اختصاصی بسپار/ صنعت پلاستیک نوآوری‌ها را به سمت اقتصاد چرخشی هدایت می کند/ نوآوری‌های اقتصاد چرخشی در CHINAPLAS 2023
گروه ترجمه و تولید مجتوا در بسپار/ایران پلیمر گسترش شهرنشینی و تغییر سبک زندگی، گسترش کاربرد پلاستیک را در طیف وسیعی از صنایع مانند غذا و نوشیدنی، خودروسازی، الکترونیک و برق، لوازم خانگی و مراقبت‌های بهداشتی بیشتر کرده است. جای تعجب نیست که طبق داده‌های ارائه شده در کنفرانس تغییرات آب و هوایی سازمان ملل متحد (COP27) در نوامبر 2022، تولید جهانی پلاستیک به 400 میلیون تن در سال با پیش بینی 3.5 میلیارد تن تولید تا سال 2050 رسیده است. مصرف پلاستیک – به ویژه پلاستیک‌های یکبار مصرف- چالش بزرگی برای محیط زیست ما ایجاد کرده است. این صنعت اکنون از هیچ تلاشی برای تشدید نوآوری‌ها به سمت اقتصاد چرخشی و بازیافت مواد برای توسعه ی پایدار دریغ نمی کند.
با این روند تا سال 2050 پلاستیک بیشتر از ماهی در دریا دیده خواهد شد
بر اساس گزارش بانک جهانی، سالانه حدود 2 میلیارد تن زباله جامد شهری تولید می‌شود و پیش بینی می‌شود این میزان تا سال 2050 به 3.5 میلیارد تن برسد. همچنین تخمین زده می‌شود که تولید زباله‌های پلاستیکی در این بین، تا سال 2050 تا 70 درصد افزایش یابد. لازم است دولت‌ها در این حوزه سرعت عمل داشته باشند. بنیاد الن مک آرتور ادعا کرده است که اقیانوس‌های جهان می‌توانند حدود 937 میلیون تن پلاستیک در مقایسه با 895 میلیون تن ماهی تا سال 2050 داشته باشند. همه گیری ویروس کرونا که در سال 2020 آغاز شد، استفاده از پلاستیک‌های یکبار مصرف را تا 300 درصد افزایش داد. این یافته‌ها صنعت پلاستیک را به ارائه راه‌حل‌های فوری برای کاهش بار از سیاره ی زمین تشویق و ملزم می‌کند. در این بین مدل اقتصاد چرخشی به عنوان بهترین گزینه شناسایی شده است.
تولید چرخشی و بازیافت راه حلی پایدار در برابر تولید خطی پلاستیک
صنعت پلاستیک مدت‌هاست که از مدل خطی یا رویکرد «بگیر، بساز، دوربینداز» استفاده می‌کند که در آن پلاستیک‌ها تولید می‌شوند، مورد استفاده قرار می‌گیرند، سپس به عنوان زباله دفع می‌شوند و مدیریت زباله و حفاظت از محیط زیست را به چالش می‌کشند. به عنوان یک راه حل، مفهوم اقتصاد چرخشی با هدف کاهش میزان زباله‌های پلاستیکی تولید شده برای جلوگیری از ورود به محیط زیست با استفاده از یک سیستم “حلقه بسته” که در آن پلاستیک در یک چرخه‌ی پیوسته تولید، مصرف و بازاستفاده استفاده می‌شوند. به عنوان مثال، بسته بندی بزرگترین بخش از کاربردهای پلاستیک یکبار مصرف را تشکیل می‌دهد. اقتصاد چرخشی نیاز به نوآوری در فناوری‌ها و مواد تولید دارد تا اطمینان حاصل شود که محصولات پلاستیکی قابل استفاده مجدد، قابل بازیافت یا تبدیل شدن به کود هستند. در این رابطه کسب‌وکارهایی که درگیر بسته‌بندی‌های پلاستیکی‌اند، مسئول هستند تا اطمینان حاصل کنند که اقلام دور ریخته شده جمع‌آوری، بازیافت یا تبدیل به کود می‌شوند و یا برای استفاده‌ی دوباره به عنوان ورودی در تولید محصول جدید قابل استفاده هستند. چشم انداز اقتصاد چرخشی شامل کاهش نیاز به بسته بندی یکبار مصرف و انتقال به سمت 100٪ استفاده‌ی دوباره، قابلیت بازیافت یا کود شدن برای کاهش مشکل زباله‌های پلاستیکی است. طبق پژوهش‌های انجام شده، در کشورهایی با سیستم‌های کارآمد مدیریت زباله، کیسه‌های پلاستیکی با قابلیت استفاده‌ی دوباره، در واقع دوستدار محیط‌زیست‌تر از پاکت‌های کاغذی هستند.
