کشاورزی مدرن در فضای بسته، امیدهایی برای آینده آب و خاک

بسپار/ ایران پلیمر وقتی اسم کشاورزی به گوش ما می‌خورد، یک زمین بزرگ در فضایی باز در ذهن‌مان تداعی می‌شود. چرا؟ چون گیاه به نور نیاز دارد. اما کشاورز باید با کمبود آب، یخ زدن محصولات و آفات و حشرات گیاهی هم مقابله کند و از آفت‌کش‌ها استفاده کند. همچنین از آنجا که مزارع کشاورزی به وسعت زیادی نیاز دارند، معمولا دور از دسترس مشتریان نهایی قرار دارند و این یعنی علاوه بر واسطه‌های زیادی که ایجاد می‌شوند، زمان زیادی طول می‌کشد تا گوجه‌فرنگی به شهر برسد و طعم واقعی خود را از دست می‌دهد. این روزها استارت‌آپ‌هایی مثل Bowery، AeroFarms و Lettuce Networks دست به کارهای متفاوتی زده‌اند. آنها مواد غذایی را در فضای بسته پرورش می‌دهند. همچنین از داده و هوش مصنوعی برای به‌دست آوردن بازدهی بیشتر نسبت به مزارع سنتی استفاده و جالب اینکه در مقیاس کوچک و نزدیک به مراکز شهری آلوده فعالیت می‌کنند. نسل جدید کشاورزی قرار است برای تعداد بیشتری از مردم غذا تهیه کند و همزمان آسیب کمتری به محیط‌زیست بزند.

این نوع کشاورزی توزیعی با جنبشی که در قرن ۲۱ به راه افتاده و کارشناسان آن را «مقیاس‌زدایی» می‌نامند همخوانی دارد. در طول قرن بیستم، مقیاس بسیار بزرگ هدف کسب‌وکارها بود. مکانیزه شدن و تکنولوژی‌هایی مثل کامیون و تلفن، این امکان را فراهم کرده بودند. تولید انبوه، بازارهای انبوه و صرفه به مقیاس (کاهش هزینه به دلیل افزایش حجم تولید) در هر بخشی رواج یافت. بنابراین، شرکت‌های بسیار بزرگ، بیمارستان‌های بزرگ، دانشگاه‌های بزرگ و مزارع کشاورزی بزرگ ایجاد شدند.

اما امروز صنایع یکی پس از دیگری در حال مقیاس‌زدایی هستند. رایانش ابری، ابزارهای موبایل، داده‌های بزرگ، هوش مصنوعی و تکنولوژی‌های جدید مثل بلاک‌چین و چاپ سه‌بعدی، محصولات را به شکلی سودآور برای بازارهای فرعی کوچک‌تر، متناسب‌سازی می‌کنند. شرکت Airbnb یک شرکت هتل توزیعی است. در عصر مقیاس‌زدایی، کسب‌وکارها می‌توانند در سطوح کوچک‌تر و متمرکزتر فعالیت کنند و شاخ غول‌های کسب‌وکار را بشکنند.

به همین دلیل مزارع کشاورزی هم در حال مقیاس‌زدایی هستند. شرکت‌های Bowery و AeroFarms درون ساختمان‌های صنعتی قدیمی در نیوجرسی فعالیت می‌کنند. درون این ساختمان‌ها، چراغ‌های ال‌ای‌دی کار نور خورشید طبیعی را انجام می‌دهند و گیاهان در صفحات مرطوب غنی با مواد مغذی روی سینی‌هایی که از زمین تا سقف تعبیه شده‌اند، رشد می‌کنند. سنسورهای متعدد به‌طور دائم بر این گیاه‌ها نظارت دارند و داده‌هایی که به دست می‌آورند را به نرم‌افزاری که با هوش مصنوعی کار می‌کند، منتقل می‌کنند. این نرم‌افزار بررسی می‌کند که گیاه در حال حاضر چه مشکلات و نیازهایی دارد و چه چیزی از نور، آب و کود آن باید تغییر کند. بخش عمده این نوع کشاورزی به دست روبات‌ها انجام می‌شود.  دیوید روزنبرگ، مدیر عامل شرکت AeroFarms می‌گوید: «بهره‌وری صدها برابر بیشتر از مزارع سنتی شده است. چون این کار در فضای بسته انجام می‌شود، آب کمتری مصرف می‌کنیم، هیچ‌گونه آفتکشی استفاده نمی‌کنیم و می‌توانیم ۳۶۵ روز در سال کشت داشته باشیم.»

