فلزات و مواد خطرناک: نمونه سازی و شناسایی پوشش و پسماند

ماهیت پوشش فعلی چیست؟

کارفرما یا مهندس باید پیش از تهیه مشخصات فنی و اسناد قرارداد، نوع و شرایط پوشش فعلی را شناسایی کند. این کار به دو دلیل صورت می­گیرد:

دلیل اول: وابسته به اینکه پوشش فعلی چگونه جدا یا آماده ­سازی شود، کارگران، کارکنان و عموم افراد حاضر در محل، در معرض مواد شیمیایی موجود در پوشش قرار می­گیرند. کارفرما یا مهندس باید مواد مضر را بشناسد و در صورت وجود چنین موادی تعیین کند که آیا میزان غلظت آن­ها برای محیط زیست یا افراد حاضر در محل در صورت بلع، تنفس و یا تماس با پوست خطرآفرین است؟

جهت این بررسی، سه نمونه ­­ی کوچک به ابعاد 3 در 3 اینچ (7/6 در 7/6 سانتی­متر) به مقدار 300 تا 500 گرم از قسمت­های مختلف پوشش مورد نظر جدا می­گردد. نمونه ­ها­ باید یکنواخت و شامل تمام لایه­ های سامانه­ پوششی باشد.

وجود فلزات تعیین شده توسط OSHA (سازمان سلامت و امنیت شغلی) یا EPA (آژانس حفاظت از محیط زیست) باید در پوشش مورد بررسی قرار گیرد. فلزاتی همچون سرب، کادمیوم، آرسنیک و کروم شش ظرفیتی همواره باید در آزمون­های شناسایی مدنظر باشند. در صورت داشتن امکانات کافی، بررسی وجود آزبست، پلی­ بی­فنیل کلره (PCB)، سیلیکا یا دیگر مواد هم جهت بالا بردن اطمینان توصیه می­شود. نمونه­ها با روش­هایی مانند (1984) AOAC 5.009 “تعیین سرب در پوشرنگ به وسیله­ جذب اتمی” یا NIOSH 6010C “پلاسمای جفت­شده القایی- طیف­سنجی نشر اتمی” شناسایی می­شوند.

آزمون­های شیمیایی میدانی به علت محدوده­ ی تشخیص کوچک (حدود ppm 600 تا 5000) به­تنهایی برای تعیین سرب کافی نیستند، برای فلزات دیگر نیز چنین آزمون­هایی وجود ندارد. همچنین آزمون پرتو ایکس فلورسنس (XRF) به علت محدوده بزرگ تشخیص توصیه نمی­شود.

نتایج آزمون­ های آزمایشگاهی معمولاً به­ صورت درصد وزنی یا قسمت در میلیون (ppm) گزارش می­شوند. استفاده از علامت “کمتری” یا عبارت “غیرقابل تشخیص (ND)” یا “پایین­تر از حد تشخیص (BDL)” در گزارش نتایج، به معنای عدم وجود ماده مورد نظر در نمونه است. این امر بسیار حائز اهمیت است زیرا مطابق دستورالعمل OSHA CPL 2-2.58 اگر آزمونی برای تشخیص سرب به درستی انجام گیرد و مقدار سرب کمتر از حد تشخیص باشد، استاندارد مربوط به آن اعمال نمی­گردد. برای بقیه فلزات نیز این شیوه صدق می­کند. اما اگر عددی از آزمون به­دست آید، هرچند ناچیز، به معنای وجود ماده مضر مورد نظر است. در این حالت لزوم استفاده از استانداردهای OSHA مربوط به قرارگیری در معرض سرب، آرسنیک، کروم شش ظرفیتی، بریلیوم و همچنین ملزومات بهداشتی و وسایل حفاظت فردیبه میان می­آید.

