گفت و گو با دکتر محسن محسنی، عضو هیات علمی دانشگاه صنعتی امیرکبیر: هم سویی با پیشرفت های جهانی ما را به سوی نسل سوم دانشگاه ها سوق داده است

بسپار/ ایران پلیمر  دکتر سید محسن محسنی، عضو هیات علمی دانشکده مهندسی پلیمر و رنگ دانشگاه صنعتی امیرکبیر از سال 1378 تا کنون است. مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد را در همین دانشگاه گذرانده  و دانش آموخته دکترای دانشگاه شفیلد انگلستان است. بین سال های 79-83 و 97-90 مدیر گروه رنگ در دانشکده یاد شده بوده است. نظرات او را در مورد بحث این روزها و حرکت دانشگاه ها به سوی دانشگاه های نسل سوم جویا شدیم که در ادامه می خوانید: 

 

بسپار- آقای دکتر، با توجه به اینکه سالها ریاست گروه رنگ را برعهده داشته اید، در دوران یاد شده و یا به طور کلی میزان ارتباط دانشگاه و صنعت را چگونه می بینید؟
محسنی: رشته رنگ از سال 1362 که تاسیس شد تا کنون به عنوان تنها دانشکده وابسته به دانشگاه های دولتی به تربیت نیروی انسانی متخصص در زمینه رنگ پرداخته و در سه مقطع تحصیلی دانشجو تربیت کرده است. قریب به اکثریت این دانشجویان نقش مهمی در صنعت رنگ و صنایع وابسته به آن داشته اند. البته همکاران دانشگاهی و پژوهشگاهی ما در پژوهشگاه رنگ و پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران نیز در مقاطع تحصیلات تکمیلی به چنین فعالیت آموزشی و پژوهشی اقدام می کنند که تاریخ تاسیس آنها بعد از سال هایی بود که رشته رنگ و در دانشگاه صنعتی امیرکبیر ایجاد شد و مفتخریم که این بزرگواران اغلب از فارغ التحصیلان همین دانشگاه هستند. در واقع نسل های دوم و سوم اعضای هیات علمی این رشته اند. 
دروس آموزشی و جهت گیری های پژوهشی همگی در راستای نیازی است که صنعت رنگ به متخصصین این رشته داشته است. بسیاری از فارغ التحصیلان اکنون از مدیران موفق در شرکت های دولتی و خصوصی و همچنین کارآفرینان صنعت رنگ اند و این نشان می دهد که برنامه آموزشی و پژوهشی رشته با شیب مثبت در حال پیشرفت است. این حاصل تلاش همکارانم در دانشگاه امیرکبیر و سایر مراکزی است که نام آنها را ذکر کردم. 
پروژه های تحصیلی نیز طی این سالها به سمت پروژه های کاربردی و نیازمحور در صنایع رنگ تعریف شده است. وقتی از صنایع رنگ صحبت می کنیم یعنی طیف وسیعی از مواد اولیه و محصول نهایی در صنعت رنگ و صنایع مصرف کننده رنگ، مانند تولید رزین های مختلف، پیگمنت ها، افزودنی ها، مواد شیمیایی وابسته، رنگسازی و صنایع مصرف کننده ای مانند خودروسازی، صنایع نفت و گاز و پتروشیمی، صنایع ساختمان و … . 
ارزیابی کلی بنده شتاب گرفتن پیشرفت های این صنایع بعد از ورود فارغ التحصیلان این رشته به صنعت است به نحوی که این شتاب قبل از ورود آنها اینگونه احساس نمی شد.

بسپار- این روزها از دانشگاه های نسل سوم و چهارم در برنامه های کلان کشور بسیار گفته می شود. آیا راهبردی و اجرایی بوده تا کنون؟ در دانشگاه امیرکبیر؟ 
محسنی: بله در سه سال اخیر سیاست دانشگاه در حرکت به سمت دانشگاه های نسل سوم تغییر کرده. تغییری که سعی شد در ساختار دانشکده ها و تاسیس پژوهشکده های درون داشگاه صورت بگیرد و تشکیل پردیس های دانشگاهی فضا را برای حرکت به سمت ایجاد انستیتوهای تحقیقاتی تسهیل کرد. همزمان با کاهش بودجه های دولتی نیز بخش عمده ای از محقق شدن بودجه های دانشگاه به عهده خود دانشگاه گذاشته شد. ایجاد کلینیک های صنعت نیز ماحصل همین نگرش بود.
در کل دانشگاه و به تبع آن دانشکده مهندسی پلیمر و رنگ برنامه های خود را از دانشکده های صرفا آموزشی و پژوهشی در حد تحصیلات تکمیلی به سمت پروژه های صنعتی نیازمحور در صنایع تغییر داد. اکنون نیز گروه رنگ در چند مورد صنعتی در حال کار و برنامه ریزی است که نیازهای صنایعی که با آنها وارد مذاکره شده است را انجام دهد. مدلهای مختلفی برای این همکاران در دانشکده تعریف شده که شرکت های دانش بنیان تا سرمایه گزاری های مشترک و فروش دانش فنی از جمله آنهاست.