همچنین این مزارع مقیاس‌زدایی شده، می‌توانند محصولی با کیفیت بهتر از مزارع سنتی در اختیار مصرف‌کننده قرار دهند. مواد غذایی تولید شده در این مزارع مدرن، زمان زیادی را در فرآیند حمل‌ونقل نمی‌گذرانند و به‌طور طبیعی می‌رسند. گوجه‌فرنگی‌هایی که در فضای بسته کشت شده‌اند، وسط زمستان هم طعم گوجه واقعی را می‌دهند و این همان چیزی است که مصرف‌کننده انتظار دارد.  از سال ۲۰۱۳، حدود ۲ میلیارد دلار در صدها استارت‌آپ تکنولوژی کشاورزی در آمریکا سرمایه‌گذاری شده است. شرکت AeroFarms بیش از ۱۰۰ میلیون دلار تامین مالی کرده و به خرده‌فروشی‌های بزرگی همچون هول فودز محصول عرضه می‌کند. استارت‌آپ دیگری به نام BrightFarms می‌گوید تمام امور کشاورزی، تامین مالی، طراحی و ساخت خود را در فضای بسته و نزدیک به خرده‌فروشی‌های مواد غذایی یا رستوران‌ها و هتل‌ها انجام می‌دهد.

شرکت Lettuce Networks رویکرد دیگری اتخاذ کرده است. این شرکت از تکنولوژی موبایل و ابری استفاده می‌کند تا شبکه‌ای از مزارع شهری ایجاد کند. یوگش شارما، موسس آن، این روش را یک Airbnb در کشاورزی می‌داند. این شرکت با صاحبان زمین‌های کوچک نزدیک شهر قرارداد می‌بندد و سنسورهایی در زمین‌های آنها نصب می‌کند که فرآیند کشت و رشد گیاه و محیط اطراف آن را بررسی می‌کنند. ساکنین اطراف می‌توانند از طریق اشتراک گرفتن به Lettuce درخواست دهند و مواد غذایی مورد نیاز خود را دریافت کنند. این سیستم به‌صورت هوشمند درمی‌یابد که چه گیاهانی در فاصله نزدیک پرورش پیدا می‌کنند و از آن شبکه، سبدی از محصولات محلی را برای ارسال به مشتری جمع‌آوری می‌کند. صاحبان مزارع هم حق‌الزحمه خود را دریافت می‌کنند و مشتریانی که اشتراک دریافت کرده‌اند از مواد غذایی تازه‌ای که نزدیک محل زندگی‌شان کشت شده، بهره می‌برند.

کشاورزی توزیعی، در فضای بسته و با کمک هوش مصنوعی، خبر خوبی برای محیط‌زیست است. کشاورزی در مقیاس بزرگ، واکنش مناسبی برای تامین نیازهای قرن گذشته بود تا غذای جمعیت به سرعت در حال رشد را با قیمتی ارزان تامین کند. طبق اعلام مرکز تحقیقاتی Pew، درصد درآمدی که امروز صرف خرید مواد غذایی می‌شود، کمتر از دهه ۷۰ است. اما تا سال ۲۰۵۰ کره‌زمین ۲/ ۲ میلیارد جمعیت بیشتری خواهد داشت که به غذا نیاز دارند و همزمان گرمایش زمین، آب و هوا را در سال‌های پیش رو غیرقابل پیش‌بینی‌تر می‌کند و خشکسالی فراگیرتر می‌شود. اگر بتوان مواد غذایی را در فضاهای بسته و به شکلی مقرون‌ به صرفه‌تر در داخل یا نزدیک شهرها پرورش داد، تغییرات آب‌وهوایی دیگر دغدغه نیست و کربن کمتری برای انتقال این مواد غذایی از طریق کامیون، قطار و کشتی سوزانده خواهد شد.

منبع: دنیای اقتصاد