هرچه عدد حاصل از نتایج آزمون بزرگتر باشد، غلظت مواد سمی بالاتر است. در تهیه مشخصات فنی باید جهت حفاظت از افراد و محیط زیست، این موارد را در کنار روش­های جدا کردن پوشش لحاظ کرد.

تهیه نمونه­ی پوشش پیش از آغاز پروژه به کارفرما یا مهندس توصیه می­شود. در صورت عدم انجام آزمون­ (و یا فقط بررسی وجود سرب) توسط آن­ها، پیمانکار باید پیش از حضور کارگران در محل، پوشش­ها را تحت آزمون قرار دهد.

دلیل دوم: اگر بنا باشد کل پوشش فعلی و یا نیمی از آن بر روی سطح باقی بماند، کارفرما یا مهندس می­تواند نوع پوشش را به کمک طیف­سنجی مادون قرمز (IR) شناسایی کند. این اطلاعات جهت یافتن ویژگی­های پوشش فعلی و میزان سازگاری آن با پوشش بعدی موردنظر، ضروری است.

چه چیزی در مواد مختلف وجود دارد؟

پیمانکاران مواد مختلفی را به محل انجام پروژه منتقل می­کنند که بسیاری از آن­ها دارای برگه اطلاعات ایمنی (SDS) هستند. از جمله این مواد می­توان به پوشرنگ، حلال، مواد ساینده، سوخت، فوم و درزگیر اشاره نمود. پیمانکاران باید برگه اطلاعات ایمنی این مواد را بررسی کنند تا از وجود اجزاء خطرناک و سمی، وسایل حفاظت فردی، کنترل­های مهندسی و میزان خطرناک بودن پسماند آن­ها اطلاع یابند. بسیاری از پوشش­ها و مواد ساینده ممکن است حاوی سرب، کروم، کادمیوم، بریلیوم، سیلیکون آزاد باشند.کارفرمایان و مهندسان مشغول در محل هم باید برگه اطلاعات ایمنی را مطالعه کنند تا موارد خطر را بشناسند و از افراد تحت پوشش خود در برابر این عوامل محافظت نمایند.

آیا پسماندهای تولید شده خطرآفرین هستند؟

هرگونه پسماند تولید شده در محل پروژه باید مطابق مراجع آژانس حفاظت از محیط زیست (40 CFR 261) شناسایی و میزان خطرآفرینی آن تعیین شود. این آژانس اسامی پسماندهای خطرناک را که اصطلاحاً پسماندهای لیست شده نام گرفته­ اند، منتشر کرده ­است. بسیاری از حلال­های رایج که یک مرتبه مصرف شده­اند و قابلیت مصرف دوباره را ندارند، پسماند F نام دارند. این دسته از پسماندها دارای 10% حجمی و یا مقداری بیشتری ازحلال­های زیر هستند:

متیل اتیل کتون (MEK)، زایلن، استون، اتیل استات، اتیل بنزن، الکل ان-بوتیل، تولوئن و ایزوبوتانول.

بقیه پسماندهای لیست شده شامل پسماند K، P و U (محصولات تجاری از رده خارج شده) می­باشند.

دیگر پسماندها ممکن است برای سلامت انسان یا محیط زیست مضر باشند. پسماندهای خاص دارای ویژگی اشتعال­پذیری (D001)، خورندگی (D002)، واکنش ­پذیری (D003) و سمیت (D008-D032) هستند و ممکن است خطرناک باشند.

مترجم: مهندس رعنا رفیعی هشجین، دانشجوی دکتری مهندسی پلیمر-رنگ، موسسه­ پژوهشی علوم و فناوری رنگ و پوشش

(ادامه دارد…) 



متن کامل این مقاله را در شماره 185ام  دوماهنامه پوشرنگ که در بهمن ماه منتشر شده است بخوانید. 





در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های 02177523553 و 02177533158 داخلی 3 سرکارخانم ارشاد .تماس بگیرید. امکان اشتراک آنلاین بر روی صفحه اصلی همین سایت وجود دارد.