خیاطیان به ریاست صندوق نوآوری و شکوفایی منصوب شد/ مروری بر اقدامات «وحدت» در صندوق شکوفایی برای حمایت از دانش‌بنیان‌ها

صندوق نوآوری و شکوفایی حاصل تصویب اولین قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان است که از سال ۱۳۹۲ فعالیت خود را آغاز کرد و تاکنون ۲۳ میلیارد و ۴۵۹ میلیون تومان انواع تسهیلات و خدمات مالی به شرکت‌های دانش‌بنیان کشور ارائه کرده است.

البته بر اساس قانون حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان پیش‌بینی شده بود که ۳ هزار میلیارد تومان به صندوق نوآوری و شکوفایی اختصاص یابد، ضمن آنکه سالانه نیم درصد از بودجه عمومی به این صندوق اعطا شود، ولی در عمل از سال ۸۳ تا سال ۹۶ از سوی دولت از میزان کل سرمایه صندوق، مبلغ ۲ هزار و ۶۲۲ میلیارد تومان پرداخت شد و از سال ۹۶ فرآیند تزریق به صندوق به پایان رسید و این در حالی بود که تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان از صفر به بیش از ۸ هزار و ۳۰۰ شرکتی رسیده است که در حال حاضر بیش از ۴۰۰ هزار میلیارد تومان فروش دارند.

اما نور امیدی از سال گذشته برای این نهاد مالی عمومی تابید و بر اساس آن هیات امنای صندوق نوآوری و شکوفایی با تایید رئیس‌جمهوری مصوب کردند که سرمایه صندوق نوآوری در مدت ۵ سال آینده به ۱۰۰ هزار میلیارد تومان افزایش یابد و در صورت تحقق این مصوبه می‌توان امیدوار بود که این صندوق نقش بهتری در حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان ایفا کند.

اکنون، سکان این نهاد مالی با حکم رئیس‌جمهوری در دستان دکتر محمدصادق خیاطیان، رییس مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست‌جمهوری قرار گرفته است.

صندوق نوآوری از سال ۹۷

صندوق نوآوری و شکوفایی از سال ۱۳۹۷ با روی کار آمدن “علی وحدت” و برکناری “بهزاد سلطانی” که از سال ۱۳۹۲ سکان هدایت این صندوق را برعهده داشت، سیاست‌های مالی را به خود دید؛ چرا که با همکاری با نظام بانکی و بازار سرمایه تلاش شده است تا منابع بیشتری برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان جذب شود.

بر این اساس از آذرماه سال ۹۷ خط اعتباری ۱۴۲۶ میلیارد تومانی برای صندوق‌های پژوهش و فناوری، ۱۱۳ فقره تسهیلات به مبلغ ۱۴۲۹ میلیارد تومان و اهرمی کردن منابع صندوق نزد بانک‌ها به مبلغ ۱۳۰۲۱ در نظر گرفته شده است.

همچنین از آذرماه سال ۹۷ تا پایان اسفند سال ۱۴۰۱ تعداد ۴۷۶۲ فقره ضمانت‌نامه به مبلغ ۱۰۸۶۵ میلیارد تومان از طریق بانک‌های عامل صادر شده است. با دریافت این ضمانت نامه‌ها، شرکت‌های دانش‌بنیان موفق به انعقاد بیش از ۵۴ میلیارد و ۳۲۵ میلیون تومان قرارداد با دستگاه‌های اجرایی و کارفرمایان دولتی شدند.

علاوه بر آن، این صندوق بستری را فراهم کرده است که فرآیند کاری بازنگری شده و میانگین زمان صدور ضمانت‌نامه به کمتر از یک هفته کاهش یابد.

از سوی دیگر با اعتمادی که به اکوسیستم نوآوری و فناوری کشور صورت گرفت، بازپرداخت انجام شده پس از آذرماه سال ۹۷ معادل ۳۳۰۵ میلیارد تومان بوده است.

سرمایه‌گذاری در اکوسیستم دانش‌بنیان با حمایت نهادهای مالی

با بازنگری در مدل سرمایه‌گذاری مستقیم، هم‌سرمایه‌گذاری،‌ توسعه نهادهای تخصصی و تسهیل انتشار صکوک نوآوری جایگزین آن شد؛ از این رو در دو سال گذشته پس از بازنگری و طراحی مدل‌ها، ۱۸۹ طرح هم‌سرمایه‌گذاری با همکاری ۳۰ صندوق پژوهش و فناوری و ۲۷ شتابندهنده عامل، تاسیس ۱۰ صندوق جسورانه و خصوصی بورسی و یک شرکت سهامی عام پروژه و یک شرکت سرمایه‌گذاری شهامی عام تصویب شد.