افزایش بازیافت و توسعه استفاده از مواد بازیافتی
یکی از محورهای اصلی اقتصاد چرخشی افزایش نرخ بازیافت است. پسماندهای پساصنعتی و پسماندهای پس از مصرف نیاز به بازیافت دارند تا بتوانند دوباره مورد استفاده قرار گیرند. فناوری‌های بازیافت تاکنون پیشرفت‌های فوق العاده ای از نظر سرعت، کارایی و مزایای صرفه جویی در هزینه داشته‌اند. روندهای اخیر در بازیافت نشان دهنده‌ی علاقه‌ی روزافزون به فناوری‌های بازیافت شیمیایی است که پلاستیک‌ها را به اجزاء سازنده‌شان تبدیل می‌کند تا آن‌ها را به مواد خام ثانویه‌ای تبدیل کند که می‌تواند برای تولید مواد خام جدید مورد استفاده قرار بگیرد. گرماکافت (Pyrolysis) پلاستیک‌ها نوعی فناوری بازیافت پیشرفته است که در آن تجزیه حرارتی مواد در دماهای بالا در محیط خنثی اعمال می‌شود و توجه‌ها را به خود جلب کرده است. به ویژه که مشخص شده است در بازیافت پلی اتیلن (PE) و پلی پروپیلن (PP) ایده‌آل است. بازیافت مواد شیمیایی برای پلاستیک‌های چند لایه یا به شدت آلوده ایده آل است. مزیت دیگر آن این است که این فرآیند می‌تواند مواد بازیافتی با کیفیت بالا را تولید کند. BSH Hausgeräte GmbH برای اولین بار از محصول BASF به نامStyropor® استفاده می‌کند که از مواد خام به دست آمده از ضایعات پلاستیکی بازیافت شده شیمیایی ساخته شده است. این شرکت از Styropor® به عنوان بسته بندی لوازم بزرگ انتخابی برند لوکس خود یعنی Gaggenau استفاده می‌کند.
بازیافت رایج،بازیافت مکانیکی
اما فناوری رایج برای بازیافت پلاستیک، بازیافت مکانیکی باقی می‌ماند. بازیافت مکانیکی شامل مراحلی مانند مرتب سازی، شستشو، خرد کردن، آسیاب کردن یا دانه بندی (Granulating) است. بازیافت مکانیکی در تولید مواد ثانویهی با کیفیت، بهتر و کارآمدتر شده است. دیجیتالی شدن، هوش مصنوعی و خودکار شدن عملیات بازیافت کارآمدتر کمک کرده است که بسیاری از شرکت‌های ارائه دهنده فناوری‌های بازیافت این فناوری‌ها را به قابلیت‌های ماشین‌های خود اضافه کنند. از آنجایی که بازار پلاستیک‌های بازیافتی امیدوارکننده است، سامانه‌های بازیافت برای پاسخگویی به تقاضاهای روزافزون ارتقا یافته‌اند. بازیافت بطری به بطری در فرآورش بطری‌های PET به سطح بالاتری رسیده است که امکان تولید بطری‌هایی از PET ۱۰۰ درصد بازیافتی (rPET) را فراهم می‌کند. همچنین بازیافت بطری به بطری توانسته است به استانداردهای ایمنی بالایی که برای بسته بندی مواد غذایی لازم است، بدون وجود هر گونه خطر آلودگی برسد. نوآوری دیگر، توسعه فناوری‌هایی در بازیافت بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر چندلایه است. هم‌اکنون 100 درصد زباله‌های تولید فیلم چند لایه قابل بازیافت هستند. فناوری‌های بخش فرآورش اکنون به خوبی می‌توانند به اهداف اقتصاد چرخشی پایبند باشند. سامانه‌های قالب‌گیری تزریقی، فناوری‌های اکستروژن (رانشگری) و سامانه‌های قالب‌گیری دمشی که قادر به فرآورش مواد بازیافتی هستند، نتیجه‌ی سرمایه‌گذاری‌های عظیم شرکت‌ها روی تحقیق و توسعه برای انطباق با این روند هستند. به همین ترتیب، راه‌حل‌هایی با هدف بهبود خواص رزین‌های بازیافتی، مانند استفاده از مواد افزودنی و پایدارکننده، از تلاش صنعت پلاستیک برای پایداری حمایت می‌کنند.
