اختصاصی بسپار/ مدلسازی و پلاستیک های دوست داشتنی!

گروه ترجمه و تولید محتوا در بسپار/ایران پلیمر Hobby در لغت به معنای فعالیتی است که فرد در زمان آزاد خود انجام می دهد و از انجام آن کار لذت می برد. به شخصه و از زمانی که به یاد دارم خود من هم اهل Hobby های مختلف بودم، کلکسیونی از تیله داشتم که با افتخار در مسابقات کوچه ای به دستشان آورده بودم، مدتی به جمع آوری اسکناس و تمبر علاقه مند شدم، در دوران دبیرستان به اصطلاح خودمانی فیلم باز شدم، دانشگاه را نیمه تمام رها کردم و به سمت عکاسی رفتم که البته این یکی تا آخر عمر با من است و هیچ گاه رهایش نخواهم کرد. 3 سال پیش هم خیلی تصادفی با مدلسازی آشنا شدم و به معنای واقعی کلمه شیفته اش شدم. مدلسازی یا همان scale modeling سرگرمی منحصر به فرد و دنیایی بسیار بزرگ دارد که باید مدلسازان و علاقمندان به این رشته را مرهون و مدیون پلاستیک ها دانست، چرا که پایه اصلی کار پلاستیک است و با سر هم کردن قطعات داخل sprue و بر اساس نقشه ای که شرکت سازنده کیت پلاستیک درون جعبه قرار داده شما در نهایت به یک مدل خواهید رسید، جالب است بدانید مدلسازان در ایران برای هر قطعه sprue ، نام درخت را استفاده می کنند. محبوبترین مدل ها نزد علاقمندان به مدلسازی وسایل نقلیه نظامی مثل تانک، توپخانه، فیگورهای نظامی و …است. هواپیما و بالگرد نیز جایگاه رفیعی در این میان برای خود دارند به خصوص در ایران شاید نود درصد از دوستان مدلساز فقط هواپیما می سازند و آنهم از نوع فانتوم و اف-14 وطنی.

در این مقاله نگاهی خواهیم داشت به مدلسازی و زیبایی منحصر به فرد این سرگرمی فوق العاده جذاب و آرامش بخش.
تاریخچه: اولین کیت های پلاستیکی در سال 1936 میلادی توسط Frog Models در انگلستان و با ساخت کیت هایی در مقیاس 1/72 که با نام Penguin شناخته می شد به بازار ارایه شد. در اواخر دهه 40 میلادی چند شرکت آمریکایی نظیر هاوک، وارنی، امپایر و …شروع به ساخت کیت های پلاستیکی کردند. از اواخر سالهای دهه پنجاه نیز موج فزاینده ای شکل گرفت و شمار شرکت های ساخت کیت های پلاستیکی افزایش زیادی داشت. دهه شصت اما نام های بزرگی را به این صنعت پولساز معرفی کرد، Aurora, Revell, AMT، Monogram در آمریکا، Airfix در انگلیس و Heller SA در فرانسه که جز نام های بزرگ این صنعت هستند.
هم اکنون نیز کمپانی هایی نظیر Tamiya، Meng، Takom، Hasegaw، Dragon، minimart و …به ارایه انواع مدل ها برای علاقمندان در مقیاس مختلف مشغول به رقابت هستند.
همانطور که در مقدمه گفته شد کیت های پلاستیکی توسط کارخانه ها در مقیاس های مختلف و در سبک های مختلف برای علاقمندان تولید می شود، ماشین های نظامی و غیر نظامی، ساختمانها، ابزار آلات، وسایل منزل، وسایل نقیله عمومی، انواع تیپ های انسانی و …تولید می شوند.
مهمترین در این میان وسایل نقلیه نظامی مثل تانکها، نفربر ها و ماشین های زره پوش هستند که بر اساس دوره های مختلفی مثل جنگ های جهانی، جنگ سرد و دوران مدرن ساخته و عرضه می شوند، تنوع بی نظیر این ماشین ها به خصوص در دوره جنگ جهانی دوم بسیار چشمگیر است، بیشتر مدلسازان نیز به طور تخصصی به یک دوره از تاریخ علاقمند می شوند و کار خود را بروی آن دوره متمرکز می کنند، یکی از دلایل این امر نیاز به داشتن تخصص برای هر دوره و داشتن متریال کار برای همان دوره است، در مدلسازی داشتن مواد اولیه کار بسیار مهم است، درست مانند داشتن ابزارهای مربوطه.
به تازگی اولین جلد از کتاب دایره المعارف ساخت ماشین های زرهی توسط کمپانی Ammo Mig منتشر شده که به تنهایی بیش از 150 صفحه فقط به مباحث مربوط به ساخت کیت و وسایل لازم برای آن مطلب کار شده است.

