اختصاصی بسپار/ گفت و گو با محمد علی پورابراهیم، کارشناس شورای مواد پیشرفته مرکز شرکت های دانش بنیان: کشور بیش از نیاز به دانش بنیان شدن، نیازمند صنعتی شدن است

بسپار/ایران پلیمر متشکریم و خوشحالیم که یکبار دیگر با شما در گروه رسانه ای بسپار/ ایران پلیمر گفت و گو می کنیم (خوانندگان می توانند گفت و گوی زنده اینستاگرامی دکتر سعید رستگار و مهندس پورابراهیم را در صفحه اینستاگرام بسپار به نشانی @basparmag ببینند و بشنوند.)

بسپار- آقای مهندس پورابراهیم لطفا ضمن معرفی مجدد خود برای خوانندگان بسپار بفرمایید گروه مواد پیشرفته در مرکز شرکت های دانش بنیان اصولا حوزه فعالیت و شرح وظایفش چیست؟
پورابراهیم: سلام و احترام خدمت شما و مخاطب‌های محترم مجله تخصصی بسپار و سایت ایران پلیمر. با آرزوی قبولی طاعات و عبادات امیدوارم صحبت‌های خوبی مطرح و برای مخاطبین مفید واقع شود. ضمن اینکه این مطالب با عمق بیشتر در سایت دانش بنیان به آدرس Daneshbonyan.isti.ir وجود دارد و دوستانی که به دنبال کسب اطلاعات بیشتر هستند حتما به این سایت مراجعه کنند. اگر درست خاطرم باشد در سال 1399 هم لایوی با جناب آقای رستگار در خصوص دانش بنیان شدن و به صورت خاص شورای مواد پیشرفته شیمیایی و پلیمری داشتیم و در آن لایو هم صحبت‌های خوبی مطرح شد. انشالله صحبت‌های این مصاحبه تکمیل کننده و مروری بر صحبت‌های قبلی و بیان تغییر و تحولات اخیر در اکوسیستم دانش بنیانی کشور باشد.
من محمد علی پورابراهیم هستم و از سال 1397 تا 1399 در شورای مواد پیشرفته شیمیایی و پلیمری دانش بنیان به صورت تمام وقت فعالیت داشتم و در حال حاضر به صورت پاره وقت همکاری دارم. طی سال‌های اخیر همکار محترم بنده جناب آقای مهندس اشجعی این وظیفه را انجام می‌دهند.
بنده فارغ التحصیل کارشناسی مهندسی شیمی از دانشگاه شریف و کارشناسی ارشد مدیریت کسب و کار (MBA) از دانشگاه علامه طباطبایی هستم و از سال 1396 در حوزه پالایش و پتروشیمی در مرکز مطالعات زنجیره ارزش نفت و گاز فعالیت داشته‌ام. به نوعی با ادبیات پایین دست صنعت نفت و گاز و همچنین صنایع تکمیلی از همان سال‌ها آشنا و فعالیت‌های کاری داشتم.

