در روز دوم همایش چشم انداز اقتصاد صنعت پلاستیک چه گذشت؟

بسپار/ایران پلیمر  دومین روز از همایش چشم انداز اقتصاد صنعت پلاستیک در سال 1400 به همت انجمن ملی صنایع پلیمر در روز 29 اردیبهشت ماه برگزار شد. این همایش با استقبال خوبی از سوی دست در کاران این صنعت در دو روز برگزاری همراه بود و هر چند برخی از سخنرانی ها تکرار کلیشه های رایج اقتصادی بود اما در میان آنها آمار و اطلاعات بسیار کاربردی در خصوص صنعت پلیمر قابل استخراج بود. سخنرانی های روز اول را اینجا می توانید ببینید.

برخی از سخنرانی های روز دوم

دکتر مهرداد جمال ارونقی، معاون فنی و امور گمرکی گمرک کشور به آسیب‌شناسی اثرات قوانین و مقررات ارزی، تجاری و گمرکی بر اقتصاد صنایع پلاستیک پرداخت و گفت: در سال ۱۴۰۰ حقوق ورودی و مالیات بر ارزش افزوده برای نهاده‌های تولیدی، ۵ برابر شده است که نمونه خود-تحریمی است. عدم وجود مرجع تشخیص و اعلام نظر در خصوص ردیف‌های فرعی ایجاد شده در HS مورد دیگری از موانع است.

وی افزود: عدم به روز‌ بودن شناسه‌های ارزش فصل ۳۹ و تطویل در تشریفات ترخیص کالا، عدم وجود امکانات آزمون و اعلام نظر در خصوص اقلام صادراتی مانند کامپاند در داخل کشور و تشکیل پرونده قاچاق برای کالاهی صادراتی، عدم درج مشخصات کامل کالا در اظهارنامه های ارائه شده به گمرکات اجرایی، عدم اعلام نظر انجمن ها و سندیکاهای مرتبط درخصوص سوالات ارزش یا کاربرد کالا، عدم به روز رسانی ارزش کالاهای صادراتی موضوع کارگروه تبصرۀ 2 مادۀ 22 آ.ا.ق.ا.گ، عدم امکان ترخیص درصدی ماشین آلات مرتبط با صنعت پلاستیک، تطویل در ارزیابی و کنترل های صورت پذیرفته توسط کارشناسان مجازی گمرک، عدم صدور مجوزهای قانونی در موعد قانونی 7 روزه و عدم پذیرش سابقه ترخیص، قطعی سامانه‌ها و رسوب کالاها در بنادر و گمرکات کشور از دیگر موارد خود-تحریمی است.

مهندس علیرضا میربلوک، دبیرکل خانه صنعت، معدن و تجارت استان تهران در بررسی فرصت‌های اقتصادی در بخش خدمات وابسته به صنایع پلاستیک گفت: بخش خصوصی می‌تواند به بهترین نحو برای اقتصاد ریل‌گذاری انجام دهد. با این حال بی توجهی صنعت پلیمر به بخش خدمات در این صنعت آسیب های جدی را متوجه آن کرده است. وی با ارائه آمارهایی از میزان تولید، واردات و صادرات در بخش‌های مختلف صنعت پلیمر، خاطر نشان کرد که چه فرصت‌هایی در اختیار فعالان این بخش وجود دارد.
مهندس میربلوک خصوصا در بخش ماشین سازی معتقد بود، در این حوزه چالش‌هایی از جمله عدم تناسب مهارت های نیروی انسانی با نیاز صنعت، سطوح پایین توان فناورانه و نوآورانه بنگاه های صنعت ماشین سازی، ضعف های مربوط به تامین مالی و نقدینگی مورد نیاز بنگاه های صنعت و … وجود دارد. ما حداقل ۲۰۰ ربات در سال نیاز داخلی داریم و سالانه حداقل ۱۰۰ میلیون دلار نیاز به قالب‌ در کشور وجود دارد.

