اختصاصی بسپار/ نگاهی به تاریخچه و بازار جهانی قالب‌گیری دمشی
بسپار/ ایران پلیمر قالب‌گیری دمشی ظروف پلاستیکی در سال 1930 با تشکیل شرکت Fernplas برای تولید محصولات متورم شده با استفاده از تزریق مذاب داغ از نیترات سلولز و استات سلولز آغاز شد. در سال 1933، شرکت Hartfordو شرکت تابعه آن، Emhart، یک آزمایشگاه پلاستیک در Connecticutبا هدف استفاده از فناوری ساخت ظروف شیشه‌ای برای تولید ظروف پلاستیکی تاسیس کردند.
در سال 1935، آزمایشگاه پلاستیک به یک مرکز سرمایه گذاری مشترک بین Owens-Illinois و Emhart Corporation تبدیل شد. این تلاش مشترک، فرآیند مورد استفاده در ساخت بطری‌های شیشه‌ای برای تولید ظروف قالب‌گیری پلاستیکی و اجسام توخالی توسعه داد. تا سال 1946، زمانی که پلی اتیلن کم چگال (LDPE) به صورت تجاری در دسترس قرار گرفت، اولین کاربرد واقعی قالب‌گیری دمشی گرمانرم‌ها به واقعیت تبدیل شد. شرکت PLAX که شرکت اصلی Fernplas را خریداری کرده بود، در سال 1947 شروع به تولید ظرف دئودورانت (ضد تعریق) “Stopette” کرد و طی دو سال، پنج میلیون بطری LDPE گرمانرم فروخت و صنعت قالب‌گیری دمشی گرمانرم متولد شد.
صنعت قالب‌گیری دمشی به سرعت و هم‌پای صنعت شیشه رشد کرد. با این حال، صنعت قوطی‌های فلزی نیز را تحت تأثیر خود قرار داد مانند ظروف مواد شوینده، روغن های خوراکی و ضد یخ.
در سال 1976 یک پیشرفت بزرگ دیگر در قالب‌گیری دمشی رخ داد، اولین تولید و فروش تجاری ظروف نوشابه گازدار دو لیتری پلی اتیلن ترفتالات (PET) صورت گرفت. این ظروف جایگزین قوطی‌های آلومینیومی دو تکه در بازار ایالات متحده شدند و با استقبال چشمگیری مواجه شد. بازار به سرعت در داخل ایالات متحده رشد کرد. از نقطه صفر فروش در سال 1976 به تولید بیش از 5.3 میلیارد ظروف نوشابه PET در سال 1987 رسید و کل بازار تولیدی ظروف پلاستیکی دمشی در سال 1987 بیش از 19.6 میلیارد بود. این پیشرفت به جایی رسید که در سال 2022 بازار جهانی فروش این صنعت به 80.47 میلیارد دلار رسید. و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2032 به حدود 141.89 میلیارد دلار برسد.
تصویر 1 : پیش‌بینی بازار پلاستیکهای قالب‌گیری دمشی
طبیعتا با هر صنعت جدید، روش‌ها یا فرآیندهای مختلفی متولد می‌شوند و صنعت قالب‌گیری دمشی نیز از این قاعده مستثنی نبوده. امروزه طیف گسترده‌ای از فرآیندهای قالب‌گیری دمشی به صورت تجاری در دسترس هستند.
دستگاهی برای تولید یک محصول با فرآیند دمشی می‌تواند به اندازه یک میز اداری کوچک باشد یا ممکن است یک اتاق بزرگ را اشغال کند.
انواع قالب‌گیری دمشی : قالب‌گیری رانشی دمشی ، قالب‌گیری کششی دمشی و قالب‌گیری تزریقی دمشی.
قالب‌گیری رانشی دمشی (Extrusion Blow Molding)
این فرآیند ساده‌ترین و رایج‌ترین فرآیند قالب‌گیری دمشی است که به دو صورت متناوب و پیوسته انجام می‌گیرد.
قالب‌گیری رانشی دمشی به اختصار با EBM نشان داده می شود. ابتدا با ذوب بسپار شروع می‌شود بعد از آن بسپار ذوب شده که به صورت روده ( لوله‌ای تو خالی شکل) شکل گرفته داخل قالب می‌شود. قالب بسته شده و با دمیدن هوای تحت فشار روده متورم می‌شود و به شکل قالب در میاید. پس از انجام فرآیند شکل‌دهی، قطعه خنک می‌گردد. پس از خنک شدن کافی، قالب باز می‌شود و قطعه خارج می‌گردد. طیف گسترده‌ای از محصولات تو خالی با ابعاد و اندازه‌های مختلفی وجود دارد که با فرآیند قالب‌گیری رانشی دمشی تهیه می‌شوند. یکی از قابلیت‌های این روش ساخت محصولات چند لایه است. همچنین امکان تولید محصول با دیواره‌های ضخیم و نازک از مزایای این روش محسوب می‌شود ولی متاسفانه کنترل محدودی بر روی آن وجود دارد. بازده بالای تولید، هزینه کم دستگاه‌های جانبی مورد استفاده و دوره تولید کوتاه مدت از دیگر مزایای این روش می‌باشد. اما محصولات با ضایعات 20 تا 40 درصدی مواجه خواهند شد که نیاز به اصلاح و برش در آنان به چشم می‌خورد.
گردآوری: مهندس گلرخ فرد ذوالفقاری
(ادامه دارد …)
متن کامل این مقاله را در شماره 254 ماهنامه بسپار که در نیمه آذرماه 1402 منتشر شده است، می خوانید.
در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه و فیدیبو قابل دسترسی است.