بر این اساس، از تعداد ۲۵۶ طرح ارسال شده با مشارکت ۳۰ صندوق پژوهش و فناوری، ۹۸ طرح مصوب شد و اعتباری معادل ۹۰۵ میلیارد تومان به صندوق‌های عامل برای سرمایه‌گذاری تخصیص بافت.

از جمله این طرح‌ها می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:

 

ردیف	عنوان طرح
۱	قلم الکتروسرجری متوپلار یکبار مصرف
۲	طراحی و ساخت سامانه‌های اولتراسونیک
۳	ارتقای کارکردهای شناختی به کمک فناوری‌های واقعیت مجازی
۴	پپتیدهای دارویی
۵	طراحی و ساخت دستگاه ریزسیالاتی تکثیر ژن
۶	شبکه اجتماعی متخصصان علوم پزشکی
۷	ارزیابی ویژگی‌های روانشناختی برای رانندگان تاکسی‌های اینترنتی
۸	تولید داروهای نارکوتیکی منتخب
۹	گلوکزآمین و کیتوسان دارویی
۱۰	تولید ماده مؤثره دارویی لوتیراستام
۱۱	تولید پروبیوتیک تجاری
۱۲	تولید کمپرسور هرمتیک

 

ارزش مصوبه “هم‌سرمایه‌گذاری” در ۲۸ شتابدهنده مجاز بیش از ۹۱ میلیارد تومان بوده است و در راستای این خدمت ۹۳ استارت‌آپ و هسته فناوری در سبد مشارکت صندوق نوآوری و شکوفایی و شتابدهنده‌ها قرار گرفته است.

با حمایتی که از سوی صندوق نوآوری از شتابنده‌ها رخ داد، حداقل ۸ تیم توسط یک شتابنده با حداکثر اعتبار ۴ میلیارد تومانی حمایت خواهد شد و به ازای هر یک واحد سرمایه‌گذاری شتابدهنده ۲ واحد توسط صندوق سرمایه‌گذاری می‌شود.

صندوق‌های جسورانه و خصوصی بورسی ابزار دیگری است که صندوق نوآوری برای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان به خدمت گرفت؛ چرا که این صندوق‌ها بستر و ابزار پایدار مبتنی بر توان تخصصی بخش خصوصی هستند که تحت نظارت سازمان بورس و اوراق بهادار به منظور تامین مالی خطرپذیر تشکیل می‌شوند.

پیش از حضور صندوق نوآوری در بازار سرمایه، ۱۱ صندوق جسورانه و خصوصی با سرمایه ۱۳۵۵ میلیارد تومانی فعال بودند، ولی با مشارکت صندوق نوآوری در تاسیس صندوق‌های جسورانه، سرمایه در اختیار آنها به رقمی بیش از ۵۲۱۵ میلیارد تومان رسیده است.

کمک هزینه‌هایی که صندوق نوآوری به نوآوری باز ارائه کرد

صندوق با هدف رفع نیاز فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان با رویکرد “نوآوری باز” و تکیه بر ظرفیت پژوهشگران و فناوران کشور ۹۰ درصد هزینه اکتساب فناوری شرکت‌ها در همکاری با پژوهشگران را به صورت بلاعوض پرداخت می‌کند. این خدمت شامل این موارد می‌شود:

احصای نیازهای فناورانه شرکت‌های دانش‌بنیان
انتشار فراخوان و شناسایی هسته پژوهشی و فناور
تسهیل‌گری برای انعقاد قرارداد
تامین مالی و راهبری از سوی صندوق

حمایت پیش‌دستانه از فناوری‌های رو به آینده و مزیت‌ساز با همکاری شتابدهنده‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان پیشگام تا ۹۰ درصد هزینه اکتساب فناوری توسط صندوق شکوفایی تامین می‌شود و در پایان این حمایت تیم‌های تحقیقاتی با دارایی فناورانه خود می‌توانند به شرکت دانش‌بنیان تبدیل شوند.

