تحلیلی بر وضعیت بازار مواد اولیه پلیمری در سال 99

بسپار/ ایران پلیمر سال 1399 یا بهتر بگوییم “سال منحوس 1399 ” که برای ایرانیان مالامال از غم ،اندوه، اضطراب، نگرانی، آشفتگی و نا امیدی بود در انتهای راه خود قرار دارد.

بی تردید فارغ از هر نوع تحلیل و پرداخت ویژه ، سال 99 برای اقتصاد کشور سالی بسیار سرد و یخ زده بود که تولید کنندگان صنایع  مختلف از ابتدا تا انتها تنها در تلاش برای حفظ و بقای سازمانی خود بودند تا اینکه بخواهند و بتوانند به سود آوری ویژه دست یافته و یا اهداف بلند مدت از قبل تعیین شده خود را محقق سازند. اما به رغم تمام موارد فوق قطعا نقاط مثبتی را نیز در دل خود به همراه داشته و در تمام تهدیدات اقتصادی و سیاسی که با آن مواجه بوده ایم این فرصت ها می تواند کور سوی امید ما برای وضعیتی بهتر در سال 1400 باشد.

بخش اول:محصولات پتروشیمی و روند حاکم بر بازار آن در سال 99

بازار مواد اولیه پتروشیمی در سال 1399 متاثر از اتفاقات مختلف با مشکلات عدیده ای همراه بود که در ذیل به برخی از آنها اشاره می کنیم:

1.افزایش پیوسته قیمت محصولات پتروشیمی عرضه شده در بورس

مواد پتروشیمی از اردیبهشت 99 تا کنون( به جز در برخی فواصل کوچک آن هم با دلایل مشخص و مقطعی) با افزایش قیمت همراه بوده اند. افزایش قیمت به طور حتم با علل مختلف و بعضا بسیار زیاد و غیر قابل پیش بینی صورت میپذیرد اما  طه طور کل این مطلب می تواند ناشی از دلایل ذیل باشد:

1. افزایش پیوسته نرخ ارز نیمایی از ابتدای سال 1399 (به غیر از برخی زمان های بسیار کوچک که این رشد متوقف بوده است)

2.کاهش صادرات در سال 99 (به ویژه به کشورهای همسایه)و جبران خسارت ناشی از آن از طریق افزایش قیمت محصولات اولیه در بازار داخلی

2.افزایش فاصله میان قیمت عرضه محصولات پتروشیمی و قیمت در بازار آزاد

در سالهای گذشته شاهد آن بودیم که عموما میان قیمت مواد پتروشیمی ارائه شده در بازار آزاد با قیمت عرضه آن در پتروشیمی تفاوت بسیار زیادی وجود نداشت و این نرخ در بالاترین حالت به 10 تا 15000 ریال می رسید، اما در سال 1399 شاهد تفاوت های 20 تا 40000 ریالی و در برخی ماه های خاص و کالاهای خاص شاهد تفاوت 70 تا 100.000 ریالی بودیم که در نوع خود بی سابقه بوده است . این امر می تواند دلایل مختلفی داشته باشد اما مهم ترین دلایل آن عبارتست از:

1.کاهش عرضه در بازار آزاد نسبت به گذشته

2.کاهش ارزش وجه رایج کشور و ورود بیشتر دلال ها (وجود واسطه های فراوان)

که هر دو مورد، تاثیر به سزایی را در ایجاد این فاصله، ایفا نمودند.

3.کاهش عرضه محصولات پتروشیمی در بورس، در مقاطع زمانی مختلف

مواد پتروشیمی از جمله پلی کربنات خوزستان ، پلی اتلین های سبک امیر کبیر ، پلی پروپلین های کوپلیمر (معروف به پلی پروپیلن های شیمیایی) و … در مقاطعی با کاهش عرضه همراه بودند که این مطلب نیز در دو دلیل کلی قابل تحلیل است:

اول برخی مشکلات پتروشیمی در بحث تعمیرات و اورهال در مقاطع زمانی مختلف

دوم کاهش خوراک اولیه محصولات پتروشیمی و به تبع آن مشکل در میزان تولید

4.پلمپ انبارهای عمومی حاوی مواد اولیه پتروشیمی و آشفتگی در بازار عرضه آزاد آن ها

در آذر ماه پلمپ انبارهای عمومی با هدف جلوگیری از توزیع و عرضه غیر قانونی کالا اتفاق افتاد، که فی نفسه امری ستودنی و قابل تشکر است اما به سبب عدم وجود برنامه مشخص در راستای ریشه کن کردن موضوع مذکور ، بازار را با التهاب های بسیاری مواجه کرد، عمده دلایلی که این اتفاق به جای ایجاد ثبات در بازار ، آنرا ملتهب ساخت به شرح ذیل است:

الف. نحوه عرضه محصولات پتروشیمی در بورس

به غیر از موارد خاص، عموم عرضه محصولات در پتروشیمی به صورت کانتینری است (در تناژی نزدیک به بیست تن) که این میزان از مقدار تقاضای برخی شرکت ها و کارگاه های کوچک بسیار بیشتر است. با توجه به مشکلات عدیده تولید و روی آوردن بسیاری از شرکت ها به تولید چابک و پرهیز از انبار کردن کالا ، به ناچار برای تامین کالای خود به بازار آزاد مراجعه خواهند نمود . بنابراین اختلال در این بازار در وهله اول به آنها لطمات جدی وارد خواهد نمود.

ب. عدم عرضه برخی محصولات پتروشیمی در ماه های مختلف

بعضا چه امسال چه در سال گذشته شاهد آن بوده ایم که پتروشیمی عرضه متوالی در برخی کالاها نداشته و از آنجایی که این مطلب از قبل برای شرکت ها قابل پیش بینی نیست، در صورت مواجهه با کمبود مواد اولیه، ناگزیر به بازار آزاد مراجعه خواهند نمود و اختلال در بازار مذکور بر روی فعالیت آنها نیز تاثیر گذار خواهد بود.

ج. طولانی بودن مدت زمان انتظار دریافت کد بورسی برای کارخانه ها

یک کارخانه یا کارگاه تولیدی برای آنکه بتواند کد بورسی اخذ نموده و از طریق بورس اقدام به سفارش گذاری مواد اولیه پلیمری مورد نیاز خود کند، دوره انتظاری را سپری خواهد کرد ، این دوره انتظار بعضا به دلایل مختلف که می تواند ناشی از کندی سیستم اداری و یا نقایص آن کارخانه باشد طولانی خواهد بود. در این مدت تولید کننده مجبور است به سبب عدم توقف تولید ، مواد اولیه مورد نیاز خود را از بازار آزاد تامین نماید ، در صورتی که بازار آزاد با اختلال همراه باشد تولید کننده مذکور با مشکل جدی مواجه خواهد شد

 

 بخش دوم:مواد اولیه پلیمری وارداتی

واردات مواد اولیه پلیمری همچون سالهای گذشته به سبب تحریم ها با مشکلات زیادی همراه بود.اما مهم ترین مواردی که در سال 99 تامین کنندگان و به تبع آن بازار مربوطه را با مشکلات اساسی مواجه نمود به شرح ذیل است:

1.عدم ثبات در نرخ ارز و افزایش بی رویه آن

تولید کنندگان از زمان مذاکرات اولیه و دریافت پروفرما با تامین کننده خود تا زمان دریافت تخصیص ارز و پرداخت آنها با افزایش بی رویه نرخ ارز و به تبع آنها قیمت تمام شده خود مواجه بودند.افزایش نرخ ارز علاوه بر افزایش قیمت تمام شده محصولات سبب درگیر کردن سرمایه بیشتری از وارد کنندگان شد و در نتیجه و در برخی موارد شامل کاهش سفارشات و یا ایجاد فاصله در بین سفارش ها گردید.

افزایش پیوسته قیمت تمام شده و کاهش عرضه، هر دو مسلما سبب ایجاد اختلال در بازار مواد مذکور گردید.