اسمبل کار باید با صبر و حوصله انجام شود، چرا که اسمبل خوب باعث طبیعی دیده شدن مدل می شود

اولین مرحله از کار مدلسازی اسمبل قطعات بر اساس نقشه ارایه شده توسط کارخانه سازنده کیت است، جالب است بدانید این نقشه ها دقیقا بر اساس نقشه های ساخت واقعی تنظیم و تهیه شده است و مدلساز باید قطعات را به دقت سرهم کند، جالب است بدانید که در حین ساخت شما باید تصمیم بگیرید برای اینکه مدلتان مربوط به کدام دوره تاریخی شود از کدام قطعه استفاده کنید و از کدام خیر. در خصوص استتار مورد استفاده نیز وضعیت به همین ترتیب است، درست براساس استتاری که هر لشکر زرهی در مناطق مختلف بروی وسیله نقلیه خود استفاده کرده شما می توانید استتار را اعمال کرده و برخی از وسایل موجود بروی وسیله نقلیه را حذف یا اضافه کنید، حتی استتار را می توانید بر اساس فصل بروی وسیله نقلیه اعمال کنید، استتار زمستان در این میان از محبوبترین ها بین مدلسازان وسایل زرهی است.
اولین مدل های پلاستیکی با روش قالبگیری تزریقی سلولز استات تهیه می شدند. در حال حاضر بیشتر مدل ها از پلی استایرن و از طریق تزریق این پلاستیک ساخته می شوند، برخی از مدل سازان حرفه ای نیز از اپوکسی برای ساخت مدلها استفاده می کنند. از رزینها و تکنولوژی وکیوم فرمینگ نیز برای ساخت برخی از قطعات در مدلسازی استفاده می شود که در مورد قطعات رزینی تجربه و مهارت چندین ساله برای کار مورد نیاز است. یکی از موارد کاربرد قطعات رزینی ساخت اکسسوری های مربوط به وسایل نقلیه نظیر کیسه های شنی، جعبه های مهمات و ..است.

مقیاس مدل ها
یکی از جالبترین موارد مربوط به این صنعت مقیاس های ارایه شده به بازار است و جالبتر اینکه بسیاری از هنرمندان این رشته فقط بروی یکی از این مقیاس ها تمرکز می کنند.
هوایی: 1/24, 1/32, 1/48, 1/72, 1/100, 1/144
وسایل نقیله نظامی: 1/16, 1/24, 1/32, 1/35, 1/48, 1/72و 1/76
اتوموبیل ها: 1/8, 1/12, 1/16, 1/18, 1/20, 1/24, 1/25, 1/32, 1/35, and 1/43.
کشتی ها: 1/72, 1/96, 1/144, 1/200, 1/350, 1/400 1/450, 1/600 1/700.
فیگورها یا همان آدم های ماکت: 1/72, 1/48, 1/35, 1/24, 1/16, 1/13, 1/8, 1/6و ¼
قطارها: 1:43.5 (7 mm/1 ft : O scale), 1:76.2 (4 mm/1 ft : OO scale), 1:87 (3.5 mm/1 ft : HO scale)

تا اینجا بیشتر صنعت پلاستیک نقش اول را در این هابی ایفا می کرد، پس از مرحله اسمبل صنعت رنگ وارد عمل می شود تا مدلی زیبا و چشم نواز را ایجاد کند. مهمترین و شاید هنری ترین بخش قضیه در ساخت مدل ها مساله رنگ آمیزی و کهنه کاری (weathering) کار است.

Base coat: برای اینکه پلاستیک آماده اعمال رنگ ها و فیلترهای مختلف مدلسازی شود، اعمال پرایمر ضروری است، بیشتر کارخانه هایی که به تولید رنگ برای مدلسازی می پردازند محصولات مشخصی بدین منظور تولید کرده اند با نام primer که در رنگ های مختلفی به فروش می رسد. پرایمرها از نظر شکلی رقیق تر از رنگ های اصلی هستند و باید توسط ایربراش به صورت لایه های نازکی بروی کار اعمال شوند، اهمیت پرایمر از این جهت است که با اعمال صحیح آن می توان یک مدل را برای رنگ آمیزی نهایی آماده کرد.

رنگ اصلی: مدلسازان بر خلاف بسیاری از هنرمندان به شدت روی مساله طبیعی بودن مدل ها حساس هستند و با توجه به منابع، به خصوص عکس های موجود از مدل اقدام به رنگ آمیزی و کهنه کاری مدل می کنند. در این زمینه ها هزاران رنگ با کدهای مختلف جهت استفاده مدلسازان در بازار بین المللی موجود است. (در ایران مدلسازان با مشکلات زیادی برای تهیه مواد کار به خصوص رنگ ها روبرو هستند و باید با پرداخت هزینه ای غیر واقعی اقدام به تهیه مواد کار خود کنند، به نظر نگارنده با توجه به مهارت شرکت های ایرانی در تولید رنگ و پیگمنت های مربوطه می تواند بازار خوبی برای شرکت ها ایجاد شود)
در حال حاضر بیشتر مدل سازان از رنگ های آب پایه یا همان اکریلیک استفاده می کنند که از شرکت های مطرح در زمینه تولید رنگ های آکریلیک برای مدلسازی می توان از Ammo Mig، Ak Interactive، Vallejo نام برد، هر کدام از این شرکت ها تنوع رنگ بسیار بالایی برای مدل ها و بازه های زمانی مختلفی و حتی برای وسایل مختلف دارند.
مدلسازان پس از اعمال رنگ باید به اصطلاح مدل را واقعی تر کنند که این کار را از طریق اعمال افکت های مختلف انجام می دهند. واش کاری مدل از طریق اعمال رنگ بسیار رقیق شده ( در حد آب) انجام می شود که باعث ایجاد سایه و عمق در مدل می شود.
فیلترهای مختلفی نیز برای افکت های مختلف استفاده می شود که از حوصله این مقاله خارج است.
پس از اعمال فیلترهای مختلف نوبت به اعمال پیگمنت های مختلف برای ایجاد افکت های مختلف می شود. پیگمنت ها برای ایجاد انواع اثرات ناشی از طبیعت مانند خاک، اب، گل و یا برای ایجاد اثر وسایل مورد استفاده می شود، به عنوان مثال پیگمنتی با نام (gun metal) حالت آهن و فلز را بروی اجسام ایجاد می کند.

 

مختار حسین زاده