این خدمت از نیمه دوم سال ۹۹ عملیاتی شده و با استقبال شرکت‌ها و شتابدهنده‌های دانش‌بنیان روبرو شده، به گونه‌ای که تاکنون ۶۰۹ درخواست کمک هزینه تحقیق و توسعه به صندوق واصل شده که ۲۰۸ درخواست مورد تایید قرار گرفته است.

حوزه‌های مورد حمایت در این طرح شامل “کلان داده”، “هوش مصنوعی”، “بیولوژی ترکیبی”، “فناوری‌های همگرا”، “حمل‌ونقل الکتریکی”، “کشت بافت”، “اینترنت اشیاء”، “واقعیت گسترش یافته” و “پلاکچین” می‌شود.

عناوین برخی از طرح‌های منتخب در این حمایت به این شرح است:

ردیف	عنوان طرح
۱	ارائه مدل تشخیص نارسایی‌های گفتاری با استفاده از یادگیری عمیق
۲	ساخت گجت‌ غیرتهاجمی اندازه‌گیری گلوکز
۳	سامانه انطباق خودکار مختصات بیمار با تصویر CT‌ اسکن و MRI در فرآیند هدایت ابزار جراحی
۴	الگوریتم پیش‌بینی وضعیت ایمنی در شبکه جاده‌ای کشور با استفاده از هوش مصنوعی
۵	کاربرد نانو پلی‌سیلیکات روی به عنوان مکمل اکسید روی در آمیزه تایر سواری
۶	سخت‌افزار و نرم‌افزار حسگر ژیروسکوپ استوانه‌ای
۷	پرآوری گیاه آنغوزه از طریق کشت بافت
۸	پرینتر سه‌بعدی خانه‌ساز بتنی و گلی
۹	مهندسی سویه نوترکیب بیان‌کننده آنزیم‌های هیدانتوئیناز و کربومویلاز
۱۰	جداساز گاز و مایع در فرآیند الکترولیز آب دریا
۱۱	خوراک مش کاندیشن شده
۱۲	ماده مؤثره علف‌کش گلوفوزینات آمونیوم
۱۳	سامانه کنترل و سلول بارگذاری نمونه در دستگاه استوانه پیچشی توخالی
۱۴	دانش فنی استخراج آنزیم‌های لیگنیتولایتیک

 

تلاش برای تقویت توان صادراتی شرکت‌های دانش‌بنیان

صندوق نوآوری خدمات متنوعی را برای توسعه صادرات به شرکت‌های دانش‌بنیان در زمینه افزایش توانشان برای صادرات ارائه داده است که به این شرح است:

خدمات	حمایت‌ها
توانمندسازی صادراتی	ارائه آموزش‌ها و مشاوره‌های صادراتی،‌ حمایت بلاعوض از دریافت استانداردهای صادراتی و حفاظت از دارایی‌های فکری شرکت‌ها در سایر کشورها.
شبکه‌سازی‌صادراتی	حمایت بلاعوض از حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در نمایشگاه‌های خارجی، اعزام و پذیرش هیات‌های تجاری و ارائه کمک‌های توسعه‌ای مبتنی بر محصولات دانش‌بنیان به سایر کشورها.
توسعه‌پایگاه‌صادراتی	استفاده از ظرفیت شرکت‌های خصوصی توانمند و با تجربه در حوزه مدیریت صادرات برای ارائه خدمات صادراتی به شرکت‌های دانش‌بنیان است که تاکنون در چین،‌ روسیه، جمهوری آذربایجان، سوریه،‌ عراق،‌ افغانستان،‌ کنیا،‌ ارمنستان، قرقیزستان، ترکیه، هند، امارات،‌ عمان و بوسنی و هرزگوین راه‌اندازی شده است.
تامین مالی صادراتی	راه‌اندازی صندوق‌های سرمایه‌گذاری خطرپذیر مشترک با نهادهای متناظر و مشابه سایر کشورها،‌ تامین مالی شرکت‌ها و پروژه‌های صادراتی در قالب تسهیلات و سرمایه‌گذاری، اعطای تسهیلات راه‌اندازی خط مونتاژ در خارج از کشور و اعطای تسهیلات جایزه صادراتی به شرکت‌ها.

 

اکنون این صندوق به رهبری دکتر خیاطیان درآمده و زیست‌بوم نوآوری و فناوری امید دارد تا با سیاست‌های بهینه برای حمایت مالی و توانمندسازی، شاهد توسعه بیشتر فعالیت‌های دانش‌بنیان و جایگزین شدن آنها با صنایع سنتی شود.