اختصاصی بسپار/ روندهای بازیافت مواد و پلاستیک ها در سال 2025/ هوش مصنوعی و بازیافت

گروه ترجمه و تولید محتوا در بسپار/ایران پلیمر روندهای کلیدی در جداسازی و بازیافت مواد در سال ۲۰۲۵ از دیدگاه دکتر Volker Rehrmann، مدیرعامل Tomra Recycling به شرح زیر است:

۱. یادگیری عمیق (Deep Learning)

یادگیری عمیق همچنان تأثیر قابل‌توجهی بر صنعت بازیافت در سال ۲۰۲۵ خواهد داشت. این زیرمجموعه از هوش مصنوعی (AI) در سال گذشته به دستاوردهای مهمی در حوزه جداسازی دست یافت، از جمله جداسازی دقیق بسته‌بندی‌های سفید مات، منسوجات و فویل‌های PET، و همچنین بازیابی آلومینیوم از قوطی‌های نوشیدنی مصرف‌شده (UBC) با خلوص و ظرفیت بالا. انتظار می‌رود یادگیری عمیق به سمت حل چالش‌های پیچیده‌تر در جداسازی و گسترش به بخش‌های جدید، مانند جداسازی فلزات، حرکت کند و سطح جدیدی از بهره‌وری و پایداری را در صنعت بازیافت فراهم آورد.

سیستم‌های سنتی که طی دهه‌ها بهینه شده‌اند، همچنان حیاتی باقی خواهند ماند و عمدتاً بر جداسازی بر اساس نوع ماده حسگرهای  NIR یا رنگ حسگرهای VIS  تمرکز دارند. اما ارزش یادگیری عمیق در قابلیت تشخیص اشیا از طریق دوربین‌های تمام‌رنگی است که اشیا را بر اساس شکل، اندازه و ابعاد شناسایی می‌کنند. سیستم‌هایی مانند GAINnext شرکت Tomra از یادگیری عمیق برای تقلید از بینایی انسان استفاده کرده و امکان آموزش دقیق برای خودکارسازی فرایندهای جداسازی‌ای را که پیش‌تر به‌صورت دستی انجام می‌شد، فراهم می‌کنند.

۲. پایش بلادرنگ (Real-time Monitoring)

در سال ۲۰۲۵، فناوری‌های پیشرفته هوش مصنوعی و  ابری برای تحلیل ضایعات مورد استفاده بیشتری قرار خواهند گرفت و شفافیت در تأسیسات جداسازی را افزایش خواهند داد. پلتفرم‌هایی مانند TOMRA Insight داده‌ها را مستقیماً از سیستم‌های جداسازی جمع‌آوری می‌کنند، درحالی‌که ابزارهایی مانند PolyPerception  از دوربین‌ها برای پایش و طبقه‌بندی لحظه‌ای ضایعات در نقاط کلیدی جداسازی استفاده می‌کنند.

دوقلوهای دیجیتال (Digital Twins) از خطوط جداسازی، امکان ردیابی و تحلیل دقیق اشیا را فراهم می‌کنند. این سیستم‌ها به اپراتورها و بازیافت‌کنندگان کمک می‌کنند تا با تصمیم‌گیری‌های مبتنی بر داده، کیفیت خروجی را بهبود بخشند، از هدررفت مواد جلوگیری کنند و اختلالات احتمالی را پیش‌بینی نمایند. مزایای این فناوری شامل افزایش بهره‌وری و انطباق با استانداردهای نظارتی خواهد بود.

۳. مقررات بسته‌بندی و ضایعات بسته‌بندی اتحادیه اروپا (PPWR)

مقررات بسته‌بندی و ضایعات بسته‌بندی اتحادیه اروپا (PPWR) در سال ۲۰۲۵ نقش محوری در صنعت بازیافت ایفا خواهد کرد.

