اخباراخبار ویژه

اختصاصی بسپار/گفت و گو با مهدی ضیغمی، مدیر کانون پتنت معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری: آیا حمایت های کانون پتنت ایران اطمینان بخش است؟

بسپار/ایران پلیمر با افزایش تدریجی نقش دانش و فناوری در کسب‌وکارها و لزوم محافظت از نوآوری‌ها و دستاوردهای فناورانه، سیستم ثبت اختراع (Patent)، به یکی از اجزای کلیدی در استراتژی‌های تصمیم‌گیری سیاستگذاران، شرکت‌ها و محققین تبدیل شد. امروزه، شرکت‌های فناور بزرگ، کسب‌وکارهای نوپا، دانشگاه‌ها و مراکز تحقیقاتی و حتی مخترعین و محققین مختلف، در قالب متقاضیان حقیقی و حقوقی، به‌صورت گسترده‌ای اقدام به ثبت اختراع و محافظت از ابداعات فنی خود می کنند.
اما پتنت چیست؟ یک اختراع، چه الزاماتی باید داشته باشد تا بتوان آن را به ثبت رسانید و گواهی ثبت اختراع یا پتنت اخذ کرد؟ محدوده حفاظت از یک اختراع به چه شکل است؟ مدت زمان حفاظت چقدر است؟ برای ثبت اختراع باید چه کارهایی انجام داد و از چه کارهایی باید پرهیز کرد؟
ثبت اختراع را می‌توان یکی از مهم‌ترین ابزارهای مالکیت فردی دانست که به منظور حفاظت از اختراعات، نوآوری‌ها و ابداعات فناورانه، مورد استفاده قرار می‌گیرد. مخترع، با هدف حفاظت از اختراع خود که می‌تواند یک محصول، فرآیند و به‌طور کلی یک راهکار جدید برای رفع یک مشکل باشد، آن را در سیستم پتنت به ثبت رسانیده و در صورت تأیید و اعطای گواهی ثبت اختراع، می‌تواند برای مدت زمان محدود، از حق انحصاری بهره‌برداری از اختراع در محدوده جغرافیایی ثبت شده، استفاده کند.
دو ویژگی بسیار مهم گواهی‌های ثبت اختراع، محدودیت زمانی و جغرافیایی آن‌ها است. یک گواهی ثبت اختراع، معمولاً در یک بازه زمانی ۲۰ ساله (از تاریخ ثبت درخواست) و در یک محدوده جغرافیایی مشخص، دارای اعتبار است. پس اگر مخترع یا فناوری، قصد حفاظت از اختراع خود در چندین کشور مختلف را داشته باشد، باید گواهی‌های ثبت اختراعی از دفاتر مربوط به هر یک از آن‌ها اخذ کند. البته برخی دفاتر منطقه‌ای نیز وجود دارند که امکان حفاظت در یک منطقه جغرافیایی خاص و متشکل از چندین کشور را فراهم می‌کنند. از مهم‌ترین این موارد، می‌توان به دفتر ثبت اختراع اروپا (EPO) اشاره کرد که با ثبت درخواست و اخذ گواهی از آن، می‌توان از حفاظت‌های ارائه شده در ۳۸ کشور عضو برخوردار شد.
پرسشی که ممکن است به ذهن بسیاری از مخترعین و نوآوران خطور کند، این است که ثبت اختراع، چه مزایایی برای آن‌ها در بر دارد. به عبارت بهتر، حفاظت از اختراع به چه صورت است و یک پتنت، چه پوشش حفاظتی برای آن‌ها پدید می‌آورد. در پاسخ باید گفت که مخترع یا صاحب‌امتیاز پتنت، دارای حق انحصاری برای جلوگیری از بهره‌برداری‌های تجاری دیگران از اختراع بوده و هر گونه استفاده تجاری، تولید، توزیع، واردات و یا فروش آن، منوط به کسب اجازه از مالک پتنت و جلب رضایت وی خواهد بود.

به دنبال سلسله گفت و گوهای این شماره، مصاحبه گروه رسانه ای بسپار با مهندس مهدی ضیغمی، مدیر کانون پتنت ایران که زیر نظر معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری فعالیت می کند را می خوانید.

