اختصاصی بسپار/ گفت و گو با خطیب صبا، مسوول HSE نیرومند پلیمرپارس: یک حادثه می‌تواند چندین سال یک سازمان را به چالش بکشد
بسپار/ایران پلیمر شرکت نیرومند پلیمر پارس یکی از تولیدکنندگان آمیزه های پلیمری در کشور است. فرصتی دست داد تا در ادامه گفت و گوهای این شماره گفت و گویی با مسوول واحد HSE این مجموعه داشته باشیم. به این امید که سوانح واحدهای تولیدی حداقل و صفر شود.
بسپار- بحث و اهمیت ایمنی در واحدهای صنعتی برکسی پوشیده نیست. وظیفه HSE در واحدهای مختلف چیست و زیر نظر کدام بخش سازمان فعالیت می کند؟
صبا: واحد HSE به فراخور نیاز هر سازمان، ممکن است که زیرمجموعه واحدهای مختلفی قرار بگیرد. بعضی از سازمان‌ها هستند که HSE به صورت کاملا مستقل عمل می‌کند و زیرمجموعه خود مدیرعامل است. بعضی سازمان‌ها هستند که به بلوغ بیشتری رسیده اند و واحد HSE در دپارتمان های مختلف تعریف می شود.
در شرکت نیرومند پلیمر پارس واحد HSE در چارت سازمانی زیرمجموعه واحد اداری قرار دارد. خود واحد اداری هم زیرمجموعه مدیریت مالی اداری است و در نهایت مدیریت مالی اداری زیر نظر مدیرعامل است و به صورت مستقیم با مدیرعامل کار می‌کند.
به صورت کلی خدمت شما عرض کنم که اصلی‌ترین وظیفه مسوول یا دپارتمان HSE هر سازمانی در وهله اول شناسایی مخاطرات و ریسک‌هاییست که ممکن است در فرآیندهای کاری آن مجموعه اتفاق بیفتد. ابتدا به ساکن ما باید این موارد را شناسایی کنیم. این شناسایی هم به معنای این نیست که این کار یک بار انجام شود و دیگر با آن کاری نداشته باشیم. این یک فرآیند مداوم است، بدون وقفه و به صورت دوره‌ای باید این ارزیابی انجام شود. بعد از اینکه این ارزیابی انجام شد، اقدامات اصلاحی صورت می پذیرد که حاصل خرد جمعی و مطالعه استانداردهای مربوطه است، این اقدامات اصلاحی زمانی که مصوب می‌شود، به صورت ابلاغیه تحت نظر مسوول HSE به واحدهای مختلف سازمان ارجاع داده می‌شود.
در نهایت این اقدامات اصلاحی که تصویب می‌شوند باید تاثیرگذاری آنها ارزیابی شود. ممکن است اقدام ما نه تنها ریسک را کم نکند، بلکه ریسک‌های دیگری که در ارزیابی اولیه دیده نشده را به وجود بیاورد. به همین دلیل همه این مواردی که عرض کردم به صورت مداوم در حال اجراست.
در شرکت نیرومند پلیمر ما الزامی در رابطه با این موضوع نداریم که حتما برون‌سپاری کنیم. کارشناسان HSE از کارکنان شرکت هستند و به صورت تمام وقت در شرکت فعالیت می‌کند. این که حالا چرا تمام وقت یا پاره وقت یا چند روز در هفته باشد، بستگی به شرایط سازمان و حجم تولید سازمان دارد. بعضی صنایع هستند که پرخطر شناسایی می‌شوند و ملزم هستند که دپارتمان HSE داشته باشند و حتما زیر نظر موسسات معتبر فعالیت کنند و احتمالا نظارت‌های برون سازمانی هم شامل حال آنها می شود.
بسپار- به لحاظ ایمنی هر واحد صنعتی (در مرحله ساخت و بعد از بهره برداری) چه فاکتورهایی را باید داشته باشد؟ زیر نظر چه مرجع یا مراجعی؟ آیا کافیست؟ و اینکه آیا مشخصا برای هر صنعت چک لیست های امنیت کار متفاوت است یا تیپ؟
صبا: ببینید عرض کردم، فراخور نیاز آن سازمان و فعالیتی که در آنجا می‌شود، ممکن است، متفاوت باشد. شما فرض کنید یک شرکتی در حوزه ساخت و ساز فعالیت می‌کند؛ مواردی که مربوط به ساخت و ساز ساختمان هست را باید رعایت کنند و این هم برمی‌گردد به صحبت اول ما که ابتدایی‌ترین مساله، ارزیابی است. یعنی من به عنوان یک مسوول HSE اگر همین امروز وارد یک مجموعه جدید بشوم، اولین کاری که می‌کنم ارزیابی آن مجموعه است. به عنوان مثال می‌بینم که در این مجموعه خودرو لیفتراک وجود دارد. پس مخاطرات خودرو لیفتراک به عنوان ارزیابی باید در دستورکار مسوول یا دپارتمان HSE آن سازمان باشد ولی اگر شما در یک مجموعه‌ای هستید که خودرو لیفتراک ندارید، خب نیازی نیست مخاطرات خودرو لیفتراک را در لیست مخاطرات شرکت داشته باشید.
