یادداشت دکتر مازیار خاکپور در شماره 271 ماهنامه بسپار/ چایناپلاس: قدرت نمایی اژدهای سرخ در صنعت جهانی پلیمر

بسپار/ایران پلیمر چاینا پلاس واقعا نمایشگاه عظیمی است. نمایشگاهی که در این دوره حدود 5000 شرکت را در 20 سالن بسیار بزرگ در شنژن گرد هم آورد. در شهری با قدمتی 40 ساله که یکی از قطب های اقتصادی چین است. بسیار مدرن، تمیز، و زیبا که محیطی مناسب برای زندگی و کار حدود 20 میلیون ساکن آن را فراهم کرده است. شهری وسیع که نزدیک به نیمی از آن را فضای سبز تشکیل داده است و به دلیل طراحی بی نظیر شهری، فراوانی خودروها و موتورسیکلت های برقی و شبکه متروی بسیار کارآمد در مقایسه با تهران ترافیک، آلودگی و سر و صدای بسیار کمتری دارد. نشانه ای دیگر بر این واقعیت که طراحی و مدیریت درست شهری تا چه حد می تواند کیفیت زندگی ساکنان را بالا ببرد.

روز اول نمایشگاه برای من که اولین بار بازدید از آن را تجربه می‎کردم، تا حدی گیج کننده بود و بیشتر به پیدا کردن مسیرها و بازنگری در برنامه ریزی بازدید گذشت. به همه شرکت کنندگان در دوره های آتی چایناپلاس هم توصیه می کنم پیش از بازدید، به دقت برای تک تک ساعات حضور خود برنامه ریزی کنند. خوشبختانه فهرست شرکت ها و نقشه کامل نمایشگاه در دسترس همه قرار داده می شود و در کنار آن برنامک (اپ) ویژه نمایشگاه امکان جستجو بر اساس نام شرکت و محصولات را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می دهد.

مجتمع نمایشگاهی شنژن برای برگزاری هرچه بهتر چایناپلاس کاملا آماده شده بود. دیدن این مجتمع عظیم و نحوه برگزاری آن داغ دل ما که بهترین محل برگزاری نمایشگاهیمان در دهه ششم زندگیش به سر می برد، را تازه می کند.
طی چهار روز موفق شدم تنها از هفت سالن مربوط به مواد اولیه و تجهیزات آزمایشگاهی بازدید کنم. آن چه که از این شرکت ها در ذهن بسیاری از ما شکل گرفته، محدود به غرفه های بسیار کوجک آنان در نمایشگاه ایران پلاست و نمایشگاه های منطقه ای، محصولات با کیفیت پایین و متوسط با قیمت کم در مقایسه با رقبای غربی و عدم اطمینان به تولیدی یا تجاری بودن آنها است. این ذهنیت در همان ابتدای بازدید از نمایشگاه چایناپلاس به کل تغییر می کند. غرفه هایی زیبا و پربازدید، تنوع محصولات، و رشد فناوری و حضور شرکت های دانش بنیان (با مفهوم عام نه آن چه به ذهن ما می رسد) در جای جای نمایشگاه دیده می شد. البته در کنار تولیدکنندگان چینی، بسیاری از نام های بزرگ صنایع شیمیایی و پلیمری دنیا نیز حضور داشتند که امکان آشنایی با آخرین پیشرفت ها در این صنعت را فراهم کرده بود.

