اخبار

گفت و گوی اختصاصی بسپار با دکتر حسن پسندیده، مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت محیط زیست: پلاستیک ها هشت درصد وزنی پسماندهای خام در کشور را تشکیل می دهند

بسپار/ ایران پلیمر دکتر حسن پسندیده، مدیرکل دفتر مدیریت پسماند سازمان حفاظت از محیط زیست است. سازمان ناظر عالی بر عملکرد تمامی متولیان امر پسماند در کشور (شهرداری ها). تنها شش ماه از فعالیت مستقل این اداره کل می گذرد و می شود دید که ساختارهای ارتباطی تخصصی آن در حال شکل گیری است. از آنجا که بسیاری از تصمیم سازی ها در کشور، نه پیشگیرانه که از سر الزام و نیاز است، توجه به مسایل مدیریت پسماند هم روز به روز در کشور به طور جدی تری دنبال می شود. با این حال همچنان از نقطه نظر تخصصی در بخش های مختلف کاستی های عمیقی دیده می شود. صنعت پلیمر، پلاستیک و پوشش نیز از این امر مستثنا نیست. ایجاد دانشکده های مستقل محیط زیست در دانشگاه ها و پژوهشگاه ها، نمود دیگری از نیاز مبرم کشور به فعالیت های محیط زیستی است.
گفت و گویی که می خوانید هر چند به کلیات می پردازد، می تواند آغاز ارتباطی موثر میان صنایع پلیمر و پوشش با سیاست گزاران مدیریت پسماند در کشور باشد.

 

بسپار- در حال حاضر بودجه سازمان محیط زیست کشور چقدر است و چند درصد آن صرف مدیریت پسماند کشور می شود؟
پسندیده:
منابع اعتباری مورد نیاز سازمان جهت انجام ماموریتهای محوله و تهیه و تدوین ضوابط و دستورالعملهای اجرایی مورد نیاز مدیریت پسماندها و نیز انجام مطالعات به صورت سالیانه تخصیص پیدا می کند اما برای نظارت بر انواع پسماندها به لحاظ گستردگی آن کافی نیست.

 

بسپار- کدام استانها بیشترین حجم تولید پسماند و پسماندهای پلیمری را دارند و چه سازوکاری برای مدیریت آنها اتخاذ شده؟
پسندیده:
سرانه تولید پسماند ایران 700 تا  800 گرم در روز به ازای هر نفر است که منطبق با سرانه تولید کشورهای در حال توسعه می باشد. استان تهران با دو میلیون و پانصد هزار تن در سال بیشترین حجم تولید پسماند عادی را در کشور دارد.
هم اکنون مدیریت پسماندهای عادی در کشور اکثرا به صورت دفن است  که با بهره گیری از تاسیسات و تجهیزات مورد نیاز از قبیل سیستم های پردازش، تفکیک، کمپوست، هاضم، زباله سوز و …می بایست کاهش میزان پسماند و به تبع آن شاهد کاهش مراکز دفن باشیم که در حال حاضر بسیاری از مراکز دفن استانهای ساحلی شمالی به خصوص استان مازندران از تعداد 57 مرکز به 26 مرکز دفع کاهش یافته است.

 

بسپار- آیا پسماندهای کشور صادر هم می شوند؟
پسندیده:
صادرات پسماندها به خارج از کشور مربوط به مدیریت پسماندهای ویژه و خطرناک و در چارچوب کنوانسیون بازل انجام می شود.

 

بسپار- یکی از بحث های روز کشور پسماند استانهای با جذب گردشگر بالا به خصوص پسماندهای پلاستیکی است. به طور مثال مواردی که در جنگل ها یا در کنار دریاها رها سازی می شوند. برنامه های تشویقی و بازدارنده احتمالی سازمان در این مورد چیست؟
پسندیده:
این سازمان نسبت به تدوین “لايحه دایمي حمايت از واحدهاي بازيافت كننده پسماندها و كاهش مصرف كيسه هاي پلاستيك” و همچنین برنامه ملی کاهش مصرف پلاستیک در فروشگاههای زنجیره ای با توجه به جایگاه و نقش آنها در فرهنگ سازی در این حوزه، اقدام کرده که در مرحله بررسی و تصویب قرار دارد. در لایحه مذکور جهت تغییر کاربری و تکنولوژی واحدهای صنعتی تولید محصولات پلاستیکی به تولید محصولات سازگار با محیط زیست، تسهیلاتی در نظر گرفته شده که می بایست توسط وزارت صمت، بسته اجرایی آن تدوین شود. (این لایحه برای اعمال نظرهای تخصصی در اختیار تشکل های صنعت پلاستیک قرارداده شده است.)

