اختصاصی بسپار/ چگونه هوش مصنوعی و انسان به‌عنوان معلم می‌توانند با همکاری یکدیگر، آموزش را دگرگون کنند؟

بسپار/ایران پلیمر همان‌طور که هوش مصنوعی (AI) در حال تحول صنایع در سراسر جهان است، کلاس درس فرصتی منحصر به فرد را ارائه می‌دهد – نه برای جای‌‌گزینی معلمان انسان، بلکه برای ارتقای قابلیت‌های آن‌ها به روش‌هایی بی‌سابقه. این تحول هم‌اکنون در حال وقوع است: پیش‌بینی می‌شود که بازار جهانی هوش مصنوعی در آموزش از 5.18 میلیارد دلار در سال 2024 به 112.3 میلیارد دلار تا سال 2034 برسد.
در حالی که بسیاری از عناوین خبری به پتانسیل هوش مصنوعی در خودکارسازی وظایف آموزشی پرداخته‌اند، داستان جذاب‌تر در این است که چگونه معلمان می‌توانند با هوش مصنوعی همکاری کنند تا تجربیات یادگیری تحول‌آفرینی ایجاد کنند.
آینده‌ی آموزش منوط به انتخاب بین معلمان انسان و هوش مصنوعی نیست، بلکه به بهره‌برداری از بهترین‌های هر دو مربوط می‌شود؛ از سکو(پلتفرم‌)های یادگیری تطبیقی که محتوا را برای میلیون‌ها دانش‌آموز شخصی‌سازی می‌کنند گرفته تا دستیاران هوش مصنوعی که به معلمان کمک می‌کنند تا کارهای خود را به طور مؤثرتری انجام دهند.

قدرت همکاری انسان و هوش مصنوعی
در چشم‌انداز آموزشی امروز، هوش مصنوعی و معلمان هر دو، نقاط قوت متمایز خود را به کلاس درس می‌آورند.
سامانه‌های هوش مصنوعی در انجام وظایفی می‌درخشند که نیاز به پردازش حجم زیادی از داده‌ها و ارائه‌‌ی بازخورد شخصی‌‌سازی‌شده و ثابت در مقیاس بزرگ دارد. این سکوها می‌توانند الگوهای عملکرد دانش‌آموزان را تجزیه و تحلیل کنند، شکاف‌های یادگیری را شناسایی نمایند و به طور خودکار سطح دشواری را در زمان واقعی تنظیم کنند.
معلمان، هوش هیجانی را به کلاس درس می‌آورند تا به کمک آن سرنخ‌های اجتماعی ظریفی را درک کنند که نشان‌دهنده‌‌ی مشارکت یا سردرگمی دانش‌آموز است. آن‌ها هم‌چنین شرایط شخصی پیچیده‌ای که ممکن است بر عملکرد دانش‌آموز تأثیر بگذارد را درک می‌کنند و می‌توانند روش تدریس خود را بر اساس آن تنظیم کنند. از همه مهم‌تر، معلمان به عنوان مربیان و الگوهای رفتاری عمل می‌کنند و به دانش‌آموزان انگیزه می‌دهند و رشد اجتماعی-هیجانی آن‌ها را تقویت می‌کنند.
اما جادوی واقعی زمانی رخ می‌دهد که این نقاط قوت ترکیب می‌شوند. طبق گزارش فوربز، 60 درصد از معلمان در حال حاضر از هوش مصنوعی در کلاس‌های درس خود برای انجام کارهای روزمره مانند نمره‌دهی به ارزیابی‌های چند گزینه‌ای، پیگیری پیشرفت دانش‌آموزان و طراحی تمرین‌ها استفاده می‌کنند. این امر به معلمان امکان می‌دهد که بر ارائه‌ی بازخورد معنادار و تسهیل بحث‌های گروهی تمرکز کنند.
این همکاری بین هوش مصنوعی و معلمان تنها در زمینه‌ی بهبود آموزش نیست، بلکه به ابزاری ضروری برای مقابله با چالش‌های بحرانی مانند خستگی شغلی معلمان و فشار تنش‌های کاری تبدیل شده است.

هوش مصنوعی در آموزش: داستان‌های موفقیت در دنیای واقعی
قدرت همکاری هوش مصنوعی و معلمان در حال حاضر در چندین ابتکار آموزشی پیشگامانه نمایان است.
به عنوان مثال، Squirrel Ai، یک شرکت آموزش ترکیبی که یک سامانه‌ی یادگیری مدل تطبیقی بزرگ ارائه می‌دهد، دقت پاسخ‌های دانش‌آموزان را از طریق مسیرهای یادگیری شخصی‌سازی شده از 78 درصد به 93 درصد افزایش داده است. این سکو در حال حاضر بیش از 24 به میلیون دانش‌آموز خدمات‌رسانی و 10 میلیارد نقطه داده رفتار یادگیری را پردازش می‌کند. Squirrel Ai، برنامه‌های درسی طراحی‌شده توسط معلمان را با الگوریتم‌های هوش مصنوعی ترکیب می‌کند و از پیگیری دانش شبکه‌های عصبی (که نوعی یادگیری ماشینی است) برای ارائه بازخورد مبتنی بر داده استفاده می‌کند، در حالی که معلمان درس‌های جذاب و مربیگری ضروری را ارائه می‌دهند.
سکو MATHia از Carnegie Learning نیز نمونه‌ای از همکاری مؤثر هوش مصنوعی و معلمان است. این سکو راهنمایی معلمان را با هوش مصنوعی پیچیده‌ای ترکیب می‌کند. این هوش مصنوعی نه تنها بررسی می‌کند که آیا دانش‌آموزان پاسخ صحیح را می‌دهند، بلکه چگونگی تفکر آن‌ها در مورد هر مسئله را تحلیل می‌کند. از طریق ویژگی‌هایی مانند LiveLab، معلمان می‌توانند در زمان واقعی ببینند که آیا دانش‌آموزان در حل مسئله‌ای دست و پا می‌زنند و به مداخله فوری نیاز دارند. هوش مصنوعی شکاف‌های مهارتی و الگوهای یادگیری خاص را شناسایی می‌کند و به معلمان این امکان را می‌دهد که توجه خود را در جایی متمرکز کنند که بیش‌ترین نیاز وجود دارد، در حالی که عنصر انسانی حیاتی در آموزش ریاضیات حفظ می‌شود.