چینی ها در سال های اخیر سرمایه گذاری زیادی در تولید پلیمرهای مهندسی و ویژه کرده اند. در حال حاضر ایرانیان می توانند شرکت های مناسبی برای تأمین این مواد در چین بیابند. در کنار تولید پلیمرها به صورت خام، شرکت های فراوانی به عرضه آمیزه های پیشرفته پلاستیکی از مواد مهندسی و ویژه برای کاربردهای بسیار متنوع می پردازند. به شخصه از تعدد آمیزه سازانی که بر روی موادی همچون پلی سولفون ها، پلی(اتر اتر کتون)، پلی فتالامید، و از این دست کار می کنند شگفت زده شدم. این تمرکز نشان دهنده وجود بازار بزرگی در چین و بازارهای هدف صادراتی برای مواد پیشرفته است و خود نشانه ای از توسعه کاربردهای پیشرفته همچون رباتیک، خودروهای برقی، هوافضا و … در آن کشور.
شرکت های چینی تقریبا همه نوع افزودنی پلاستیک را تولید می کنند. شواهد و نتایج آزمون های عملکردی که تولیدکنندگان ارائه می دهند، بیانگر توسعه فناوری های نو و بهبود کیفیت محصولات آنان در سال های اخیر است. این شرکت ها در برخی افزودنی های ویژه و متنوع گریدهای تولیدکنندگان برتر دنیا را معادل سازی کرده اند. کافی است نام و گرید یک ماده را به آنها بگویید تا کپی برابر اصل آن را به شما پیشنهاد دهند. با آن که نوآوری خاصی در این بخش ندیدم، اما حضور شرکت های چینی دسترسی به بسیاری از افزودنی های ویژه را برای ما ایرانیان فراهم کرده و قدرت بیشتری برای انتخاب تأمین کننده به ما می دهد.

با آن که چین یکی از متهمان اصلی آلودگی پلاستیکی در جهان است، اما تعدد فعالان در زمینه تولید، اصلاح و کاربری زیست بسپارها و پلاستیک های زیست تخریب پذیر و همچنین پلاستیک های بازیافتی در نمایشگاه، نشان دهنده عزم این کشور بر ایفای نقش پررنگ تر در توسعه راهکارهای سازگار با محیط زیست بود. چندین شرکت چینی محصولات خود شامل پلی(لاکتیک اسید)، پلی(هیدروکسی آلکانوات)ها، پلیمرهای فورانی، و پلاستیک های زیست تخریب پذیر مصنوعی به نمایش گذاشته بودند. در کنار آنها، بسیاری راهکارهای اصلاح ویژگی ها و تنوع بخشی به کاربرد این مواد ارائه کردند. به نظر می رسد این کشور در حال تغییر فرهنگ مصرف محصولات پلاستیکی و کاهش ردپای کربنی در این حوزه است.

اما در کنار این جنبه های مثبت، چند نکته را هم باید گفت. هنوز گویا برخی شرکت های چینی چایناپلاس را نمایشگاهی ملی می بینند. در برخی غرفه ها نه نشانی از حتی یک کلمه به زبان انگلیسی بود و نه کسی که بتواند ارتباط اولیه با بازدیدکننده خارجی برقرار کند. هنوز در بسیاری از این شرکت ها ساختار سنتی تولید و تجارت حاکم است. نکته دیگر پدیده شرکت هایی است که من نام شرکت های “سوپرمارکتی” بر آن می گذارم! شرکت هایی که یک یا دو محصول تولید و ده ها محصول عرضه می کنند. آیا همه چند ده شرکتی که در نمایشگاه محصولاتی همچون مواد ضدشعله، ضد اکسایش یا پایدارکننده نوری و گرمایی عرضه می کنند، تولیدکننده آن هم هستند؟ قطعا نه. از قدیم توصیه می شد که اگر می خواهید با یک شرکت چینی کار کنید، بر بازدید از کارخانه آنها اصرار کنید. عدم توجه به این موضوع در همکاری با این شرکت ها ممکن است باعث تحمل هزینه های بیشتر و عدم پاسخ گویی در خدمات پس از فروش و پشتیبانی فنی شود.

با این حال چایناپلاس نمایشگاهی است که باید حتما آن را دید. جایی که اژدهای سرخ قدرت خود در عرصه صنعت پلیمر را به رخ جهانیان می کشد. شاید همچون بسیاری از صنایع دیگر، آینده این صنعت نیز در شرق رقم زده شود.

دکتر مازیار خاکپور