اختصاصی بسپار/ آشنایی با پلاستیک‌‌ها (POM ،PTFE ،PEEK)

بسپار/ ایران پلیمر در این مقاله با خواص و کاربردهای پلی‌‌اکسی متیلن (POM)، پلی‌‌تترا فلوئورو اتیلن (PTFE) و پلی‌‌اتر اتر کتون (PEEK) آشنا خواهیم شد.

پلی‌‌اکسی متیلن (POM)

POM (پلی‌‌اکسی متیلن، هم‌‌چنین پلی‌‌فرمالدئید، پلی‌‌استال) یک گرمانرم مهندسی نیمه بلوری است که با هم‌‌بسپارش (POM-H یا همگن‌‌بسپار POM) یا هم‌‌بسپارش (POM-C یا هم‌‌بسپار POM) فرمالدئید تولید می‌شود. ساختار واحد تکرارشونده POM در شکل 1 آورده شده است.

فراورش

همه روش‌‌های رایج فراورش برای گرمانرم‌ها امکان‌‌پذیر است. انواع جرم مولکولی بالاتر را می‌توان رانشگری کرد، حتی  انواع با اتصالات عرضی ضعیف را می‌‌توان قالب‌‌گیری دمشی کرد. دماهای فراورش بیش از 220 درجه سلسیوس باید به شدت اجتناب شود، زیرا منجر به تخریب مولکولی و تشکیل گاز فرمالدئید می‌شود. انواع خاص مقاوم در برابر تخریب در دسترس هستند. به دلیل میرایی داخلی کم، POM را نمی‌توان با بسامد زیاد جوش داد.

خواص در حین استفاده

POM تقویت نشده دارای استحکام کششی نسبتا زیاد، سفتی و برای مواد نیمه بلوری از پایداری ابعادی بالایی برخوردار است. مقاومت شیمیایی خوب، میل نسبتا کم به خزش و وادادگی دیر هنگام بار دینامیکی متناوب از جمله ویژگی‌‌های مورد توجه است. سختی سطح زیاد و ضریب اصطکاک کم دلایلی برای رفتار خوب سُرش و رفتگی حتی در مقایسه با سُرش پلی‌‌آمید است. مقاومت در برابر ضربه در دمای کم دارد و می‌تواند برای مدت کوتاه تا 150 درجه سلسیوس (طولانی مدت تقریبا 110 درجه سلسیوس) استفاده شود. تراوایی گازها و بخارات کم است. هیچ یک از حلال‌‌های معمول، حتی سوخت، نمی‌تواند POM را متورم یا حل کند.

همگن‌‌بسپارPOM  (POM-H) یک پلی‌‌اکسی متیلن مستحکم‌‌تر، سفت‌تر و مقاوم در برابر سایش و ضربه در دمای کم است. با این حال، هم‌‌بسپارPOM  (POM-C) به دلیل خواص گرمایی و فراورشی بهتر از نظر حجم بر بازار مسلط است.

زمینه‌های کاربردی

اجزای سازه‌‌ای: قطعات دقیق مکانیک دقیق مانند چرخ دنده، اهرم، یاتاقان، پوسته‌های توپ؛ قطعات پمپ حامل آب گرم و سوخت، زنجیرهای حمل و نقل، چرخ‌های فن، قفل‌های محکم، بندهای اسکی، زیپ‌ها، فندک‌های یکبار مصرف، قطعات در سامانه ایمنی خودرو مانند منحرف‌‌کننده کمربند (belt deflectors) و جمع‌‌کننده کمربند، روکش بلندگوی خودرو، نازل‌های شستشوی شیشه جلو، آرمیچر شستشو، دسته‌های درب، شیر مخازن، اجزای فنر.

نام‌‌های تجاری

همگن‌‌بسپار POM: Delrin, Tenac

هم‌‌بسپار POM: Celcon, Duracon, Hostaform, Kepital, Tenac, Ultraform

توصیه مفید

ترکیب خواص مکانیکی، دقت و مقاومت شیمیایی، POM را برای اجزای فنی پیچیده بسیار مناسب می‌سازد. POM (یا پلی‌‌آمید) باید برای اصطکاک سُرشی تحت بارهای بیشتر انتخاب شود. POM حس چربی در دست را می‌‌دهد. خواص پلی‌‌اکسی متیلن در جدول 1 آورده شده است.

برگردان: دکتر فاطمه خودکار

[email protected]

(ادامه دارد …)

متن کامل این مقاله را در شماره  239 ماهنامه بسپار که در نیمه شهریور 1401 منتشر شده است، بخوانید.

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه  و  فیدیبو  قابل دسترسی است.