در حالی که این سکو‌های هوش مصنوعی تطبیقی در حال دگرگون کردن یادگیری شخصی‌سازی‌شده هستند، نوع دیگری از فناوری هوش مصنوعی – ابزارهای هوش مصنوعی مولد (GenAI) مانند ChatGPT از OpenAI و Claude از Anthropic – نیز عملیات روزمره‌‌ی کلاس درس را تغییر می‌دهند. معلمان می‌توانند از این ابزارها برای ایجاد برنامه‌های درسی متفاوت در عرض چند دقیقه به جای چند ساعت استفاده کنند، از جمله مسائل تمرینی سفارشی و فعالیت‌های جذاب در کلاس درس.
این ابزارها به معلمان این امکان را می‌دهند که زمان کم‌تری را صرف آماده‌سازی کنند و زمان بیش‌تری را به انجام کاری اختصاص دهند که در آن بهترین هستند: یعنی ارائه‌ی راهنمایی شخصی‌سازی‌شده و الهام‌بخش به دانش‌آموزان خود.
آینده هوش مصنوعی در آموزش آموزگاران و فناوران باید با یکدیگر همکاری کنند تا الگوواره (پارادایم) جدیدی در آموزش ایجاد کنند که در آن هوش مصنوعی و معلمان به عنوان شریکان واقعی عمل کنند. دورنمایی که وجود دارد این است که معلمان به «معماران یادگیری» تبدیل می‌شوند. معمارانی که تجربیات آموزشی پیچیده‌ای را با استفاده از ابزارهای هوش مصنوعی طراحی می‌کنند، در حالی که نقش حیاتی خود به عنوان مربیان و راهنمایان را نیز حفظ می‌کنند.
این فقط یک دیدگاه آرمانی نیست – طبق نظرسنجی‌ای که در سال 2023 توسط بنیاد خانواده والتون انجام شد، 71 درصد از معلمان و 65 درصد از دانش‌آموزان موافقت خود را اعلام کرده‌اند که ابزارهای هوش مصنوعی برای موفقیت دانش‌آموزان در دانشگاه و محل کار ضروری خواهند بود.
پنج سال آینده در شکل‌دهی این تحول بسیار حیاتی خواهد بود. مؤسسات آموزشی باید در زیرساخت‌های هوش مصنوعی و آموزش معلمان سرمایه‌گذاری کنند و اطمینان حاصل کنند که آموزگاران از این ابزارها به‌منظور استفاده برای ارتقای تدریس خود احساس راحتی می‌کنند و نه اینکه از سوی آن احساس تهدید کنند. مدارس پیشرو در حال حاضر برنامه‌های آموزشی مهارت‌های هوش مصنوعی را برای معلمان در نظر گرفته‌اند که بر چگونگی ادغام مؤثر ابزارهایی مانند سکو‌های یادگیری تطبیقی و GenAI در تدریس تمرکز دارند.

داده‌های اخیر پژوهش‌های Pew نشان می‌دهند که معلمان به طور کامل از نقش هوش مصنوعی در آموزش آگاه هستند، به طوری که 73 درصد از آموزگاران شاهد مزایای متعادل، پتانسیل مثبت یا آمادگی برای کاوش در تأثیر هوش مصنوعی بوده‌اند. این بینش اندازه‌گیری شده از سوی جامعه‌ی مدرس، زمینه‌ای عالی برای آینده‌ای مشترک فراهم می‌کند که در آن ابزارهای هوش مصنوعی به دقت و با هدف در آموزش ادغام می‌شوند و نظارت و راهنمایی معلمان را در بر می‌گیرند. اما برای تحقق این پتانسیل باید به دقت به مسئله‌ی برابری توجه کرد و اطمینان حاصل کرد که این ابزارها برای تمام دانش‌آموزان، نه فقط دانش‌آموزان در نواحی مرفه، در دسترس خواهد بود.
آینده‌ی آموزش در انتخاب بین هوش مصنوعی و معلمان نیست، بلکه در به آغوش گرفتن پتانسیل قدرتمند همکاری آن‌ها است. فناوری آماده است و نتایج اولیه امیدوارکننده هستند. اکنون زمان آن رسیده است که مؤسسات آموزشی، سیاست‌گذاران و معلمان این رویکرد مشترک را بپذیرند تا محیط‌هایی برای یادگیری ایجاد کنند که شخصی‌تر، برابرتر و مؤثرتر از همیشه باشند.

(ادامه دارد …)

برگرداننده: مهندس زهرا آهنگ
[email protected]

متن کامل این مقاله را در شماره 272 ماهنامه بسپار که در نیمه خردادماه 1404 منتشر شده است، می خوانید.

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه  و  فیدیبو  قابل دسترسی است.