بطری بچه پلی کربنات

گروه ترجمه و تولید محتوا در بسپار/ ایران پلیمر بیس فنول A یک ماده شیمیایی صنعتی پرمصرف در صنایع غذایی و غیر غذایی است. این ماده در تولید کالاهای مصرفی، پلاستیک‌‌های پلی‌کربنات، رزین اپوکسی و روکش‌هایی که برای قوطی‌های نوشیدنی و ظروف فلزی مورد استفاده قرار می‌گیرد،کاربرد دارد. در مورد مهاجرت احتمالی BPA[1] به مواد غذایی، بطری بچه (Baby Bottle) یا ظروف نگهداری، نگرانی‌های بسیاری وجود دارد که سلامت مردم را به خطر می‌اندازد. یکی از این نگرانی‌ها به دلیل استفاده از BPA در بطری‌های بچه است. بطری‌ بچه در کشورهای صنعتی به گونه‌ای تولید و عرضه می‌شود که بر روی آن برچسب وجود و عدم وجود BPA ذکر شده باشد، اما متاسفانه، معنای برچسب بدون BPA برای عموم مردم به دلیل عدم آگاهی‌بخشی نامفهوم است. بر روی بطری بچه حاوی BPA، اطلاعاتی مانند دما و مدت زمان گرمایش باید ذکر شود که اغلب نادیده گرفته می‌شود. در این مقاله به بررسی بطری بچه پلی‌کربنات پرداخته خواهد‌ شد که آیا استفاده از آن مجاز می‌باشد یا خیر و همچنین کاربرد‌ها و خطرات BPA  مورد مطالعه قرار‌گرفته است.

واژگان کلیدی:

بیس فنول A، پلی کربنات، بطری بچه (Baby Bottle)

مقدمه

بسته بندی مواد غذایی در حفظ، سلامت، کیفیت و جلوگیری از فساد فیزیکی و زیستی مواد غذایی بسیار مهم است. همانطور که مصرف غذاهای بسته بندی شده، به خصوص در کشورهای توسعه یافته افزایش یافته، نگرانی‌های ایجاد شده از برهم‌کنش‌های بسته‌بندی با مواد غذایی هم افزایش یافته‌است. BPA یک ماده شیمیایی صنعتی است که به وسیله تراکم دو گروه فنولی و یک مولکول استون سنتز شده است. BPA برای اولین بار در سال 1891 سنتز شد ولی با این حال فعالیت‌های استروژنیک‌اش از دهه 1930 ثابت شده‌اند (منظور از فعالیت‌های استروژنیک BPA، اختلال در غدد درون ریز (endocrine-disrupting) می‌باشد. هر سامانه‌ای در بدن که به‌وسیله هورمون کنترل می‌شود می‌تواند به‌وسیله اخلالگران هورمون از‌ بین‌رود. BPA می‌تواند عملکرد استروژن در بدن را تقلید کند و گیرنده استروژن-استروژن را مختل سازد و به‌عنوان اخلالگر هورمون استروژن فعالیت کند). از سال 1940، BPA غالبا به عنوان 1) تکپار در تولید بسپارهایی نظیر پلی‌‌‌کربنات، رزین اپوکسی پلی‌سولفون و پلی‌آکریلات 2) به عنوان پاداکسنده و بازدارنده واکنش اختتام (inhibitor of end of polymerization) در پلاستیک‌های پلی‌وینیل‌کلرید 3) به عنوان یک پیش ماده برای سنتز بازدارنده شعله تترابروموبیس فنول A استفاده شده است.

مهاجرت اجزا پلاستیک‌ها به مواد غذایی مانند تکپارها، افزودنی‌ها، رنگ‌ها و … ممکن است خواص اورگانولپتیک مواد غذایی (منظور از خواص اورگانولپتیک یعنی بو، مزه و ظاهر مواد غذایی یا به عبارتی کیفیت حسی مواد غذایی) را تحت‌تاثیر قرار دهد و اگر به‌درستی کنترل نشود و از مقدار تعیین‌ شده تجاوز کند، اثرات زیان‌آوری بر سلامت انسان دارد.

هدف از این مقاله معرفی  BPA، خطرها و کاربرد آن در بطری بچه است که آیا امکان دارد از پلی کربنات برای تولید بطری بچه استفاده کرد یا خیر.

پلی کربنات

یک مولکول پلی‌کربنات ترکیبی از بیس فنول A و گروه کربنات است. پلی‌کربنات یک بسپار ناجور‌زنجیر (heterochain) با خواص خیلی خوب است که در خانواده گرمانرم‌ها قرار دارد. گروه بیس فنول A که در ساختار این بسپار به کار رفته است باعث شده تا پلی‌کربنات ساختار بلوری نداشته باشد، پس شفافیت پلی کربنات به BPA به دلیل ساختار اریختی (amorphous) که به پلی کربنات می‌بخشد، مربوط می شود. پلی‌کربنات در صنعت خوراکی و غیر خوراکی کاربردهای فراوانی دارد، اما کاربرد مورد بحث در این مقاله بطری بچه از جنس پلی‌کربنات است که به دلیل دارا بودن گروه بیس فنول A مورد بحث قرار گرفته است. چرا‌که بیس‌فنول A  در اثر گرما به مایع داخل بطری مهاجرت می‌کند و باعث می‌شود که BPA  که ماده‌ای سمی است به بدن راه یابد، که در ادامه به این موضوع خواهیم پرداخت.

نویسنده: مهندس آناهیتا خدر

(ادامه دارد…)

متن کامل این مقاله را در شماره ۲۱۱ ماهنامه بسپار که در نیمه اردیبهشت ماه منتشر شده است، بخوانید. 

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق فیدیبو قابل دسترسی است.