بایسته های سرمایه گذاری درپتروشیمی

روح اله وحید کیانی در مقاله ای که در روزنامه دنیای اقتصاد به چاپ رسیده می نویسد، صنعت پتروشیمی، نقش پر اهمیتی در ایجاد ارزش افزوده منابع نفتی کشور (به عنوان یک ثروت دارایی ) دارد. ایران با داشتن 27 تریلیون متر مکعب ذخیره گازی ، دومین دارنده ( حدود 16درصد ) گاز در جهان است. از سویی دیگر ، کشورمان با بیش از 138 میلیارد بشکه نفت خام قابل استحصال و میعانات گازی ، معادل 11درصد از کل حجم نفت جهان را داراست حال با توجه به این منابع عظیم هیدرو کربوری به عنوان “مزیت اقتصادی” می تواند که صنعت پتروشیمی می تواند جایگاه در خور توجهی در اقتصاد کشور داشته باشد.نگاهی به صادرات غیر نفتی کشور در سالهای گذشته، گواه اهمیت صادرات محصولات پتروشیمی است.
افزون بر این،نقش محصولات پتروشیمی در توسعه سایر صنایع داخلی نیز را می توان بی بدیل دانست . صنایعی مانند خودرو، کشاورزی و سایر موارد مرهون خدمات صنعت پتروشیمی است.از سوی اقدام بی نظیر تولید بنزین در مجتمع های پتروشیمی را هم نباید فر اموش کرد.
اما صنایع پتروشیمی برای توسعه و شکوفایی مطلوب در خود نیازمند توجه به پیش نیازهایی است که از مهمترین آنها می توان به تأمین مالی پروژه های آن اشاره کرد؛ صنعت پتروشیمی مانند صنایع نفت و گاز نیازمند حجم بالایی در سرمایه گذاری ها وبوده از جمله” صنایع سرمایه بر” شناخته می شود . صنایع پتروشیمی خود شامل بخش های بالادستی (مجتمع های الفینی، آروماتیکی و …) و صنایع مکمل ( میانی و نهایی (پلاستیک ، لاستیک و…)) است . دراین بخش نگاه زنجیره ای بر توسعه این صنایع که بعنوان نگاه و الگویی موفق ( پارک های شیمیایی ) در تمامی کشور های پیشرفته شناخته می شود ، ضرورت توسعه صنایع بالا دست و میانی پتروشیمی را بصورت Complex نمایان می سازد . از سویی دیگر با توجه به اجرای اصل 44 قانون اساسی ، شرکت ملی صنایع پتروشیمی بعنوان نهاد دولتی تنها می تواند مشارکت 20 درصدی در سرمایه گذاری داشته باشد. بنابراین نقش بخش خصوصی در سرمایه گذاری ها بیش از پیش ملموس شده است.
حال می توان نتیجه گرفت که باید جذابیت بخشی سرمایه گذاری در زنجیره صنایع بالا دست و میانی پتروشیمی را از جمله مهمترین وظایف حاکمیتی شرکت ملی صنایع پتروشیمی دانست .
اما ضرورت های جذب سرمایه گذاری در صنایع پتروشیمی با توجه به حجم بالای سرمایه گذاری مورد نیاز در افق چشم انداز در صنایع بالادست ( 90 میلیارد دلار ) و حجم عظیم تر آن در صنایع پایین دست ان بدین مضمون است که برای جذب چنین سرمایه ای باید ساختار مناسب و روش ها و سیستم های مناسبی برای ان تدوین کرد .
سرمایه گذاران بالقوه در این صنایع نیازمند کسب آگاهی، افزایش دانش و اطلاعات تخصصی در حوزه صنایع پتروشیمی هستندکه این الزام باید بواسطه خود شرکت ملی پتروشیمی یا شرکت های مشاوره مدیریت و مشاوره سرمایه گذاری انجام شود.