2.تخصیص ارز

بحث تخصیص ارز از گذشته تا به امروز مسائل و موضوعات مختلفی را پیرامون خود داشته است.به ویژه از سال 1397 تا کنون ، در سال 1399 نیز این مشکلات شاید به حداکثری ترین زمان خود رسید و دوره های انتظار تخصیص ارز و به تبع آن صف های در انتظار آن بیشتر و بیشتر شد. بسیاری از وارد کنندگان بعضا از زمان سفارش تا تحویل کالا بازه های زمانی 3 و 4 ماه را نیز تجربه کردند و بنابراین با افزایش مدت زمان انتظار دریافت کالای خود ، با ضرر ریالی مواجه شدند. برخی این ضرر را در قیمت تمام شده لحاظ کردند و برخی دیگر آنرا مدیریت نمودند . اما هر چه که بود بر وضعیت بازار بسیار تاثیر گذار بود.

3.اعمال تحریم های جدید:

به سبب اعمال تحریم های جدید از سوی برخی شرکت ها یا برخی کشورها واردات با مشکلاتی عدیده در این زمینه مواجه شد ، این مطلب سبب شد:
الف. شرکت های واردکننده مجبور باشند به جای ارتباط مستقیم با تامین کننده به مذاکره با شرکت های واسطه بیشتری نسبته به گذشته روی آورند و به تبع آن با قیمت اولیه بیشتری مواجه شدند.

ب.به سبب تحریم ها ارسال کالا از طریق برخی مسیرهای سابق غیر ممکن و باعث شد برخی کالاها از مسیر های جدید و طولانی تری به مبدا برسند که خود سبب افزایش قیمت تمام شده محصولات گردید.

4.افزایش قیمت محصولات جهانی

با نزدیکی به انتهای سال 2020 و احیای اقتصاد جهانی بعد از رکود در دوران کرونا قیمت های جهانی با افزایش قابل ملاحظه ای همراه بود که همین امر سبب افزایش قیمت های ناگهانی در بازار این مواد گردید که بعضا برخی مواد برای اولین بار به مرز یک میلیون ریال به ازای هر کیلوگرم در بازار آزاد رسیدند

5.چرخش نحوه عرضه برخی شرکت های تولید کننده آسیایی

در سال 99 همچون برخی سال های دیگر با چرخش بازار هدف برخی شرکت های آسیایی از ایران به سمت شرق آسیا و چین مواجه بودیم که این امر خود در کاهش عرضه محصولات مهندسی در ایران بسیار تاثیر گذار بود.کاهش عرضه نیز به طور طبیعی سبب ساز افزایش قیمت در بازار آزاد گردید

6.عدم برگزاری نمایشگاه های خارجی

در سال 99 عموم نمایشگاه های خارجی مربوطه به صنعت پلیمر برگزار نگردید تا فرصت بکر هر ساله در جهت شناسایی تامین کنندگان جدید و یا راه های بهبود همکاری با تامین کنندگان فعلی برای وارادت مواد اولیه از دست برود. این امر سبب شد عملا در سال 99 شاهد ورود برند یا گریدی جدید در پلیمرهای مهندسی نباشیم.

جمع بندی

سال 99 همانطور که در مقدمه بحث نیز گفته شد در مجموع سالی مناسب برای مواد اولیه پلیمری چه در بحث عرضه و چه در تقاضا نبود و هم عرضه کننده هم متقاضی با مشکلات زیادی مواجه بودند. امید است با برگشت ثبات به شرایط اقتصادی در سال 1400 بتوانیم نظاره گر وضعیت بهتری نسبت به سال 99 باشیم.

با آرزوی توفیق در سال و صده جدید برای همه دست اندرکاران و زحمت کشان صنعت پلیمر کشور

سپهر سرتیپ زاده/ اسفند ماه 1399

 

(ادامه دارد …)

متن کامل این مقاله را در شماره نوروزی (۲۲۱) ماهنامه بسپار که در نیمه اسفندماه ۹۹ منتشر شده است بخوانید.

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه و فیدیبو قابل دسترسی است.