امروز و آینده بازار جهانی پلی پروپيلن ها
در سال 1942، بون شکل مارپیچی را برای پلی پروپیلن بلوری در مقالهای پیشگویی کرد. اما مقالۀ او تا 13 سال بعد یعنی زمان انتشار مقالات از طرف ناتا در مورد پلی پروپیلن بلوری، نادیده گرفته شد.
گروه ناتا در آمریکا در سال 1954 با ساخت نوع ایزوتکتیک پلی پروپیلن زمینه جدیدی در مبحث شیمی فضایی پلیمرها گشود و رزین ترموپلاستیک جدیدی با خواص آلی و استثنایی بدست آمد و به سرعت بازارهای مصرف را به خود اختصاص داد.
پلي پروپيلن يكي از پر مصرف ترين ترموپلاستيك هاي موجود در جهان است كه در بسياري موارد جايگزين ساير پلاستيك ها نيز شده است. پلي پروپيلن تحت فرايندهاي تزريقي، بادي و اكستروژن (الياف، فيلم و ورق) قابل مصرف مي باشد اين ماده بطور معمول به سه دسته اصلي تقسيم ميشود:
· هموپليمر كه حاوي كومونومر اتيلن نيستند
· كوپليمرهاي رندوم كه ميزان كومونومر اتيلن در آنها بطور متداول بين %1 تا %4 است
· كوپليمرهاي ضربهپذير كه ميزان كومونومر اتيلن در آنها از درصدهاي پايين تا حدود %20 متغير بوده و در دو رآكتور تهيه ميشوند.
1-2-ميزان تقاضای جهانی
برآورد سهم جهاني براي دسته هموپليمرها تقريباً برابر با %70 كل PP توليدي است و اين مسأله هموپليمرها را با 2/18 درصد در جايگاهي بالاتر از HDPE (%17) قرار داده و به بزرگترين رده پلاستيكي در دنيا تبديل كردهاست. PP بهعنوان يك پليمر سبك وزن، داراي كاربردهاي متنوع، با مقاومت شيميايي عالي همراه با سختي و نقطه ذوب بالا در مقايسه با ساير پليمرها همچون پلياتيلن، شناخته ميشود.
در سال 2015، ميزان تقاضا در عرصه جهاني براي پليپروپيلن در حدود 2/62 ميليون تن برآورد شد كه اين ميزان معادل با 26 درصد تقاضايكل پليمرهاي توليدي (240 ميليون تن) ميباشد و اين امر PP را به پر تقاضاترين پليمر در عرصه جهاني تبديل نموده است.
[EasyDNNGallery|17569|Width|400|Height|400|position||resizecrop|False|lightbox|False|title|False|description|False|redirection|False|LinkText||]
شكل 1: ميزان تقاضای پليمرهای پرمصرف در سال 2015
در سال 2015، بيشترين كاربرد جهاني براي PP با 1/33 درصد از كل تقاضاي جهاني براي كاربردهاي قالبگيري تزريقي بوده و فيلم و ورق، با 1/24 درصد در جايگاه دوم قرار گرفت. دو كاربرد اصلي نهايي، بهترتيب با %3/13 و %2/19 به الياف و رافيا اختصاص دارد.
میزان تقاضای سالانه برای PP در سال 2015 برابر با 1/5 درصد بوده است که بالاتر از میزان 8/4 درصد ثبت شده در سال 2014 است. در حقیقت به دلیل بهبود در اقتصاد جهانی، بعد از ثبت میزان 2/12 درصد در سال 2010 بیشترین رشد در این سال گزارش شده است. رشد تقاضای جهانی سالانه از سال 2015 تا 2020 بطور متوسط برابر با 7/4 درصد پیشبینی میشود که در این میان، هند و چین با متوسط رشد تقاضای سالانهای به ترتیب برابر با 10 و 6/6 درصد در صدر قرار دارند.
1-3-توليدكنندگان پلي پروپيلن در جهان
شرکت چینیSINOPEC و شرکت آمریکایی LyondellBasell هریک با اختصاص 8 درصد از سهم تولید جهانی، در سال 2015 بزرگترین تولیدکننده های پلیپروپیلن در دنیا بوده اند. در این میان، شرکت SABIC بهعنوان رقیب منطقه ای ایران، 4 درصد از سهم تولید جهانی را به خود اختصاص داد.
