صنعت آب معدنی نیز به این نتیجه رسیده‌اند که ویروس کرونا سبب شده که مردم به مصرف از شیر آب بازگردند.
انتظار می‌رود روند کاهشی مشابهی نیز در سایر بخش‌های بازیافت بسپارها شاهد باشیم؛ همانند بخش پلی‌اتیلن و پلی‌پروپیلن. شرکت‌های بازیافت فرانسوی می‌گویند: ما پیش‌بینی کرده‌ایم که طی هفته‌های آینده مواد کمتری به کارخانه‌های ما وارد می‌شود.
عموما در ابتدای فصل‌هایی که به بیشینه مصرف PETها و پلی‌الفین‌های بازیافتی می‌رسیم، چنین کمبودهایی اتفاق می‌افتد اما به واسطه عدم ثبات در تقاضا به نظر می‌رسد احتمال وقوع چنین فصلی – بیشینه مصرف- در سال 2020 وجود نداشته باشد.
بازارهای مصرف نهایی کلیدی برای پلی‌الفین‌های بازیافتی شامل خودرو، صنعت ساختمان، سطل‌های زباله، نیمکت‌های پارک‌ها و بسته‌بندی می‌شود. تقاضای خودرو از هم‌اکنون روند کاهشی شدیدی داشته است و احتمال می‌رود که پس از بسته شدن موقت کارخانه‌های خودروسازی اروپا، بیش از این هم با کاهش مواجه شود.
صنعت ساخت و ساز از هر گونه تاثیر مستقیمی در امان است اما احتمال می‌رود که به سختی تحت تاثیر رکورد اقتصادی قرار بگیرد. در مقابل، تقاضای بسته‌بندی به نظر رو به کاهش است. مصرف‌کنندگانی که دغدغه رعایت بهداشت را دارند غذاهای بسته‌بندی شده در پلاستیک را ترجیح می‌دهند. با این حال میزانی که این موضوع صنعت بازیافت را تحت تاثیر قرار می‌دهد، مشخص نیست.
با گسترش ابتلای افراد به ویروس کرونا، نگرانی‌هایی نیز از بابت کمبود نیروی کار به وجود می‌آید. همچنین شرکت‌های بازیافت کوچک‌تر نیز تحت فشار قرار می‌گیرند، چرا که جریان نقدی بسیار کمتری در مقایسه با پتروشیمی‌ها دارند.
یک نگرانی بزرگ‌تر تاثیر بر وضعیت حمل‌ونقل است. کشورهای بسیاری در اروپا مرزهای خود را بسته‌اند و حرکت کالا و افراد را محدود کرده‌اند. در حال حاضر حمل‌ونقل به نظر باثبات است اما پرسش این است که آیا فردا هم به همین صورت باقی خواهد ماند؟
یک تولیدکننده مواد اولیه بسپاری در اروپا می‌گوید: «حمل‌ونقل در حال حاضر در اروپا برای تمام مواد و محصولات بسیار دشوار است. ما نمی‌دانیم که این در نهایت به چه معناست و چه تاثیری بر مصرف محصولات خواهد داشت. برخی از افراد هم‌اکنون با احتمال هر گونه اختلالی در عملیات در حال پر کردن انبارهای خود هستند»
چنین عدم ثبات مداومی در پی واکنش‌های متفاوتی که دولت‌های اروپایی نسبت به ویروس کرونا داشته‌اند، مسئله تقاضا را بیش از پیش غیرشفاف کرده است. در حالی که برخی از شرکت‌ها در حال انبار کردن هستند، دیگر شرکت‌ها از دریافت سفارش‌های جدید خودداری می‌کنند.
اگر انتظار داشته باشیم که صنعت پاسخ‌گوی بلندپروازی‌ها در الزامات قانونی باشد و برندها هدف‌گذاری خود را بر روی بازیافت بسته‌بندی‌ها قرار دهند، سرمایه‌گذاری در حوزه بازیافت مکانیکی و شیمیایی امری ضروری است. در حال حاضر کمبود شدیدی در حوزه مواد بسپاری برای بسته‌بندی مواد غذایی، هم در حوزه گردآوری و هم در فرآوری وجود دارد. ظرفیت فرآوری این مواد بازیافتی برای بسته‌های مواد غذایی مورد تایید و تبدیل آن‌ها به گرانول‌های PET بازیافتی بر روی عدد 300 هزار تن در سال باقی مانده است. این عدد برای HDPE بازیافتی در سال نزدیک به 100 هزار تن است.
ایجاد فناوری‌های بازیافت نوآورانه و روش‌های جدید در گردآوری برای افزایش ظرفیت فرآوری مجدد اساسی است. با این حال این مسئله نیازمند سرمایه‌گذاری است. با توجه به مقیاس به کارگیری فاصله‌گذاری اجتماعی مورد نیاز برای کنترل همه‌گیری بیماری کرونا، احتمال رکورد جهانی بسیار بالاست. در طول این مدت عمده شرکت‌های اروپایی فعال در صنعت بازیافت به عملیات خود همانند گذشته ادامه خواهند داد. اما نتیجه آن در سال‌های آتی دیده خواهد شد.
مهندس بیتا کاظمی نژاد
