گفت و گو با دکتر ناصر محمدی، رییس دانشکده مهندسی پلیمر و رنگ دانشگاه صنعتی امیرکبیر: صرفا هزینه ای شدن دانشگاهها را راه حل مشکلات آموزش عالی نمی دانم
بسپار/ ایران پلیمر دکتر ناصر محمدی که هم اکنون سه سال است ریاست دانشکده پلیمر و رنگ را در دوره جدید عهده دار است، در سال 1354 به عنوان دانشجوی کارشناسی پلیمر وارد همین دانشگاه شد. البته وی با تجربهی ریاست دانشکده غریبه نبوده و از سال 1376 تا 1382 نیز این عنوان را در اختیار داشته است. وی در دومین روز از آخرین فصل سال، ما را در همین دانشکده پذیرا شد تا قصه ی آموزش عالی پلیمر در ایران را به سرانجامی برسانیم.
محمدی: دوران کارشناسی و کارشناسی ارشد را تحت عنوان مهندسی پلیمر و رنگ در همین دانشگاه گذراندم.
سال 1367 برای گذراندن دوران دکترا و پسا دکترا به دانشگاه LiHigh واقع در ایالت پنسیلوانیای آمریکا رفتم و شش سال به تحصیل پرداختم. سال 1372 که به ایران بازگشتم به عنوان عضو هیات علمی همین دانشکده پذیرفته شدم و از آن پس فعالیتهای آموزشی و پژوهشی خود را در همین دانشکده ادامه دادم. هم اکنون نیز حدود سه سال است که ریاست دانشکده پلیمر و رنگ را بر عهده دارم.
بسپار- آقای دکتر با برخی مراکز آموزشی و پژوهشی دیگر در حوزه آموزش پلیمرها گفت و گو کرده ایم. در واقع این گفت و گوها را به این شکل ادامه می دهیم که در حال حاضر چند درصد دانشجویان پلیمر با پرداخت شهریه و از طریق پردیس پذیرفته می شوند؟ این رویکرد را در مراکز آموزش عالی دولتی چگونه ارزیابی میکنید؟
محمدی: به طور حدودی 30 درصد دانشجویان در حال حاضر با عناوینی چون نوبت دوم (شبانه) و پردیس با پرداخت شهریه به تحصیل در این مرکز مشغول میشوند.
تا جاییکه اطلاع دارم چنین سیاست هزینه ای شدن کامل در دستور کار دانشگاهها نیست. رویکرد شهریه ای شدن یا دولتی بودن دانشگاهها به بررسی متغیرهای مختلف نیاز دارد و نمی توان بدون مطالعات گسترده در خصوص این امر اعلام نظر قطعی کرد. هرچند در سطح بین المللی این شکل پذیرفته شده است. همچنین صرفا هزینه ای شدن دانشگاهها را راه حل مشکلات آموزش عالی نمی دانم و فاکتورهای دیگری در این زمینه دخیل است که تا رفع نشود این رویکرد نیز تاثیر چندانی نخواهد داشت.
بسپار- حذف گرایش های صنایع پلیمر و علوم و تکنولوژی رنگ در مقطع کارشاسی که به طور سنتی در این دانشکده دنبال می شد، چه اثرات احتمالی روی آموزش در این دانشکده داشته است؟
محمدی: در حال حاضر گرایشهای مختلف در اکثر رشته ها با الگوی لوزی ارایه میشوند. یعنی یک یا دو گرایش واحد در کارشناسی، گرایشهای متنوع در مقطع ارشد و سپس مجددا گرایشهای محدود تر در دوره ی دکترا. به این ترتیب، دانشجو پس از پایان مقطع کارشناسی تحت عنوان “مهندسی پلیمر” با شناخت و درک صحیح از گرایشهای مختلف دست به انتخاب در مقطع ارشد میزند. از طرفی گرایشهای مختلف در کارشناسی، میتواند شانس کاریابی را کاهش دهد.
بسپار- آیا سطح کیفی دانشگاه های دولتی به نسبت دانشگاههای آزاد، پیام نور، علمی کاربردی و غیره را متغیر و با فاصله می دانید؟
محمدی: سطح بسیار متفاوت و مقایسه، دشوار است. اما به طور کلی میتوان گفت بهترین کیفیت را ابتدا دانشگاههای سراسری، سپس آزاد و در نهایت واحدهای پیام نور و غیر انتفاعی و غیره دارند.