 

بسپار- آیا پلاستیک ها را  دارای مخاطره برای کشور می دانید؟ در این حوزه آیا به صورت تخصصی و با حضور دانش آموختگان این رشته فعالیتی انجام شده است؟
پسندیده:
پلاستیک ها از نوع پسماندهای عادی هستند. کیسه های پلاستیکی علی رغم کاربردهای فراوان و آسان، می توانند تاثیرات نامطلوبی بر محیط زیست داشته باشند. این عوارض می تواند مربوط به مراحل مختلف تولید، مصرف و دفع و به عبارتی چرخه حیات کیسه های پلاستیک باشد. از جمله می توان به مواردی مانند: افزایش میزان پسماندهای جامد شهری پراکنده در محیط زیست و آسیب  به منظر عمومی محیط زندگی و  محیط های تفریحی و گردشگری، ایجاد اختلال در مدیریت شهری به ویژه در کلانشهرها و انسداد آبراهه ها، آلودگی و تغییر اکوسیستم های آبی شامل آلودگی رودخانه ها، دریاها و اقیانوس ها و راهیابی میکروپلاستیک ها به چرخه غذایی انسان و ایجاد عوارض بهداشتي برای سلامت، تهدید سلامت سایر زیستمندان پرندگان و جانداران و ایجاد اختلال در امر مدیریت پسماند شهری در مراکز دفع و صرف هزینه برای مدیریت آنها اشاره کرد.

 

بسپار- در حال حاضر چند درصد از پسماندهای پلاستیکی کشور بازیافت می شود؟ با توجه به این که اروپا در کوتاه مدت سیاست بازیافت 100 درصدی پلاستیکها و حرکت به سمت اقتصاد چرخشی است، آیا در افق چشم انداز سازمان محیط زیست چنین مواردی پیش بینی شده است؟
پسندیده:
در حال حاضر روزانه بيش از 58000 تن پسماند عادي در كشور تولید می شود که از این میزان، 15 تا 20 درصد پسماند عادي را پسماند خشك قابل بازيافت تشكيل مي دهد و ميزان بازيافت پسماندهاي خشك در كلان شهرها به طور ميانگين در حدود 9 درصد است. با توجه به آنالیز فیزیکی پسماندهای جامد شهری که تاکنون انجام شده، درصد وزنی پلاستیک و لاستیک مطابق آمار ارائه شده در نشریات و مقالات پژوهشی در حوزه مدیریت پسماند شهری به صورت عام، حدود متوسط 8 درصد وزنی پسماند خام کشور است. منابع تولید پلاستیک در پسماند شهری می تواند کیسه های پلاستیکی، ظروف یکبار مصرف، پلاستیک های بسته بندی، ظروف PET، پلاستیک لوازم خانگی و … باشد که به دلیل نداشتن صرفه اقتصادی برای بازیافت، بیشترین پلاستیک مشاهده شده در مراکز دفع پسماند از نوع کیسه های پلاستیکی، پلاستیک های بسته بندی محصولات و ظروف یکبار مصرف است و البته در این میان کیسه های پلاستیکی به دلیل بازیافت مشکل تر و هزینه بر بودن، بیشترین فراوانی را در مراکز دفن دارند.

 