بسپار- عنوان دانش بنیان اخیرا به یک عنوان کلی و بسیار پر استفاده تبدیل شده … آیا ما شرکت دانش بنیان داریم یا محصول دانش بنیان یا هر دو؟ و هر کدام چند نوع هستند؟ چه تفاوت های مشخصی دارند؟
پورابراهیم: وقتی از محصول صحبت می‌شود هم با کالا مواجه می‌باشیم و هم خدمت. طی فرآیند ارزیابی دانش بنیان، با محصول دانش بنیان مواجه‌ایم و شرکتی که محصول دانش بنیان دارد، می‌تواند به عنوان شرکت دانش بنیان شناخته شود. بنابراین مفهوم محصول و شرکت دانش بنیان کمی متفاوت و در عین حال دارای وجه اشتراک است. به صورت ساده، ممکن است شرکتی 10 محصول داشته باشد ولی تنها 1 یا 2 محصول آن دانش بنیان باشند و بر همین اساس ما با شرکتی دانش بنیان مواجه خواهیم بود که دارای 2 محصول دانش بنیان است.
در تاریخ انجام این مصاحبه، تاکنون 20295 شرکت متقاضی ارزیابی دانش بنیانی بوده‌اند که از بین 6632 شرکت (تقریبا 33 درصد) در قالب‌های مختلف به عنوان شرکت دانش بنیان شناخته می‌شوند. این تعداد شرکت دانش بنیان در دسته‌های مختلفی نظیر نوپا نوع 1، نوپا نوع 2، تولیدی نوع 1، تولیدی نوع 2 و اخیرا شرکت‌های نوع 3 (مستعد دانش بنیان) تقسیم بندی می‌شوند. در ادامه به صورت تفصیلی این شرکت‌ها را بررسی خواهیم کرد.
قبل از هر چیز لازم به یادآوری است که طبق آیین نامه ارزیابی شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان، هر کالا یا خدمت به منظور تایید دانش بنیان باید همزمان 3 شرط زیر را داشته باشد:
• سطح فناوری: کالاها و خدمات می‌بایست در حوزه فناوری بالا یا متوسط به بالا باشند به این معنا که دانش فنی آن دارای پیچیدگی فنی قابل توجهی باشد. (در این بررسی سطح فناوری بالا با عنوان سطح 1 و سطح فناوری متوسط با عنوان سطح 2 شناخته می‌شود.)
• مرحله تولید: کالا باید در حال تولید باشد و یا حداقل در حد نمونه آزمایشگاهی باشد. همچنین خدمات باید دارای اسناد فروش باشند.
• طراحی مبتنی بر تحقیق و توسعه: این شرط با عنوان تسلط فنی هم شناخته می‌شود و شرکت می‌بایست توان و تسلط فنی مرتبط را داشته باشد.
در ادامه به بررسی عناوین دانش بنیانی می‌پردازیم:
• نوپا نوع 1: در صورتی که یک کالا/خدمت در سطح فناوری بالا (سطح 1) داشته باشند و درآمد عملیاتی شرکت در آخرین اظهارنامه رسمی مالیاتی صفر باشد.
• نوپا نوع 2: در صورتی که شرکت حداقل یک کالا/خدمت در سطح فناوری متوسط (سطح 2) داشته باشد و درآمد عملیاتی شرکت در آخرین اظهارنامه رسمی مالیاتی صفر باشد.
• تولیدی نوع 1: شرکت‌های دارای درآمد عملیاتی در اظهارنامه مالیاتی در صورتی که حداقل 25 درصد از درآمد شرکت ناشی از فروش کالاها/خدمات با سطح فناوری بالا (سطح 1) باشد.
• تولیدی نوع 2: شرکت‌های دارای درآمد عملیاتی در اظهارنامه مالیاتی در صورتی که شرط تولیدی نوع 1 را نداشته باشند و از طرفی دارای محصولات/خدمات دانش بنیان (سطح 1 و یا سطح 2) باشند.
• نوع 3 (مستعد دانش بنیان): دلیل ایجاد این دسته بندی، حمایت از شرکت‌های مستعدی است که در صورت ارائه فرصت و حمایت‌های لازم، امکان کسب معیارهای دانش بنیانی را دارند.
تاییدیه دانش بنیان برای شرکت‌های نوع 1 و مستعد، 2 ساله و برای نوع 2، سه ساله می‌باشد.