فرصت‌های بزرگ با پذیرش اقتصاد چرخشی در آسیا
پذیرش اقتصاد چرخشی در صنعت پلاستیک فرصت‌های متعددی را برای بخش‌های مختلف ارائه می‌کند؛ از جمله فناوری‌های بازیافت، سامانه‌های تولید پلاستیک که قادر به پردازش مواد بازیافتی هستند و همچنین مواد جدیدی که با محتوای بازیافتی یا محتوایی از منابع تجدیدپذیر ساخته شده‌اند. همچنین فرصت‌هایی را برای تولیدکنندگان محصولات پلاستیکی سازگار با محیط زیست ارائه می‌دهد. بر اساس برنامه محیط زیست سازمان ملل، پیش بینی می‌شود که تا سال 2030، یک اقتصاد چرخشی می‌تواند 4.5 تریلیون دلار دیگر در خروجی اقتصادی سالانه، ارزش افزوده ایجاد کند.
کشورهای آسیایی شروع به ارائه چارچوب لازم برای اقتصاد چرخشی کرده اند. چین در حال پیشروی در این مسیر است. زیرا این کشور اقتصاد چرخشی خود را از دهه 1990 آغاز کرده است. یکی از سیاست‌ها «اهداف کربن دوگانه» است که هدف آن رساندن انتشار کربن به اوج، قبل از سال 2030 و دستیابی به خنثی شدن کربن قبل از سال 2060 است. امروزه چین برنامه‌ی توسعه‌ای برای اقتصاد چرخشی تحت عنوان چهاردهمین برنامه‌ی پنج ساله طی 2021-2025 دارد. هند نیز مسیر اقتصاد چرخشی را با سیاست‌ها و پروژه‌های اجرایی دولت خود در پیش گرفته است که به طور بالقوه می‌تواند تا سال 2050 سالانه 624 میلیارد دلار درآمد داشته باشد. کشورهای آسیای جنوب شرقی نیز مدل اقتصاد چرخشی را با چارچوبی که توسط انجمن اقتصادی ASEAN در اکتبر 2021 تایید شده است، اتخاذ می‌کنند. این امر صنعت پلاستیک منطقه را برای استفاده از جدیدترین فناوری‌ها در سیستم‌های بازیافت و تولید که می‌تواند به خوبی مواد بازیافتی را برای تولید محصولات جدید فرآوری کند، توسعه می‌دهد.
نوآوری‌های اقتصاد چرخشی در CHINAPLAS 2023
در CHINAPLAS 2023، نمایشگاه اول پلاستیک و لاستیک آسیا، بیش از 3900 غرفه‌دار آخرین نوآوری‌های خود را در پایبندی به اقتصاد چرخشی ارائه می‌کنند. برای نشان دادن و برجسته کردن نحوه‌ی گذار صنعت به سمت اقتصاد چرخشی، 4 موضوع دوستدار محیط زیست، از جمله حوزه‌ی فناوری بازیافت، حوزه‌ی پلاستیک‌های بازیافتی، پلاستیک‌های زیستی و افزودنی‌های سازگار با محیط زیست، برای این نمایشگاه برنامه ریزی شده است. بیش از 200 ماشین ساز و ارائه دهندگان مواد قصد دارند مجموعه ای کامل را از راه حل‌های پایدار در این 4 حوزه‌ی موضوعی ارائه دهند.
