مهدی پورقاضی: باید نوع نگاه‌مان عوض شود
بسپار به نقل از نشریه تشکل ها ارگان اتاق بازرگانی ایران می نویسد، مهدی پورقاضی یک تشکل‌گرای حرفه‌ای و قدیمی در بخش صنعت است که به همراه گروهی از همفکرانش خانه صنعت و معدن را در دهه 1370 بنیان گذاشتند و این نهاد هنوز فعالیت قابل توجهی دارد. پورقاضی که در دوره قبلی اتاق بازرگانی تهران نایب رییس کمیسیون صنعت و معدن بود در دوره جدید ریاست این کمیسیون را برعهده دارد و یکی از کمیسیون‌های پرکار و فعال را تشکیل داده است. مهدی پورقاضی در نشست‌های متعددی که در این کمیسیون با اعضا و مهمانان برگزار می‌کند از همه چم و خم و دشواری‌های بخش صنعت به ضرورت کلان و به صورت تخصصی آشنایی کافی دارد. او در گفت و گو با نشریه تشکل‌ها نکات تازه‌ای را مطرح کرده است که می‌خوانید:
نشریه تشکل‌ها در گفتگو با شماری از مدیران و فعالان صنعت و مدیران تشکل‌ها قصد دارد بحث‌های صنعت ایران را بار دیگر در کانون توجه قرار دهد تا در برنامه ششم توسعه بتوان از این نکات استفاده کرد
با توجه به حضور مستمر و نیرومند شما در بخش صنعت و تشکل‌های صنعتی، دیدگاه شما درباره صنعت و تنگناها و موقعیت آن کدام است؟ پیش از اینکه نکاتی را یادآور شوم، تاکید دارم آنچه می‌گویم دیدگاه تخصصی خودم است و نباید این نکات را دیدگاه کمیسیون صنعت اتاق تهران تلقی کرد. چیزی که من در این روزها می‌بینم و نتایج شنیده‌ها و دیده‌هایم از حرف‌ها و نوشته‌های صنعتگران و کارشناسان است در یک نکته خلاصه می‌شود و اینکه باید بدانیم نیاز صنعت در حال حاضر چیست؟
پورقاضی: پیش از اینکه نکاتی را یادآور شوم، تاکید دارم آنچه می‌گویم دیدگاه تخصصی خودم است و نباید این نکات را دیدگاه کمیسیون صنعت اتاق تهران تلقی کرد. چیزی که من در این روزها می‌بینم و نتایج شنیده‌ها و دیده‌هایم از حرف‌ها و نوشته‌های صنعتگران و کارشناسان است در یک نکته خلاصه می‌شود و اینکه باید بدانیم نیاز صنعت در حال حاضر چیست؟
در کمیسیون صنعت ایران روی این پرسش بسیار کار کرده‌ایم و تلاش شده است به جایی برسیم و آن نقطه مطلوب که ایران را به توسعه صنعتی می‌رساند، پیدا کنیم. با توجه به حضور گروهی از صنعتگران ورزیده و معادن برنامه‌ریزی وزیر صنعت، معدن و تجارت در این کمیسیون به نکات جذابی نیز رسیده‌ایم.
معمولا گروهی از کسانی که در گذشته‌های دور و نزدیک سرمایه‌گذاری صنعتی کرده‌اند در مواجهه با پرسش‌های مرتبط با مشکلات صنعت به موضوع حمایت‌های دولتی می‌رسند، آیا به نظر جنابعالی مشکل صنعت حمایت‌های ناکافی دولت است؟
پورقاضی: باید دقت بیشتری روی بحث‌ها کرد و انصاف داشت و به مسایل تحلیلی نگاه کرد. در همه سال‌های پس از پیروزی انقلاب اسلامی به ویژه در سال‌های پس از جنگ دولت‌های گوناگون تا جایی که می‌توانستند و فکر می‌کردند از صنعت و فعالیت‌های صنعتی حمایت کرده‌اند. در سال‌هایی برای تهیه زمین کارخانه‌ها تسهیلات داده شده است؟ در مقاطعی از وام ارزان‌تر و ترجیحی برای کمک به صنعت استفاده شده است؟ در سال‌هایی ارزهای ارزان‌تر از ارز بازار در اختیار صنعت قرار گرفته است، در سال‌هایی اجازه داده شده است ماشین‌آلات و تجهیزات صنعتی ارزان‌تر به کار برسد، حمایت‌های تعرفه‌ای نیز کم و بیش سال‌ها به عنوان یک ابزار حمایتی به کمک صنعت آمده است اما اکنون که به صنعت ایران نگاه می‌کنیم، متوجه می‌شویم که گویا این حمایت‌ها بی اثر بوده است و صنایع فعال ایران نمی‌توانند در بازارهای جهانی رقابت کنند و حتی در بازار داخل نیز با مشکل فروش مواجه شده‌اند. چطور است که هنوز صنعت سیمان می‌خواهد دولت کاری کند که آن‌ها پول برق مصرفی خود را به صورت قسطی دهند؟
در این صورت شما معتقدید که نباید حمایت می‌شد یا اینکه روش‌های حمایتی دولت‌ها نادرست و ناکارامد بوده است. به نظر شما ضعف عمده صنعت و واحدهای صنعتی در کدام نقطه است؟
