گفت و گوی اختصاصی بسپار با دکتر نیازمحمد محمودی، مدیرگروه محیط زیست پژوهشگاه رنگ: متاسفانه مالیات سبز در کشور جدی گرفته نمی شود

بسپار/ ایران پلیمر دکتر نیازمحمد محمودی، عضو هیات علمی و مدیر گروه محیط زیست پژوهشگاه رنگ است. او در زمره یک درصد دانشمندان برتر و نخبگان علمی جهان قرار دارد. پژوهشگر برگزیده کشور در سال 95 است. زمینه های تحقیقاتی فعالیت او عبارتند از: نانوفناوری زیست محیطی (ساخت و کاربرد نانومواد و کامپوزیتها) برای حذف آلاینده ها از آب و پساب با استفاده از فرآیندهای فیزیکی (جذب سطحی و غشاء)، اکسیداسیون پیشرفته (فوتوکاتالیز، فوتوفنتون و ازناسيون) و بیولوژیکی (آنزیمها).

 

بسپار- آقای دکتر، گروه محیط زیست در پژوهشگاه رنگ بر اساس چه ضرورت و با چه رویکردی شکل گرفته است؟
محمودی: آلودگی محیط زیست یکی از مهمترین و اصلی ترین معضلاتی است که جهان امروز با آن مواجه است و آگاهی نسبت به اهمیت محیط زیست سالم و پاک برای زندگی بهتر و سالم تر رو به افزایش است. تولید جهانی و استفاده از ترکیبات شیمیایی، که بسیاری از آنها مقاوم در برابر تجزیه بیولوژیکی هستند، در چند دهه اخیر به طور قابل توجهی افزایش یافته است. این ترکیبات بعد از مصرف وارد محیط زیست می شوند و از این رو ارائه راهکارهایی جهت کاهش مصرف و حذف آلاینده ها از محیط زیست ضروری است. رسالت گروه محیط زیست افزایش دانش و آگاهی و انجام پژوهش در زمینه علوم و فناوری مرتبط با حفاظت محیط زیست و استفاده پایدار از منابع طبیعی است. هدف از تحقیقات در گروه از یک سو بر‌ روی ساخت مواد و توسعه فناوری¬های دوستدارمحیط زیست و از سوی دیگر بر روی تصفیه پساب، مدیریت پسماند، بازیافت و استفاده مجدد از مواد با تاکید بر حل مشکلات زیست محیطی صنایع وابسته به رنگ (مواد رنگزای آلی و معدنی، پوشرنگ و رزین های مصنوعی، رنگرزی نساجی، چاپ و …) می باشد. در این راستا گروه پژوهشی محیط زیست به عنوان آزمایشگاه همکار و معتمد سازمان حفاظت محیط زیست در تلاش جهت پایش صحیح آلاینده ها و استانداردسازی پارامترهای زیست محیطی و توسعه فناوری های نوین، همکاری خود با صنایع و مراکز تحقیقاتی مختلف را گسترش داده و به عنوان مشاور بخشهای صنعتی در رسیدن به استانداردهای زیست محیطی عمل می کند.
زمینه های تحقیقاتی گروه با تاکید بر حل مشکلات زیست محیطی صنایع وابسته به رنگ (مواد رنگزای آلی و معدنی، پوشرنگ و رزین های مصنوعی، رنگرزی نساجی، چاپ و …) را می توان به صورت زیر خلاصه کرد:
1.    تصفیه آب و پسابهای صنعتی (روشهای اکسیداسیون پیشرفته، فنتون، فیلتراسیون و سایر تکنولوژیهای جدید)
2.    مدیریت پسماند
3.    بازیافت و استفاده مجدد از مواد شیمیایی مورد مصرف به منظور کاهش اثرات زیست محیطی صنایع وابسته به رنگ
4.    ساخت مواد جدید با قابلیت تجزیه زیستی و توسعه فناوری های دوستدار محیط زیست به منظور توسعه پایدار
5.    طراحی و ساخت رآکتورهای آزمایشگاهی و صنعتی (مدلسازی، طراحی و کاربرد)
6.    آلودگی هوا (مدلسازی، پایش و کاربرد)
7.    انرژی های تجدید پذیر
8.    ساخت و کاربرد نانو مواد (نانو ذره، نانو لوله و نانو لایه) و کاربرد آن به عنوان جاذب و کاتالیست در حذف مواد شیمیایی آلاینده در پساب (برای مثال مواد رنگزای آلی و سطح فعال‌ها)