دکتر سعید ترکمان، رییس انجمن ملی صنایع پلیمر در خصوص نقش شفافیت اقتصادی و رقابت عادلانه در توسعه صنایع پلاستیک در سال ۱۴۰۰ گفت: شفافیت سریع‌ترین، کم‌هزینه‌ترین، ساده‌ترین و مبنایی‌ترین سازوکار برای پیشگیری و مبارزه با فساد است. شفافیت، کار ساده‌ و در عین حال سختی است. سالهاست ما رتبه شفافیت پایینی در بین کشورهای مختلف داریم. هنوز نتوانسته‌ایم در رنکینگ جهانی به عدد قابل قبولی برسیم. عدم شفافیت سبب عدم گردش آزاد اطلاعات است. ما در صنعت پلاستیک ۲۰ میلیون تن ظرفیت تولید داریم که حاصل همین عدم شفافیت است. مثلا امضاهای طلایی باعث شده بعضی کارخانجات ایجاد بشوند برای منافع دیگری.
وی افزود: در دنیا، بانک‌های اطلاعاتی‌ای وجود دارند که وقتی سرمایه‌گذاران بخواهند سرمایه‌گذاری کنند، از این بانک‌های اطلاعاتی استفاده می‌کنند اما به دلیل عدم شفافیت در ایران چنین چیزی وجود ندارد.
دکتر ترکمان در مورد قانون گردش آزاد اطلاعات گفت: ما قانون افشای آزاد اطلاعات داریم اما در انجمن ملی بارها شده که از سازمان‌های مختلف درخواست اطلاعاتی برای صنعت کرده‌ایم که به ما پاسخ داده شده به دلیل منع قانونی اجازه ارایه اطلاعات ندارند. کاهش نظارت‌ها به دلیل فقدان اطلاعات کافی چیزی است که به صنعت ما آسیب زده است. ما در بورس کالا نمی‌دانیم ذی‌نفعانی که با ما رقابت می‌کنند آیا تولیدکننده واقعی هستند یا خیر. افزایش محسوس هزینه‌ها در اقتصاد، فرار از نظارت بر عملکرد و… از دیگر مواردی است که می‌توان به آن اشاره کرد.
افزایش درآمدزایی بنگاه‌های تولیدی، جلوگیری از رانت فساد و مشکلات اطلاعات نامتقارن، جذب بیشتر سرمایه‌گذاری داخلی و خارجی از جمله مزایای شفافیت است.
در ادامه، رئیس انجمن ملی صنایع پلمیر ایران یک نمونه مشخص از عوارض عدم شفافیت را شرح داد: پس از برجام ما شاهد شرکت‌های قوی‌ای بودیم که در حوزه صنعت پلاستیک قصد ورود به این بازار داشتند، اما به دلیل عدم شفافیت این علاقه‌مندی از بین رفت. البته اتفاقاتی هم در صنعت پلاستیک رخ داده که در راستای شعار شفافیت بوده مثل سامانه بهین‌یاب، که هزینه‌های زیادی را مصرف کرد، تصمیمات مناسب و بعضا غیرمناسبی رخ داده و گاها بنگاه‌هایی را قلع و قمع کرده اما به هر حال، این سامانه‌ها شروعی بر شفافیت هستند.
وی پیشنهاد کرد: باتوجه به اهمیت شفافیت در مبارزه با فساد و کاهش نگرانی‌ها و ریسک‌های اقتصادی پیش‌نهاد می‌شود شاخصی برای رتبه‌بندی شفافیت در منابع و شرکت‌ها تعریف شود.
ترکمان در ادامه گفت: طی گزارش های وزارت صمت، صنعت پلیمر اشتغال‌زا ترین و ارزآورترین صنعت این کشور است که هر میزان شفافیت بیشتری در این صنعت ایجاد شود اثرات قابل توجهی را به همراه خواهد داشت. او سپس در مورد اهمیت مساله شفافیت گفت: در کشور هیچ بانک اطلاعاتی از مصرف واقعی، بازیافت و میزان استفاده مجدد از پلاستیک‌های بازیافت شده نداریم. پیشروترین کشورها حدود ۷۰ درصد از تولیدات خود را بازیافت می‌کنند. طبق آماری که ما از شهرداری گرفتیم، بیش از ۹۰ درصد تولیدات ایران در کارگاه‌های کوچک و زیرزمینی بازیافت می‌شود که مخاطرات زیادی را می‌تواند به همراه داشته باشد. در ترکیه ۱۶۰۰ بنگاه در حوزه بسته‌بندی در حال فعالیت هستند که این آمار می‌تواند حتی به زنجیره ارزش کمک کند اما در ایران چنین آمارهایی حتی در اختیار انجمن ملی صنایع پلیمر نیست.

مهندس رضا محتشمی‌پور، قائم مقام بورس کالا به بررسی نقش و اهمیت تنظیم‌گری بی‌طرفانه در اقتصاد صنایع تکمیلی طی دومین روز همایش چشم انداز اقتصاد صنایع پلاستیک در ایران 1400 پرداخت و گفت: گاهی با مشکلات و بحران‌هایی مواجه هستیم که ما را از داشتن یک بازار بدون اشکال و رقابتی دور می‌کند. امروز ما در بازار صنعت پتروشیمی ایران با مساله انحصار مواجهیم. برخی دوستان این انحصار را یک نکته مثبت می‌دانند اما در اقتصاد، انحصار هیچ ارزشی ندارد. وقتی در صنعت پلیمر بررسی کنیم، مشاهده می‌کنیم که در کالاهای مواد اولیه پلیمری نهایتا ۴ تولیدکننده می‌بینیم. بر اساس شاخص‌های انحصار وقتی تعداد عرضه‌کنندگان یک کالا از ۸ شرکت کمتر باشد، مساله انحصار، جدی است.
محتشمی پور افزود: نکته‌ای که باید به آن توجه شود، مساله اطلاعات ناقص و غیرشفاف است. نکته بعدی بحث نیروی انسانی و آموزش نیروی انسانی درگیر با موضوع تنظیم‌گری است. این عناصر به ما می‌گوید، کیفیت تنظیم گری وقتی خود را نشان می‌دهد که با معیار کارآیی و بازدهی بتوانیم بازار را بسنجیم. وقتی در بازار مداخله شود هزینه‌هایی به این بازار تحمیل می‌شود.
وی در ادامه گفت: در تبیین رابطه میان تنظیم‌گری و رقابت ۵ مفهوم اساسی خودنمایی می‌کند که شامل تنظیم‌زدایی یا مقررات زدایی (به معنی حذف موانعی قانونی که ناکارآمد هستند)، باز تنظیم‌گری، تنظیم‌گری رقابت، تنظیم‌گری برای رقابت و فرا تنظیم‌گری می شود.
محتشمی پور در ادامه در خصوص نهاد تنظیم‌گر، ویژگی‌هایی را بر شمارد: نهاد تنظیم‌گر باید بتواند بدون دخالت بیرونی به ویژه دولت‌ها، تصمیم‌گیری کند. اگر در تصمیمات به بخش خاصی از صنعت توجه شود، می‌تواند به سایر اجزای صنعت آسیب برساند.

وی ابزارها و مکانیزم‌های مختلفی برای تنظیم‌گری نام برد و افزود: تنظیم‌گری انحصار، نخستین بحث است. مساله بازرسی پایدار شرکت‌های تحت تنظیم گری، وضع تعرفه، تعیین استانداردها، حل دعاوی، صدور جواز، اطلاع رسانی و… جزو این مکانیزم‌ها هستند.