یک مرجع عمومی وجود دارد در رابطه با استفاده از دستگاه‌ها و وسایل مختلف که مصوبه اداره کار است که مثلا اگر شما بخواهید باز به طور مثال مراجعه بکنید به قوانین استفاده از خودرو لیفتراک، آنجا نوشته شده که خودرو لیفتراک طراحی شده است برای جابجایی اجسام و به هیچ وجه شما اجازه جابجایی نفرات را با خودرو لیفتراک ندارید. چنین قضایای کلی را به شما ابلاغ می کنند ولی بیشتر موارد، وقتی شما وارد صنعت می‌شوید به صورت تجربه‌ها و درس‌آموزی از حوادث خواهد بود.
بسپار- خود شما در نیرومند پلیمر به صورت داوطلبانه چه راهبردهایی در خصوص رعایت ایمنی افراد و سازه ها داشته اید که دانستن آن ممکن است برای خوانندگان این مصاحبه مثبت و مفید باشد؟
صبا: به نظر من بایستی حتما شرایط نگهداری و انبارش محصولات استاندارد باشد. چون درست است که نقطه اشتعال مواد و محصولات پلیمری بالاست اما اگر خدایی ناکرده این مواد دچار اشتعال بشوند، آن‌موقع خاموش کردن آنها کار بسیار سختی است و با توجه به تجهیزات و امکاناتی که در حوزه آتش‌نشانی در کشور داریم، شاید اصلا ناممکن باشد و باید بایستیم تا آن بنگاه صنعتی کامل در آتش بسوزد. آتش‌نشانی نهایتا بتواند ایمن سازی در حریم همسایه‌ها را انجام دهد و کار خاصی برای همان بنگاه نمی‌تواند بکند. پیشنهاد من این است که دوستان در این حوزه نگهداری و انبارش مواد و محصولات دقت بالایی بکنند و از سیستم‌های اعلام حریق و اگر امکانش را دارند از سیستم‌های اطفای حریق کمک بگیرند تا آتش در همان ثانیه‌های اولیه‌ای که تشکیل می‌شود، کنترل شود.
بسپار- فکر می کنید به لحاظ قانونی چه مواردی باید در ساخت و راه اندازی واحدهای صنعتی برای کاهش و توقف بروز رخدادهای خسارت بار دیده شود؟
صبا: من نظر شخصی خود را می‌گویم که نتیجه چندین سال تجربه شخصی و کاری است، به نظر من قوانین ما در این حوزه بسیار ضعیف است و الزامات اگر حتی وجود داشته باشد، باز متاسفانه می بینیم که در اجرا مشکل داریم. به واسطه این که از سوی نهادهای موظف نظارت خاصی انجام نمی‌شود. قدم اول این است که قانون‌گذار این فرآیند دچار نقص های زیاد را اصلاح و تکمیل کند. درستش این است که به صورت دوره‌ای و مداوم بازرسی‌هایی از سوی نهادهای موظف شکل بگیرد و بازدیدهای فنی مهندسی توسط افراد مختلفی صورت بپذیرد. ولی امروز، بیشتر مهندس‌های این حوزه ثابت هستند، مثلا من الان 8 سال است که در شرکت نیرومند پلیمر مشغول فعالیت هستم، همیشه یک کارشناس ثابت به شرکت ما مراجعه می کند، حالا اگر من با آن کارشناس طرح دوستی بریزم که خیلی هم طبیعی است در طول سال‌ها، آن فرد دیگر با مهارت و تخصص و آن دقتی که باید، من را بازرسی نمی‌کند. ولی اگر این عوامل داخلی و خارجی سازمان ها به خوبی ایفای نقش حرفه ای داشته باشند، به نطر من می‌تواند به خوبی منجر به کم شدن حوادث کارگاهی شود.
بسپار- به عنوان یکی از واحدهای شناخته شده و قدیمی در صنعت پلیمر پیشنهادها و توصیه های شما برای امور پیشگیرانه (فنی، بیمه ای و …) برای واحدهای این صنعت چیست؟
صبا: معمولا بیمه‌ها روزی که برای عقد قرارداد می آیند، هیچ‌کدام از نواقض و خلاهای قانونی بیمه را اعلام نمی‌کنند. با شما قرارداد می‌بندند و بعد روزی که حادثه پیش می‌آید، تشریف می آورند و مثلا می‌گویند چون شما اینجا کپسول آتش‌نشانی نداشتید، شامل خسارت نمی‌شوید! یا چون شما تجاوز از قدرت در مصرف برق داشته اید و دلیل آتش‌سوزی هم بحث الکتریکی بوده است، مشمول دریافت خسارت نخواهید شد!
پیشنهاد من این است زمانی که قرار است یک مجموعه‌ای بیمه حوادث یا آتش‌سوزی خود را عقد یا تمدید کند، حتما قبل از آن با شخصی که در این زمینه تجربه دارد مشورت کند. افرادی عمدتا از بازنشستگان بیمه ها هستند که به صورت آزاد کار می‌کنند و مشاوره می‌دهند. کارخانه را بازدید می‌کنند و مواردی که در صورت زیان قابل وصول از بیمه نیست را به شرکت گوشطد می کنند تا نسبت به رفع آنها اقدام شود. پیشنهاد می کنم از این خدمات استفاده کنند.
بسپار- آیا در شهرک صنعتی که مستقر هستید، عباس آباد، واحدهای آتش نشانی کافی مستقر هستند؟ تجربه ای دارید که تجهیزات کافی و نیروی اموزش دیده دارند یا خیر؟
(ادامه دارد …)
متن کامل این گفت و گو را در شماره 259 ماهنامه بسپار که در نیمه اردیبهشت ماه 1403 منتشر شده است، می خوانید.
در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه و فیدیبو قابل دسترسی است.