توانایی های گروه محیط زیست نیز به شرح زیر است:
1.    مطالعه و پژوهش بر روی فناوری های جدید برای حل مشکلات محیط زیستی صنایع وابسته به رنگ
2.    بهینه سازی فرایندهای تولید از طریق ساخت مواد و توسعه فناوری های جدید دوستدار محیط زیست به منظور کاهش اثرات مخرب رنگ و افزودنیها در صنایع رنگ و مرتبط با آن
3.    بازیافت و استفاده مجدد از مواد به منظور کاهش اثرات زیست محیطی صنایع رنگ
4.    طراحی و مدلسازی سیستم های تصفیه آب، هوا و خاک
5.    ساخت سیستم های جذبی و راکتور های اکسیداسیون کاتالیستی و فتوکاتالیستی
6.    ساخت مواد جدید با قابلیت تجزیه زیستی و توسعه فناوری های دوستدار محیط زیست به منظور توسعه پایدار
7.    طراحی و ساخت سیستمهای تصفیه آب و پسابهای صنعتی در مقیاسهای آزمایشگاهی، پایلوت و صنعتی
8.    اجرای سیستمهای مدیریت پسماند و بازیافت مواد آزمایشگاهی و صنعتی خطرناک
9.    ساخت و توسعه مواد و فناوری های جدید دوستدار محیط زیست
10.    همکاری با صنایع وابسته به رنگ برای حل مشکلات زیست محیطی آنها
11.    همکاری با موسسات علمی ملی و بین المللی از طریق برگزاری سمینار، کارگاه آموزشی و انجام پروژه های تحقیقاتی مشترک
12.    تدوین و انتشار کتاب، مقالات علمی و ثبت اختراع.

 

بسپار- چه پروژه هایی تاکنون در این گروه تعریف و به نتیجه رسیده است؟ آیا پروژه ها بخش خصوصی بوده یا شما طرف مشورت ارگانهای فعال در حمایت و حفاظت از محیط زیست هستید؟
محمودی: پروژه هایی که در گروه محیط زیست انجام شده است شامل طرحهای تصفیه پساب، هوای آلوده و پسماند هستند که از فرآیندهای جذب سطحی، اکسیداسیون پیشرفته و غشایی برای حذف آلاینده ها استفاده شده است. طرف قرارداد برخی از پروژه ها، بخش خصوصی و برخی نیز بخش دولتی هستند. آزمایشگاه گروه محیط زیست هم بعنوان آزمایشگاه معتمد سازمان محیط زیست فعالیت می کند.
برخی از پروژه هایی که در گروه انجام شده است شامل اینهاست:
1.     تصفیه پساب های رنگی با استفاده از ترکیب فرآیندهای ازن دهی و پرتودهی ماوراء بنفش
2.    سنتز، تعیین ساختار و کاربرد نانوجاذب متخلخل ساختارهای فلز-آلی (MOF) در جذب آلاینده های رنگی و دارویی از محیطهای آبی.
3.    تخریب آلاینده های آلی در محیط های آبی با استفاده از فرایند نانو فوتوکاتالیزوری بر پایه روی و آهن.
4.    کاربرد زئولیتها در تصفیه پساب رنگی.
5.    مطالعه قابلیت جذب سطحی رنگزاها توسط نانولوله کربن در آب.
6.    ساخت نانوكاتاليست آهن مغناطيس براي رنگبري پسابهاي رنگي با استفاده از ازناسيون فوتوكاتاليزي.
7.    ساخت نانوماده قالب فلز- آلي (CuBTC)و بررسي قابليت رنگبري آن.
8.    بررسی رنگبري پساب با استفاده از نانوالیاف.
9.    رنگبري پسابهاي رنگي با استفاده از آنزيمها.
10.    بررسی ایزوترم و سینتیک جذب رنگزا روی ذرات اکسید روی
11.    ارائه یک مدل ریاضی جدید جهت شبیه سازی پدیده جذب سطحی آلاینده های رنگی اسیدی از پساب بر اساس مدلهای سینتیکی واکنش در محیط سیال – ذرات جامد
12.    حذف رنگ از پسابهای رنگی با استفاده از سیستم نانو فیلتراسیون
13.    اکسیداسیون کاتالیستی بر پایه آب اکسیژنه یک رنگزای راکتیو توسط بنتونیت عمل شده با نمکهای آلومینیوم، مس و آهن
14.    حذف رنگزا از پساب رنگی با استفاده از فرآیند جذب روی کربن فعال اصلاح شده با قلیا
15.    بررسی اثر حضور مواد فعال سطحی کاتیونی مونومری و دوقلو در بازدارندگی خوردگی فولاد نرم در محیط اسیدی
16.    حذف مواد رنگزای آلی از محلول توسط نانوپودرهای مغناطیسی بر پایه اکسیدهای آهن
17.    تصفیه پساب نساجی بوسیله روشهای اکسیداسیون پیشرفته، بخش اول: ازن دهی
18.    حذف مواد رنگزای موجود در پساب ها با استفاده از فناوری فوتوکاتالیز نانوذرات تیتانیا
19.    رنگبری پساب های رنگی با استفاده از فرآیند فوتوفنتون
20.    مطالعات اثرات زیست محیطی شبکه شهری و تأسیسات توزیع در محدوده استان گلستان با نگرش به موارد مورد استفاده در این شبکه و سیستم های حفاظت کاتدی
21.    بررسی اثرات زیست محیطی و خوردگی فلنج های انتقال آب
22.    ساخت کربن فعال از ضایعات کشاورزی برای حذف مواد رنگزای موجود در پساب های صنعتی
23.    تولید، تدوین و آموزش نقشه جامع رنگ در صنایع آرایشی و بهداشتی
24.    بررسی فرآیندهای رنگرزی و وضعیت زیست محیطی موجود کارگاه های رنگرزی استان چهارمحال و بختیاری
25.    ساماندهی و بهینه سازی تفکیک رنگی ایستگاههای اتوبوس در پایانه های مسافربری
26.    بررسی اثر عامل فعال سطحی کاتیونی و آنیونی بر خواص رئولوژیکی و خواص گل حفاری
27.    بکارگیری فرآیند فنتون برای حذف مواد رنگزای راکتیو از پساب
28.    بررسی اثر نانو نقره بر مقاومت خوردگی پوششها در محیط فاضلاب صنعتی
29.    کاربرد نانو ذرات مغناطیس فریت مس اصلاح شده جهت حذف رنگزاها از پساب
30.    بررسی حذف آلاینده های آروماتیکی پخش شده در فضای داخلی با استفاده از نانوذرات دی اکسید تیتانیم موجود در پوشش های داخلی
31.    مطالعه بازدارندگی خوردگی مواد فعال سطحی دوقلوی کاتیونی بر روی نمونه های فولادی نرم در محلول اسید سولفامیک
32.    حذف آلاینده های رنگی آلی و فلزی از پساب با استفاده از نانو پرلیت
33.    حذف مواد رنگزا از پساب های رنگی به کمک آلجینات حاوی نانوذره مغناطیسی
34.    حذف رنگزاهای مورد استفاده در صنعت چاپ از پساب ها با استفاده از نانوذرات سیلیکای عامل دارشده
35.    بررسی کارایی پلی (آمیدو آمین نوع اول – دوم) از سیستم های دوجزئی پساب در حذف مواد رنگزای مستقیم و اسیدی
36.    رنگبری از پساب حاوی مواد رنگزای راکتیو با ذرات نانو کیتوسان
37.    تصفیه پساب با استفاده از روشهای پیشرفته اکسیداسیون، اُزُن و فنتون
38.    توسعه فرآیندهای دوستدار محیط زیست در صنایع وابسته به رنگ
39.    تصفیه و استفاده مجدد از پساب صنایع رنگ
40.    تصفیه آلودگی هوا
تجهیزات موجود در گروه شامل موارد ذیل می باشد:
1.    دستگاه آنالیز TOC
2.    اسپکتروفتومتر و راکتور COD
3.    اسپکتروفتومتر UV-Visible تک پرتویی
4.    اسپکتروفتومتر UV-Visible دو پرتویی
5.    یون کروماتوگراف
6.    راکتور و انکوباتور BOD
7.    کدورت سنج
8.    جارتست
9.    سانتریفوژ
10.    pH  متر
11.    هدایت سنج
12.    شیکر
13.    ترازوهای دقیق (دو و چهار رقم اعشار)
14.    دستگاه آب مقطر گیری
15.    پمپ های هوا دهی
16.    پمپ پری استالتیک
17.    دستگاه جذب اتمی

