گفت و گوی اختصاصی بسپار با دکتر صادق آبادی، ریيس مهندسی كالا در شرکت ملی حفاری: نقش پلیمرها در صنعت حفاری نفت

تاریخچه صنعت حفاری ایران

ایران یکی از باسابقه ترین کشورهای استخراج کننده نفت و گاز است. عملیات اکتشاف نفت و گاز در سال 1280 هجری شمسی در نواحی غربی کشور آغاز شد و در نواحی جنوبی کشور ادامه پیدا کرد. به دنبال چندسال تلاش مستمر در سال 1287 خورشیدی، اولین چاه اکتشافی و قابل بهره برداری در منطقه مسجد سلیمان حفاری  به نفت رسید. با پیدایش نفت در مسجد سلیمان، عملیات کاوش برای کشف مخازن جدید در دیگر مناطق ادامه یافت و در پی آن حوزه­ های نفتی هفتگل، آغاجاری، گچساران، پازنان و نفت سفید کشف شد. در سال 1288 شمسی اکتشاف، استخراج و صادرات نفت در اختیار دولت­های خارجی قرار گرفت و برای سال­های بسیاری نفت ایران سرچشمه ترقی آن­ها شد.

عملیات حفاری در قبل از پیروزی انقلاب اسلامی در انحصار شرکت­های چند ملیتی بود. گسترش مخازن نفتی در اقصی نقاط کشور، به تبع گستره­ ی فعالیت این صنعت را افزایش داده بود.

اگرچه صنعت نفت در 29 اسفند سال 1329 ملی شد، ولی صنعت حفاری به دلیل اهمیت استراتژیک همچنان در دست این شرکت­ها باقی ماند. پس از انقلاب و خروج شرکت ­های چند ملیتی از ایران، کارمندان شرکت­های حفاری دست به اعتراض زدند و تشکیل شرکتی ملی برای حفاری را خواستار شدند.

شرکت ملی حفاری ایران

شرکت ملی حفاری ایران در تاریخ ۱ دی ۱۳۵۸ تاسیس شد و فعالیت عملیاتی خود را با استفاده از ۶ دستگاه دکل حفاری آغاز کرد. به لحاظ دامنه ­ی جغرافیایی، از بزرگترین شرکت‌های خدماتی شرکت ملی نفت ایران به‌شمار می‌رود. شرکت ملی حفاری خدمات خود را از حفاری چاه‌های اکتشافی نفت خزر در شمال کشورگرفته تا میادین گازی و نفتی در مرکز، غرب و جنوب کشور  عرضه می‌کند؛ در مجموع در ۱۰ استان کشور که امکان استحصال نفت و گاز وجود در آن­ها وجود دارد، فعال است. این شرکت هم‌اکنون با افزایش دستگاه‌های حفاری و توسعه خدمات فنی و مهندسی و با در بر داشتن بیش از ۱۶ هزار نفر نیروی انسانی، عملیات حفاری و خدمات فنی و مهندسی چاه‌های نفت و گاز را در خاورمیانه نیز انجام می‌دهد.

شرکت ملی حفاری ایران یکی از شرکت های تابعه شرکت ملی نفت ایران است. مطابق اساس نامه­ی مربوطه، اجرای عملیات حفاری به منظور اکتشاف، تولید و بهره برداری از مخازن نفت و گاز و نیز تعمیر و ترمیم آن­ها، ساخت چاه­های تزریقی و انجام کلیه خدمات فنی وابسته اعم از قلمرو داخلی و فلات قاره را بر عهده دارد. هم اکنون طی چهار دهه فعالیت، این شرکت با در اختیار داشتن 74 دستگاه حفاری و رویکرد دانش محوری، بیش از 90 درصد از عملیات حفاری را برای شرکت های نفتی ایران فراهم می­کند.

 [EasyDNNGallery|24930|Width|900|Height|900|position||resizecrop|False|lightbox|False|title|False|description|False|redirection|False|LinkText||]

پلیمر در صنعت حفاری

امروزه رد پای پلیمرها تقریبا در تمامی صنایع از خودروسازی گرفته تا آرایشی و بهداشتی به چشم می خورد. در صنعت حفاری نیز پلیمرها به مرور در حال نفوذند. برای مثال در مقاله ای که در شماره 102 ماهنامه نفت و گاز به قلم مجید نعیماوی به چاپ رسیده است به توضیح نقش پلیمرهای PHPA در سیالات حفاری چاه‌‌های نفت و گاز پرداخته شده است. پلیمر اکریل‌‌آمید (رشته‌‌های پلیمر زنجیره‌‌ای که بخشی از آنها آبکاف یا hydrolyze شده‌‌­است) دارای قطب‌‌های لیگاندی منفی است که در صورت پخش شدن در گل حفاری به قطب‌‌های مثبت رس‌‌های واقع در سازند شیل متصل شده و آن­ها را در برابر نفوذ آب و ریزش مصون می‌‌دارد. با وجود خواص گفته شده، این افزایه باعث افزایش گرانروی گل حفاری شده و در دمای زیاد چاه مقاومت لازم را دارد. افزودن این پلیمر به سیالات حفاری پایه آبی مزایای زیادی در بر دارد. مانند: انجام عمل كپسوله كردن كنده­ها و جلوگيري از پخش شدن آن­ها، فراهم آوردن شرايط پايدارى براي شيل هاي ديواره چاه، بهينه سازي عمــل دفع جامدات ناخواسته در سيستم آب خالص و افزايش قدرت حمل كنده­ها در سيستم حفاري با كف، افزایش سهولت و سرعت در اختلاط در صورت وجود اين ماده به صورت مايع، نقطه ريزش پايين اين ماده و امكان استفاده از آن در مناطق سردسیر و … .

با دکتر اصغر صادق آبادی، ریيس مهندسی كالای پروژه­ های حفاری در شرکت ملی حفاری گفت و گو کردیم و از نقش­ پلیمرها در این صنعت پرسیدیم. وی البته، متخصص مهندسي مكانيک و مواد پيشرفته است.

صادق آبادی: پلاستيک­ها به دو گروه ععومی و مهندسي تقسيم مي­شوند. عمدتا از پلاستيک­های مهندسی مثل PVDF در حوضچه های فشار قوی حفاری و تست چاه استفاده می­شود.

از PVDFدر حوزه هایحفاري، از اپوكسي و پلي يورتان در پوشش­ها و رنگ­ها، از پلي اتيلن در تجهيزات، از PVC در قطعات، از PP در لوله ها و از پلي كربنات در پنل­های حفاری استفاده می­شود. تفلن هم در گريس­هاي آب بندي شيرهاي كنترل فوران کاربرد دارد. همچنین از AFLAS در رشته تكميلي چاه استفاده می­شود.

(ادامه دارد …)