با نزدیک شدن به هدف ۷۰٪ قابلیت بازیافت برای تمامی بسته‌بندی‌ها تا سال ۲۰۳۰، شرکت‌ها باید به‌سرعت خود را با الزامات سخت‌گیرانه بازیافت و زیرساخت‌های قوی‌تر تطبیق دهند. این مقررات الزام می‌کند که تمامی بسته‌بندی‌های پلاستیکی تا سال ۲۰۳۰ بین ۱۰ تا ۳۵ درصد از مواد بازیافتی ساخته شوند – این میزان بسته به نوع پلاستیک و کاربرد آن متغیر خواهد بود – و اهداف سخت‌گیرانه‌تری برای سال ۲۰۴۰ در نظر گرفته شده است. این اهداف، نوآوری در طراحی زیست‌محیطی و فناوری‌های بازیافت، از جمله بازیافت مکانیکی پیشرفته و بازیافت شیمیایی را تسریع خواهند کرد.

علاوه بر این، PPWR  امنیت برنامه‌ریزی را برای صنعت فراهم کرده و سرمایه‌گذاری‌ها را تشویق می‌کند، به‌ویژه در حوزه تقاضای مواد بازیافتی پلاستیکی که می‌تواند به تثبیت قیمت این مواد کمک کند. نشانه‌های مثبتی در این راستا ممکن است حتی از سال جاری آشکار شوند.

۴. کاهش کربن: بازیافت آلومینیوم

کاهش انتشار کربن در سال ۲۰۲۵ همچنان در اولویت قرار خواهد داشت، به‌ویژه در بخش آلومینیوم. بسیاری از شرکت‌های بزرگ متعهد به اهداف کربن‌خنثی (Net-Zero) هستند که باعث افزایش تقاضا برای آلومینیوم بازیافتی و مواد اولیه با کیفیت بالا می‌شود.

بازیافت آلومینیوم نسبت به سایر مواد، صرفه‌جویی قابل‌توجهی در انتشار CO2 دارد. برای تولید آلومینیوم “سبز”، باید جداسازی آلومینیوم با دقت بیشتری انجام شود، به‌ویژه با تفکیک آلیاژهای آلومینیوم (سری‌های (1xxx, 3xxx, 5xxx  و 6xxx ) به بخش‌های با خلوص بالا. فناوری LIBS  (طیف‌سنجی گسیل القایی لیزر)  در این حوزه پیشرفت چشمگیری داشته و شرکت  Tomra قصد دارد در سال ۲۰۲۵ چندین سیستم AUTOSORT PULSE را در سطح جهانی نصب کند.

۵. تمرکز بر جریان‌های کمتر شناخته‌شده مواد

درحالی‌که بازیافت پلاستیک، ضایعات آلی و آلومینیوم به بلوغ رسیده است، بازیافت برخی جریان‌های مواد کمتر شناخته‌شده هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد و در سال ۲۰۲۵ توجه بیشتری به آن معطوف خواهد شد.

به‌عنوان مثال، فناوری‌های جداسازی چوب اکنون امکان تولید مواد بازیافتی با کیفیتی معادل مواد خام اولیه را فراهم می‌کنند. چوب پردازش‌شده و پردازش‌نشده می‌توانند از یکدیگر تفکیک شده و الیاف با چگالی متوسط (MDF) با کارایی بالا بازیابی شوند. انتظار می‌رود در سال جاری، این راه‌حل‌ها در مقیاس صنعتی پیاده‌سازی شوند. به‌طور مشابه، پیشرفت در بازیافت منسوجات نیز قابلیت‌های فناورانه موجود را به نمایش خواهد گذاشت و راه را برای پذیرش گسترده‌تر این فناوری‌ها در آینده هموار خواهد کرد.

از فناوری‌های نوین جداسازی تا تغییرات ناشی از مقررات، سال ۲۰۲۵ نویدبخش تحولی اساسی در صنعت بازیافت خواهد بود!