 

بسپار- اصولا از نقطه نظر آلایندگی، خود صنایع رنگ و رزین آلاینده محسوب می شوند؟ داستان مالیات سبز در این صنعت هست؟
محمودی: آلودگی صنایع رنگ بیشتر در بخش پساب و مقداری هم در بخش هوا می باشد. پسابی که این صنایع تولید می کنند به راحتی تصفیه نمی شوند و حاوی مواد آلی و فلزات سنگین هستند. به عنوان مثال، پساب صنایع خودرویی و پوشش دارای فلزات سنگین هستند، اما پساب رنگرزی صنایع نساجی بیشتر حاوی آلاینده های آلی دارند که هر کدام با فرآیندهای مختلفی تصفیه می شوند.
بحث مالیات سبز در این صنعت همچنان به قوت خود باقی ست ولی متاسفانه خیلی جدی گرفته نمی شود. در کشورهای صنعتی، صنایع موظف به پرداخت این مالیات هستند که صرف توسعه و تحقیق در زمینه اثرات زیست محیطی صنعت می شود.

 

بسپار- تا چه اندازه در این صنعت به استانداردهای جهانی نزدیک هستیم؟ صنایع ما در راستای تولید و صادرات و قانون ریچ را چه قدر جدی می گیرند؟
محمودی: بحثهای زیست محیطی در این صنعت از استانداردهای جهانی فاصله زیادی دارد. در کشورهای پیشرفته، هزینه های زیادی برای بهبود اثرات زیست محیطی صنایع انجام می شود که در طولانی مدت سود زیادی عاید آنها می شود ولی در کشور ما جای خالی بررسی اثرات زیست محیطی زیاد احساس می شود. امیداوریم در هر صورت در کشور ما نیز در آینده ایی نزدیک، اثرات زیست محیطی به صورت جدی پیگیری شود.

 

(ادامه دارد…)

 

متن کامل این مقاله را در شماره 210 دوماهنامه پوشرنگ از گروه مجلات بسپار که درپایان اسفند ماه منتشر شده است، بخوانید. 

 

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های 02177523553 و 02177533158 داخلی 3 سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق فیدیبو قابل دسترسی است.