بسپار- برای اجرای برنامه های مدیریت پسماند در کشور با چه چالش هایی روبرو هستید؟
پسندیده:
از اهم چالشهای مدیریت پسماندها می توان به موارد زیر اشاره کرد:
–    عدم ضمانت اجرایی قوانین مدیریت پسماندها. در پیگیری قراردادن سازمانها و دستگاههایی که به وظایف خود عمل نمی کنند و یا مقررات را جدی نمی گیرند.
–    عدم بازدارنده بودن مجازاتها و جرایم کیفری در برخورد با متخلفین که برای مدیریت پسماندها به وظایف خود عمل نمی کنند در بعضی موارد.
–    در اولویت نبودن مدیریت پسماندها از سوی مدیران دستگاههای مرتبط در مقابل سایر وظایف و امور مرتبط.
–    عدم اعتبارات مکفی دولتی جهت اجرای پروژه های زیربنایی و زیرساختی مدیریت پسماندها و نیز برای پروژه های نیمه تمام مدیریت پسماندها از قبیل دفن مهندسی پسماندها، زباله سوزها، بیوگار، کمپوست و …
–    عدم توجه لازم به مساله ارتقای دانش، آگاهی و فرهنگ سازی آحاد جامعه توسط متولیان امر بلاخص نهادهایی نظیر صدا و سیما.
–    مشکلات فنی و مدیریتی ناشی از کمبود نیروی متخصص در گرایش های مختلف مدیریت پسماندها در دستگاههای اجرایی ذیربط.

مواردی که تا امروز برای اجرای آنها برنامه ریزی داشته ایم هم به شرح زیر هستند:
–    بازنگری در قانون و آیین نامه اجرایی مدیریت پسماندها و رفع خلاء های قانونی آن.
–    پیگیری جدی سازمان حفاظت محیط زیست در ارزیابی عملکرد دستگاهها و سازمانهای مسئول در قانون و آیین نامه اجرایی آن و ارائه گزارش عملکرد دستگاهها در زمینه تکالیف و وظایف قانونی محوله به مقامات و دستگاههای نظارتی و حاکمیتی ذیصلاح.
–    پیگیری در اولویت قرار دادن برنامه مدیریت پسماندها در ابعاد ملی و استانی توسط کلیه سازمانهای مسئول با توجه به تبدیل شدن مساله پسماندها به یک چالش ملی در اقصا نقاط کشور.
–    ضرورت ساماندهی مراکز دفن زباله سنتی در اکثر نقاط کشور و کاهش تعداد مراکز دفن.
–    اولویت بخشی به کاهش تولید پسماند و تفکیک از مبداء انواع پسماندها.
–    پیگیری تامین منابع مالی مورد نیاز برای مدیریت بهینه پسماندها در سطح دولت و مجلس.
–    حمایت از سرمایه گذاری داخلی و خارجی و بخش خصوصی در مدیریت انواع پسماندها.
–    تدوین ضوابط و معیارهای قانونی مناسب برای تسریع و مشارکت بهینه در ساماندهی مدیریت پسماندها توسط سازمان حفاظت محیط زیست.
–    توجه به مساله آموزش و اطلاع رسانی و مشارکت مردمی از سوی کلیه نهادهای مسئول با مشارکت صدا و سیما و نهادهای اطلاع رسان.

 

بسپار- ایران از نظر جایگاه حفاظت از محیط زیست و مدیریت پسماند چه رتبه ای در جهان دارد؟
پسندیده:
مطابق شاخص عملکرد محیط‌ زیست (EPI)، یکی از محورهای مورد ارزیابی بهداشت محیط است و بخشی از آن محور را عوامل آلاینده مانند پسماند در نظر می گیرند. رتبه ایران در گزارش سال ۱۳۹۵ از لحاظ عملکرد زیست‌محیطی با نمره 32/66 به رتبه ۱۰۵ از مجموع ۱۸۰ کشور نزول کرده بود و در رده کشورهایی با عملکرد ضعیف در محیط‌زیست قرار داشت. اما در آخرین رتبه بندی در سال ۲۰۱۸ میلادی شاخص جهانی عملکرد محیط زیست، ایران در رده 80 قرار گرفته است و به نسبت سال 2016 با بهبود رو به رو بوده است.

 

بسپار- در بسیاری از کشورها محدودیت های قانونی برای عرضه برخی محصولات پلاستیکی پرمصرف با امکان بازیافت ضعیف وجود دارد. در موارد این چنینی آیا تصمیم گیرنده نهایی در کشور سازمان حفاظت از محیط زیست است یا ارگانهای دیگر؟

 

 

(ادامه دارد…)

 

متن کامل این مقاله را در شماره 209 ماهنامه بسپار که درنیمه اسفند ماه منتشر شده است، بخوانید. 

 

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های 02177523553 و 02177533158 داخلی 3 سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق فیدیبو قابل دسترسی است.

 

 

نوشته های مشابه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

دکمه بازگشت به بالا