ازسویی دیگر، سرمایه گذاران ضمن آگاهی از فرصتهاو تهدیدها ی این بخش صنعتی، بایداز مشوق ها و ضمانت هایی از سوی دولت و شرکت ملی صنایع پتروشیمی برخوردار می شوند تا ریسک های سرمایه گذاری در ان به حداقل برسد نیز هم مطلع شوند.
موضوع مهمتری که افراد علاقمند به سرمایه گذاری در پتروشیمی باید نسبت به آن آگاه شوند و تردید آنها نیز باید ازسوی دولت رفع شود،مساله تامین خوراک است. عدم تامین قطعی خوراک و مواد اولیه از سوی مجتمع های پتروشیمی است که یا بدلیل خصوصی بودن این مجتمع ها یا به دلایل دیگر راغب نیستند، محصولات خود را بصورت بلند مدت( Long Term )در اختیار صنایع پایین دست قرار دهند.
نکته دیگر اینکه بطور معمول علاقمندان به سرمایه گذاری در حوزه صنایع پتروشیمی و صنایع مکمل آن ،راغب هستند که موسسات تامین مالی و بانک ها را به دلیل حجم بالای سرمایه مورد نیاز همچنین کاهش ریسک در این سرمایه گذاری ها مشارکت دهند. حضور سرمایه گذاران خارجی نیز از جمله ضرورت های توسعه سرمایه گذاری در زنجیره ارزش پتروشیمی است. سرمایه گذار خارجی علاوه بر تامین مالی پروژه ها و فرصت های سرمایه گذاری ، زمینه انتقال تکنولوژی اسان تر ، پشتیبانی و استفاده از خدمات جانبی و مهندسی فراهم می سازد.
توجه به سرمایه گذاری در مناطق ویژه ، نزدیک بودن به منابع تامین خوراک از میادین گازی همچنین صنایع میانی پتروشیمی(به عنوان پارک های پتروشیمی) از جمله دیگر مواردی است که نیازمند مطالعه و بررسی از سوی سرمایه گذاران است تا مکان یابی دقیقی داشته و از بعد سرمایه گذاری و اقتصادی دارای جذابیت باشد.اما سیاستگذاران و مجریان امر تسهیل سرمایه گذاری در بخش پتروشیمی برای تحقق اهداف کمی این بخش چه اقداماتی را باید برای کمک به سرمایه گذاری باید انجام دهند.
1- ایجاد ساختار و مرکزی مستقل با نیروی انسانی مجرب و آشنا به امور سرمایه گذاری و صنعت پتروشیمی؛ که این مرکز باید اختیارات لازم را جهت مذاکره داشته باشد.
2- قوانین سرمایه گذاری خاص حوزه صنعت پتروشیمی (بدلیل حجم سرمایه گذاری مورد نیاز ) با اصلاح شود.
3- دولت باید برای توسعه صنعت پترشیمی در نواحی مختلف، باید زیر ساخت های مورد نیاز را به ویژه در چند منطقه مطالعه شده برای ایجاد پارک ها و زنجیره های را توسعه دهد.
4- مهمترین عامل جذب سرمایه گذاری در ایران به علت داشتن مزیت نسبی در کشور “تامین مواد اولیه” است دولت باید با سیاستگذاری شفاف در این حوزه ، دسترسی سرمایه گذاران به مواد اولیه ارزان و قابل اطیمنان تسهیل کند.
5- دولت با امضای تفاهمنامه همکاری با موسسات مالی و پولی ،زمینه استفاده از منابع مالی این موسسات از سوی سرمایه گذاران را فراهم سازد تا آنها بتوانند مشارکت و همکاری آنها در توسعه صنعت پتروشیمی گام بردارند.
6- سیاستگذار با سیاست گذاری منسجم باید زمینه توسعه فعالیت شرکت های مشاوره مدیریت و کارشناسان پتروشیمی را فراهم سازد.
سید روح اله وحید کیانی، کارشناس ارشد شرکت ملی صنایع پتروشیمی است.