بسپار- کانون پتنت ایران در چه سالی و با چه اهدافی تاسیس شده است؟
ضیغمی: کانون پتنت در فروردین سال ۹۴ مجوز فعالیت دریافت کرد و در بحث اهداف تعیین شده برای آن، باید اشاره کنم، در سند نقشه جامع علمی کشور، برای سال ۱۴۰۴ چند شاخص دیده شده که باید به آنها دست پیدا کنیم. یکی از شاخص های اصلی و مهم که در این سند قابلیت اندازه گیری دارد، ثبت اختراع و پتنت است که آن زمان، ثبت تعداد ۱۰۰۰۰ پتنت بین المللی توسط کشور دیده شد. آقای دکتر ستاری از تیم خواستند که با مدلی گسترده و جامع تحقق اهداف سند را پیگیری کنند.

بسپار- یکی از مسایلی که همواره در میان صاحبان ایده و اثر مطرح بوده و هست، بحث مالکیت فردی است. کانون پتنت چگونه از حقوق صاحبان ایده حمایت می کند؟ اگر چنین هدفی دارد.
ضیغمی: ما چند مخاطب و جامعه هدف داریم که شامل شرکت‌های دانش بنیان، شرکت های صادراتی و صنایع بزرگ، استارتاپ ها و دانشگاهیان است. ما بر اساس مخاطب هایی که داریم برنامه‌های خود را پیش می بریم. چون در کشور دانشی که نسبت به مالکیت فکری و استفاده از این ابزار جهت حمایت از دستاوردهای افراد وجود دارد، بسیار محدود و کم است و افراد اطلاعات نادرست یا بسیار کمی در این زمینه دارند.
در فاز اول کاری که ما انجام می‌دهیم، برگزاری کارگاه و دوره های تخصصی ست که هم برای دانشگاه ها و گروه های خاص برگزار می شود و هم کارگاه های عمومی، تا افراد بیشتر با این ادبیات و قالب های حمایتی آشنا شوند.
بحث بعدی که وجود دارد ترویج تخصصی برای گروه‌های هدف است. به طور مثال ما در کشور حدود ۶ هزار شرکت دانش بنیان داریم و نزدیک به ۵۰۰ شرکت صادراتی. برنامه‌ای که برای امسال داریم تمرکز بر روی این شرکت های صادراتی است. به این دلیل که آنها بدانند در صورتی که در نمایشگاه های بین المللی مشارکت می کنند، دستاوردهایشان، قابلیت ثبت دارد. می توانند آنها را معرفی و از این حق یعنی حق ثبت اختراع استفاده کنند. این حرکت، امکان استفاده رایگان دستاوردها و ایده های آنها توسط افراد دیگر را از بین می برد.
همینطور دانشگاهیان، بعضا کار با کیفیتی انجام می دهند و در قالب یک مقاله منتشر می کنند و نمی دانند که در اینصورت فقط زمان بسیار کمی دارند تا کار خود را در چند کشور به ثبت برسانند و متاسفانه عملاً دست آوردشان از بین می‌رود! افراد معمولا به دلیل دفاع از پایان نامه و انجام کارهای تحقیقاتی در دانشگاه، عملاً فرصت ثبت اختراع را از دست می‌دهند و زمانی به اشتباه و مشکل پی می برند که دیگر کاری از دست کسی برنمی آید.
ما یک پکیج آگاهی‌بخشی داریم. پس از اینکه آگاهی‌بخشی در جامعه هدف انجام شد، با بودجه‌ای که معاونت علمی و فناوری در اختیار ما قرار داده و با همکاری وزارت علوم و وزارت بهداشت (که به تازگی وارد شده اند و آنها هم یک بخش از هزینه های دانشگاه ها و مراکز زیر نظر خود را تعهد کرده اند)، تا نزدیک ۹۵ درصد هزینه های ثبت اختراع در اداره ثبت اختراع آمریکا یا اتحادیه اروپا پرداخت می شود و عملا افراد فقط نزدیک ۵ درصد از آن هزینه را پرداخت می‌کنند که یک حمایت بسیار خوب است. ضمن اینکه افراد، درگیر کار اجرایی هم نمی شوند. به عبارت روشن تر، اگر دستاورد شما بر اساس بررسی های کانون پتنت قابلیت قانونی ثبت داشته باشد، با ۹۵ درصد حمایت مالی به ثبت خواهد رسید.

بسپار- آیا معتقدید این حمایت ها اطمینان بخش است؟


(ادامه دارد …)

متن کامل این گفت و گو را در شماره 223 ماهنامه بسپار از گروه مجلات بسپار که در نیمه اردیبهشت 1400 منتشر شده است بخوانید.

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه و فیدیبو قابل دسترسی است.

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا