داستان ریزپلاستیکها در دریاها و آبهای آزاد! (بخش اول)
بسپار/ ایران پلیمر در دهه ی اخیر بحث پیرامون ریزپلاستیکها (میکروپلاستیکها) داغ شده و اخیرا نیز این موضوع در ایران مورد توجه قرار گرفته است. اینکه دقیقا ریزپلاستیکها چه موادی هستند و تا چه حد بر محیط زیست اثر گذاشته اند؟ آیا به راستی وارد زنجیره غذایی انسان شدهاند؟ تا چه حد می توانند برای سلامتی انسان و یا گونه های آبزی مضر باشند و آیا اصلا تاثیری بر سلامت دارند؟
برای یافتن پاسخ دقیق این سوالها تلاش میشود تا طی چند مقاله که نخستین مقاله آن در این شماره چاپ میشود، ابتدا به مفهوم علمی ریزپلاستیکها و تاریخچه ورود این واژه اشاره شود و پس از آن انواع ریزپلاستیکها و تاثیر آنها بر آلودگی های زیست محیطی، سلامت گونه های آبزی و انسانها پرداخته شود.
تاریخچه ریزپلاستیکها
یکی از مهمترین موضوعات اساسی و اولیه که مطرح میشود، تعریف ریزپلاستیکهاست. در گام نخست باید تعریفی واحد و مشترک بیان شود تا پیرو آن بتوان موضوعات مرتبط با این موضوع را دنبال کرد.
نخستین گزارش علمی منتشر شده پیرامون موضوع ریزپلاستیکها به سال 1970 بازمیگردد. پس از آن نیز با پیشرفت تدریجی این موضوع، مقاله ای پیرامون وجود ریزپلاستیکها در بدن موجودات زنده و به ویژه پرندگان در سال 1987 منتشر شد که میتوان این دو مقاله را به عنوان نخستین مقالات با موضوع جدید ریزپلاستیکها معرفی کرد و عملا مطالعات علمی در حوزه ریزپلاستیکها به این تاریخ بازمیگردد.
در اوایل سال 1970 که برای نخستین بار مقالاتی پیرامون موضوع ریزپلاستیکها منتشر شد؛ عددی به عنوان ابعاد ریزپلاستیکها منتشر نشد. به عبارت دیگر به این موضوع اشارهای نشد که ریزپلاستیکها به پلاستیکهایی با چه ابعادی گفته میشود. در آن زمان فقط بیان می شد که ریزپلاستیکها قطعات کوچک پلاستیکی هستند که با میکروسکوب قابل رویت هستند و چندان تعریف دقیق علمی و مدونی وجود نداشت. هماکنون تعریف دقیق علمی ریزپلاستیکها عبارت است از:
ریزپلاستیک به قطعات کوچک پلاستیک شناور در اقیانوسها، دریاها و آبهای آزاد گفته میشود که ابعاد آنها بزرگتر از 1 نانومتر و حداکثر تا 5 میلیمتر باشد.
دغدغه جهانی: ورود ریزپلاستیکها به آبها
مطابق مطالعات منتشر شده آلودگی آبهای آزاد و دریاها توسط پلاستیکها به صورت رسمی به اوایل سال 1950 برمیگردد. از آن تاریخ تعداد گزارشها و مشاهدات رسمی با موضوع آلودگیهای زیست محیطی ناشی از پلاستیکها در محیطهای آبی افزایش یافت. پلاستیکهایی که به صورت کیسه های پلاستیکی، بسته بندیها و همچنین تور ماهیگیری یا به طور مستقیم در آبهای آزاد رها شده اند و یا به طور غیرمستقیم از طریق رودخانه ها، سواحل و یا جریان باد وارد دریاها و اقیانوسها شدهاند و عملا آلودگی زیست محیطی ایجاد کردهاند. از اوایل سال 1980 مطالعات و گزارش هایی پیرامون نگرانیهای جهانی از آلودگیهای زیست محیطی توسط پلاستیکها منتشر شد که میتوان از آن تاریخ به عنوان نخستین نگرانیهای جامعه ی بین المللی از آلودگی دریاها و آبهای آزاد توسط پلاستیکها یاد کرد. در سال 2011 انجمن هوایی و اقیانوس ملی آمریکا (NOAA)، نخستین نشست بین المللی آبهای آزاد و آلودگی های زیستمحیطی مرتبط با آن را برگزار کرد که یکی از نخستین جنبشها برای بیان دغدغه جهانی آلودگی زیست محیطی توسط پلاستیکها بود.
آناهیتا هماوند ([email protected])
(ادامه دارد…)
متن کامل این گفت و گو را در شماره 208 ماهنامه بسپار که درنیمه بهمن ماه منتشر شده است، بخوانید.
در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های 02177523553 و 02177533158 داخلی 3 سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق فیدیبو قابل دسترسی است.