بسپار- دیدگاه شخصی شما در رابطه با دانشگاه های نسل سوم و چهارم چیست؟
محسنی: دانشگاه های نسل اول تنها وظایف آموزشی به عهده داشته اند که از شروع تاسیس دانشگاه ها در جهان از قرن دوازدهم میلادی تا قرن هجدهم را شامل می شدند. بعد از آن نسل دوم دانشگاه ها با وظایف آموزشی و پژوهشی از قرن نوزدهم تا اواخر قرن بیستم شکل گرفت. از اوایل قرن بیست و یکم دانشگاه های نسل سوم شروع به فعالیت کردند. در حالی که نسل اول دانشگاه ها بیشتر وظیفه تربیت معلمین قابل را به عهده داشتند، در نسل دوم معلمین و محققین تربیت شدند و در نسل سوم دانشگاه ها به سمت تربیت نیروهای کارآفرین و صنعتگر سوق داده شد. محور حرکت دانشگاه های نسل اول کالج های آموزشی و دانشکده ها بود و در نسل دوم به دانشکده ها و پژوهشکده ها و مراکز تحقیقاتی  و در نسل سوم به انستیتوهای تخقیقاتی و پردیس های متشکل از چند دانشکده تغییر یافت. بودجه های دانشگاه های نسل اول و دوم کاملا دولتی و بعضا از ارتباطات صنعتی بود که در نسل سوم بودجه ها بیشتر از پروژه های صنعتی و فروش دانش فنی و تولید محصولات دانش بنیان هدف گیری شده اند.

بسپار- آیا ایجاد دانشگاه های نسل سوم در کشور را جدی می دانید و موفق احتمالا؟ 
محسنی: تحقق این امر فقط در حیطه اختیار و فعالیت دانشگاه ها نیست و ناشی از سیاست های کلان وزارت علوم، تحقیقات و فناوری هم هست که از برنامه های کلان کشور نشات می گیرد. بنابراین ادعا نمی کنم که بخشی از آن در حد شعار نیست ولی اعتقاد دارم که حرکت های خوبی در ایجاد ارتباط واقعی صنعت و دانشگاه و تعاریفی که برای دانشگاه های نسل سوم شده است انجام گرفته. 

بسپار- با بسترها و امکانات موجود، تحقق این امر را ممکن می دانید؟
محسنی: بله قطعا ممکن است ولی این هم وابسته به سرمایه گذاری در نجهیزات و نیروهای انسانی دارد که روند آن پرشتاب نیست و نیاز به اقدامات و حمایت های بیشتری دارد.

بسپار- آیا برنامه و یا بودجه خاصی از طرف دانشگاه امیرکبیر و دولت برای این امر تدارک دیده شده؟
محسنی: بله. ساختار معاونت پژوهشی دانشگاه ها تغییراتی در رسیدن به این امر داشته و بودجه هایی نه کاملا رضایت بخش ولی کمک کننده به این هدف گیری اختصاص یافته است.

بسپار- به نیروی انسانی اشاره کردید … آیا سیل مهاجرت اگر نگوییم، تمایل ادامه تحصیل در خارج از کشور این اتفاق را در کشور متاثر نمی کند؟
محسنی: مسلما آن هایی که مایل به ماندن در کشوراند از این سیاست ها استقبال کرده اند و می کنند. دانشجویانی که مایل به کارآفرینی در داخل کشور هستند از این فضا برای ورود به عرصه فعالیت های صنعتی استقبال کرده اند. امیدوارم فارغ التحصیلانی که قصد مهاجرت دارند نیز کاهش یافته و از خدمات ایشان نیز پیش از پیش استفاده کنیم. 

بسپار- در دانشگاه های نسل سوم جدید مبانی و ساختارهای دروس در همین رشته آیا تغییراتی را خواهد داشت؟
محسنی: دروس در این دانشگاه ها به سمت فناوری های جدید و میان رشته ای، تولید دانش فنی، افزایش مهارت های شغلی، کارآفرینی و حل مساله باید باشد. رشته رنگ هم با توجه به برنامه های کمیته برنامه ریزی وزارت علوم در تحقق تعدادی از آنها گام برداشته است.

بسپار- آیا مبنای فعلی ارتقای اساتید را غیر همراستا با مفاهیم دانشگاه های نسل سوم نمی بینید؟ 
محسنی: سیاست های ارتقای اساتید دائما در حال بازنویسی است و اخیرا اهمیت بالایی به پروژه های حرفه ای و صنعتی داده شده است. حتی فرصت های مطالعاتی در صنعت به جای حضور در دانشگاه های خارج از کشور در حال تدوین است و آیین نامه های آن هم تدوین شده.

 

 

 

(ادامه دارد…)

 

متن کامل این مقاله را در شماره 207  دوماهنامه پوشرنگ که در پایان دی ماه منتشر شده، بخوانید. 

 

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های 02177523553 و 02177533158 داخلی 3 سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق فیدیبو قابل دسترسی است.