بسپار- هر نوع از موارد یاد شده شامل چه ویژگی ها و احتمالا مشمول کدام تسهیلات هستند؟
پورابراهیم: از حیث تفاوت‌های حمایتی، به جز حمایت معافیت مالیاتی که صرفا برای شرکت‌‌های تولیدی نوع 1 و نوپا نوع 1 (در صورت رسیدن به فروش در سال‌ مالی بعدی)، سایر حمایت‌ها یکسان می‌باشد. البته برای شرکت‌های نوع 3 (مستعد)، حمایت‌های کمتری در نظر گرفته شده است. به عنوان مثال این شرکت‌ها از تسهیلات سربازی، معافیت مالیاتی و معافیت حق بیمه قراردادها و تسهیلات واگذاری اراضی صنعتی بهره مند نمی‌شوند و بهره برداری از سایر حمایت‌ها، با رعایت مصوبات کارگروه بلامانع است.
اما در خصوص شرکت‌های نوع 3 یا همان مستعد دانش بنیان که در ماه‌های اخیر مطرح شده است نکات زیر لازم به ذکر می‌باشد:
دلیل ایجاد شرکت‌های نوع 3، حمایت از شرکت‌های مستعدی است که در صورت ارائه فرصت و حمایت‌های لازم، امکان کسب معیارهای دانش بنیانی را دارند. این شرکت‌ها به مدت 2 سال تایید می‌شوند و شامل گروه‌های زیر است:
الف- شرکت‌های در مسیر تکمیل دانش فنی یک محصول دانش بنیان
ب- شرکت‌هایی که دارای محصول دانش بنیان هستند اما همه‌ی تاییدیه ها یا آزمون های معتبر تاییدکننده محصول را کسب نکرده اند.
پ- شرکت های تولیدکننده محصول غیردانش بنیان که قابلیت تولید محصول دانش بنیان را دارند.
ت- شرکت‌های فعال در زمینه تعمیر اساسی محصولات دانش بنیان پیچیده
ث- شرکت‌های مجری پروژه‌های EPC
ج- شرکت‌های با درآمد عملیاتی بالا که نسبت فروش ناشی از محصول دانش بنیان به درآمد عملیاتی شرکت، کمتر 3 درصد است.
چ- شرکت های مستقر در مناطق کمتر برخوردار
ح-شرکت های فعال در حوزه علوم انسانی، خالق و صنایع فرهنگی
خ- شرکت های فعال در پارک‌‍ها و مراکز رشد علم و فناوری
لازم به ذکر است که برای هر گروه شرکت‌های فوق معیارهای جداگانه‌ای لحاظ شده است که در سایت دانش بنیان به صورت کامل آیین نامه آن وجود دارد ولی به صورت خلاصه شرکت‌های مستعد دانش بنیان به شرکت‌هایی گفته می‌شود که در مسیر توسعه و تکمیل دانش فنی یک محصول دانش بنیان می‌باشند و هنوز با رسیدن به نمونه مورد قبول فاصله دارند و در عین حال دارای نیروی انسانی متخصص در زمینه محصول می‌باشند.
لیست کامل حمایت‌های مرتبط با شرکت‌های دانش بنیان تحت عنوان کتابچه 110 حمایت منتشر شده است که علاقه‌مندان می‌توانند آن‌ها را بررسی نمایند. به صورت کلی حمایت‌های دانش بنیانی ذیل مرکز شرکت‌ها و موسسات دانش بنیان معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری و صندوق نوآوری و شکوفایی می‌باشد. بدیهی است که برخی از حمایت‌ها بین دستگاهی است و با تعامل سایر دستگاه‌های اجرایی کشور صورت می‌پذیرد. برخی از حمایت‌های دانش بنیانی به اختصار در زیر اشاره می‌گردد:
معافیت‌ها و حمایت‌های مالیاتی، بیمه تامین اجتماعی، تسهیلات سربازی کارکنان شرکت‌ها، معافیت‌ها و تسهیلات گمرکی، مجوزهای استقرار، تامین مالی و تسهیلات، حمایت از صادرات، توسعه بازار و … می‌باشد و فهرست کامل و جامع آن در کتابچه 110 حمایت دانش بنیانی اشاره شده است.

(ادامه دارد …)

متن کامل این گفت و گو را در شماره 235 بسپار که در نیمه اردیبهشت ماه 1401 منتشر شده است بخوانید.

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه  و  فیدیبو  قابل دسترسی است.