[EasyDNNGallery|17567|Width|400|Height|400|position||resizecrop|False|lightbox|False|title|False|description|False|redirection|False|LinkText||]
شكل 2: سهم توليد PPدر جهان در سال 2015
از سال 2010 تا سال 2015، 13 میلیون تن ظرفیت جدید به بازار جهانی افزوده شد که معادل افزایشی در حدود 22 درصد نسبت به میزان پایه در سال 2010 است. در 5 سال آینده انتظار میرود که نسبت به مقدار پایه در سال2015، 23 درصد معادل با 7/16 میلیون تن افزایش خالص در ظرفیت داشته باشیم که ظرفیت جهانی را تا سال 2020 به 7/89 میلیون تن خواهد رساند.
1-4- ميزان تجارت جهاني پلي پروپيلن
حجم تجارت پلی پروپیلن در سال 2015، 2/30 درصد از کل تولید جهانی را به خود اختصاص داده و پیش بینی میشود که تا سال 2020 بطور پیوسته به 6/25 درصد کاهش یابد. دلیل اصلی این امر کاهش اتکای چین به واردات از سایر مناطق و سرمایه گذاری این کشور بر روی ظرفیتهای خود است. چین 79 درصد از مصرف داخلی خود را در سال 2015 تولید کرده و پیشبینی میشود که این رقم به 90 درصد در سال 2020 برسد. در نتیجه، میزان واردات چین از 6/4 میلیون تن در سال 2015 به 2/3 میلیون تن در سال 2020 کاهش یابد. در نتیجه این کاهش 4/1 میلیون تنی در واردات ،لازم است تا صادرکنندههای عمده به چین به دنبال بازارهای جایگزین باشند. این امر منجر به تغییر در الگوی تجارت جهانی فعلی شده و تولید کننده های آسیا و خاورمیانه در بازارهایی همچون آمریکای جنوبی، آفریقا، اروپای غربی و حتی شمال آمریکا فعالیت بیشتری خواهند داشت.
[EasyDNNGallery|17568|Width|400|Height|400|position||resizecrop|False|lightbox|False|title|False|description|False|redirection|False|LinkText||]
شكل 3: ميزان تجارت جهاني PP در جهان در سال هاي 2010 تا 2025
در نمودار فوق همچنین تغییر چشمگیری در جایگاه تجارت خالص آسیای شمال شرق دیده شده و این منطقه از بزرگترین واردکننده خالص در سطح جهانی در سال 2015 به یک جایگاه تجاری خنثی در سال 2019 تبدیل میشود. در سال 2020، بهبود اندکی در جایگاه خالص واردات مشاهده شده و این جایگاه تا سال 2025 رشد پیدا میکند بطوریکه این منطقه به یکی از واردکنندگان خالص عمده تبدیل میشود. همانطور که مشاهده میشود، جایگاه نسبت بزرگ اروپا در صادرات در سال 2010، در سال 2020 ناپدید شده و حتی تا سال 2025 به یک واردکننده کوچک نیز تبدیل میگردد. در همان زمان، خاورمیانه علیرغم کاهش قابل توجه در توسعه ظرفیت های جدید پس از پروژه بروج در نیمه دوم سال 2015، در تمام دوره پیشبینی به عنوان یکی از صادرکنندگان اصلی خواهد بود. رشد تقاضا در هند، جایگاه بزرگی را در واردات خالص برای شبه قاره هند ایجاد میکند و تولیدات داخلی نمیتواند همگام با سرعت در حال رشد تقاضای منطقهای در جهان پیش برود. همچنین تا سال 2015 منطقه CIS و بالتیک با صدرنشینی روسیه و توسعه ظرفیت های خود به یک صادرکننده بزرگ تبدیل میشود. در صورتیکه قیمت نفت تا اواخر دهه بهبود پیدا نکند این طرح های توسعه ای ممکن است به تأخیر افتاده و یا لغو شوند.
الهام زينالي: كارشناس ارشد شركت پژوهش و فناوري پتروشيمي
پريسا صائن: كارشناس ارشد صادرات پتروشيمي مارون
(ادامه دارد …)
متن کامل این مقاله را در شماره 176 ام ماهنامه بسپار که در اردیبهشت ماه منتشر شده است بخوانید.