پورقاضی: من نمی‌گویم که دولت‌ها نباید از فعالیت‌های صنعتی حمایت کنند اما در روش و ماهیت حمایت‌ها باید بحث کرد و باید توجه داشته باشیم که هیچ فعالیتی نباید تا ابد منتظر حمایت‌های دولت بماند. در کمیسیون صنعت اتاق تهران به طور شفاف در این باره بحث می‌شود و من به عنوان فردی که با صنعت ایران آشنایی خوبی دارم می‌گویم باید مدیریت صنعتی ایران به طور اعم در کانون توجه قرار گیرد. مدیریت صنعتی به معنای اعم مورد نظر من است و از سطح کلان شروع می‌شود و تا درون بنگاه‌های صنعتی را نیز شامل می‌شود. به نظر می‌رسد این حمایت‌های غیرکارآمد به اینجا رسیده است که مدیران بنگاه‌ها ضعف خود را نمی‌بینند و هر اتفاقی می‌‌افتد نگاهشان به بیرون است. در حالی که اکثریت سرمایه‌گذاران صنعتی در ایران با انگیزه ترقی خواهانه که باید ایران را صنعتی کرد به این بخش وارد شده‌اند اما مدیریت صنعتی کلان از سوی دولت‌ها به گونه‌ای شد که به گروهی از افراد رانت رسید و جریان سرمایه‌گذاری صنعتی را دگرگون کرد و دوره‌ای رسید که گروهی از افراد فقط برای استفاده از این رانت‌ها به بخش صنعت ایران سرازیر شدند. همین گروه بودند که مسیر کار و تلاش صنعتی را به بیراهه کشانده‌اند و کارخانه‌هایی با بهره‌وری اندک یادگار همین اندیشه و رفتار است. الان گروهی از مدیران و سهامداران و صاحبان بنگاه‌های صنعتی به جای خرسندی از اینکه تورم‌ها لغو خواهد شد نگران حفظ بازار در شرایط پس از تحریم هستند.
آیا این جریان منجر به شکل گیری رانت در فعالیت‌های اقتصادی فقط به بخش صنعت منحصر می‌شود یا فعالیت‌های دیگر نیز در همین مسیر حرکت کرده‌اند؟
پورقاضی: پرسش درستی است. واقعیت این است که درآمدهای حاصل از صادرات نفت به ویژه در سال‌های وفور درآمد ارزی موجب شده است مدیران دولتی به توزیع انواع رانت به فعالیت‌های بازرگانی، حمل و نقل، کشاورزی و خدمات اقدام کنند و راه از بیراهه بازشناخته نشده است. با توجه به همین موضوع بسیار بااهمیت است که آزادسازی اقتصاد و صنعت از قیدها و بندهای جریان رانت‌سازی یک ضرورت تمام عیار است.
به نظر شما چه می‌توان کرد؟ آیا باید دست روی دست گذاشت یا اینکه راهی برای بهبود وضعیت وجود دارد؟
پورقاضی: برای عبور از شرایط نامساعد امروز صنعت باید معیار‌هایی را پیدا کرد و تصویری از واقعیت‌ها را ترسیم و چشم‌انداز را ترسیم و بر اساس چشم‌انداز و آن معیارها حرکت کرد. به نظر کارشناسان، اقتصاددانان و فعالان صنعتی ورزیده و با تجربه، معیار حرکت صنعت و باقی ماندن در بازار این است که صنعت ایران در مسیر جهانی شدن حرکت کند. یعنی اینکه بازار داخلی و بازار خارجی در آینده‌ای نه چندان دور یک بازار خواهند شد و سدهای ورود و خروج کالا برداشته می‌شود. باید با معیارهای صنعت جهان که در آن تلاش برای کیفیت بالاتر و قیمت پایین‌تر حرف اول را می‌زند معیار باشد. به این ترتیب است که نوع نگاه به فعالیت‌های صنعتی دگرگون خواهد شد. البته این کار بسیار دشواری است و من نمی‌دانم باید با کدام ابزار و با کدام شرایط این نگاه را در میان متقاضیان صنعتی نهادینه کرد. مدیران واحدهای صنعتی یادشان باشد که حمایت‌های دولت‌ها مقطعی، ناکارآمد، پرنوسان و با افت و خیز همراه است و نباید به این حمایت‌ها دل بست و باید نگاه عوض شود. در این مسیر است که آزادسازی اقتصادی به مثابه قلب حرکت تازه متبلور خواهد شد.
با توجه به اینکه دولت یازدهم تشکل‌گرایی را حمایت می‌کند و از سوی دیگر الزام‌های قانونی وجود دارد که نقش تشکل‌ها را در صنعت و سایر فعالیت‌ها برجسته‌تر می‌کند، نقش این نهادها را در تغییر نگاه صنعتگران چگونه ارزیابی می کنید
پورقاضی: تشکل‌های کارفرمایان در بخش صنعت ضمن اینکه در جاهایی می‌تواند و باید مشکلات مقعطی واحدهای صنعتی را حل کند اما این نهادهای مدنی می‌توانند معیارهای صنعت نیرومند، و معیارهای سرمایه‌گذار کامیاب را تعریف و به میان اعضا ببرند تا فرهنگ صنعتی در ایران از عادت‌های قدیمی که در هر گام نیازمند دولت بودند، دور شده و به جایی برسیم که دولت دستش پیش صنعتگران دراز باشد.