البته باید این نکته را در نظر داشت که امکان پیشرفت در هرجایی وجود دارد. بسیاری از دانشجویان ما از مراکز کوچک و به اصطلاح کم کیفیت آمدند ولی در عمل نشان دادند حتی سطح بالاتری از دانش آموختگان پلیتکنیک دارند.
بسپار- چند درصد دانشجویان دوره های تکمیلی ارشد و دکترا در دانشکده از کشور مهاجرت میکنند؟ آیا این روند را به نفع دانش و صنعت پلیمر میدانید یا به ضرر آن؟
محمدی: طبق اطلاعات من، بین 50 تا 60 درصد دانشجویان ما برای تحصیل در مقاطع بالاتر به خارج از کشور میروند. بنابراین نام آن را نمی توان مهاجرت گذاشت بلکه این آمار شامل افرادی میشود که در خارج از کشور ادامه تحصیل میدهند. از اینکه چند درصد این افراد به کشور باز نمی گردند آماری در دست نیست، اما به طور کلی فرستادن دانش آموختگان به خارج از کشور میتواند در افزایش کیفیت دانشجو موثر باشد. هرچند بارها به دانشجویان گفته ام و در این گفت و گو هم تکرار میکنم که برای داشتن تحصیلات عالی و با کیفیت حتما لازم نیست به خارج از کشور رفته و مدرک دانشگاههای خارجی را گرفت. مدرک واحدهای پلیمری کشور از جمله دانشگاه پلی تکنیک تقریبا با بسیاری از دانشگاههای معتبر خارجی برابر است.
همچنین باید سایر متغیرهایی که در ایجاد میل مهاجرت در دانشجویان موثرند را در نظر گرفت. مانند شرایط اقتصادی، شانس اشتغال و غیره.
بسپار- شما نیز برای ادامه تحصیل در مقطع دکترا به آمریکا رفتید. از تجربه خود بگویید.
محمدی: زمانی که من برای ادامه تحصیل به آمریکا رفتم در داخل کشور امکان اخذ مدرک دکترا در رشته پلیمر وجود نداشت. بر خلاف اکنون که خوشبختانه امکان دریافت PHD معادل خارج، در کشور هست. البته من با بورس مشغول به تحصیل شدم و دلایل عمده من برای بازگشت یکی مناسب ندیدن جو و فرهنگ برای تشکیل خانواده و بزرگ کردن فرزندان (با توجه به روحیات ما شرقی ها و شخصیت خودم) بود و دیگری احساس دین و تعلق به کشورم. اما همانطور که دلایل مهاجرت چند وجهی و پیچیده است، تبیین علتهای بازگشت نیز به همان شکل است. همچنان بر این باورم که در آن زمان تصمیم صحیحی گرفتم و از بازگشتم خرسندم.
بسپار- آیا به نظر شما، ساز و کار تربیت دانشجو، خود را با نیاز بازار کار وفق داده یا برنامه ای برای آن دارد؟
محمدی: این تفکر صحیح است که پرورش دانشجو باید مطابق نیاز کشور باشد، اما با توجه به رشد صنعت پلیمر در تمامی بخشها و افزایش استفاده از مواد پلیمری، جای کار و تربیت نیروی متخصص در این زمینه بسیار زیاد بوده و جای کار فراوان دارد.
البته باید این نکته را مد نظر داشت که حتی در آمریکا نیز به ازای هر شغل، حدود پانصد نفر فارغ التحصیل وجود دارد که برای دریافت شغل درخواست میدهند. اما اگر کسی با تمرکز و کیفیت بالا تحصیل و کار کرده باشد تضمین میکنم که کار مناسب را به دست خواهد آورد. فکر میکنم این امر در تمامی زمینه ها صحت داشته باشد. بارها از صاحبان صنایع تکمیلی شنیده ام که شخصی را برای مجموعه استخدام میکنند که بتواند سرمایه ی تحت اختیار شرکت را با ضریب چهار پنج برابر به مجموعه برگرداند.
(ادامه دارد …)
متن کامل این مقاله را در شماره 196ام بسپار که در نیمه دی ماه منتشر شده است بخوانید.
در صورت تمایل به درخواست نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک سالانه با شماره های 02177523553 و 02177533158 داخلی 3 سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید.
