چرا آفریقا برای سرمایه‌گذاران سرزمین فرصت‌ها است؟
بسپار/ ایران پلیمر می نویسد، آفریقا جدیدترین بازار نوظهور جهان محسوب می‌شود و همان‌طور که چین بهره‌برداری از این بازار را آغاز کرده است، دیگر کشورها نیز باید برای ورود به بازار آفریقا و استفاده از ظرفیت‌های فوق‌العاده آن دست‌به‌کار شوند.
به نقل از پایگاه خبری اتاق ایران از سال ۲۰۰۰ تاکنون دست‌کم نیمی از کشورهایی که بالاترین نرخ رشد اقتصادی سالانه در جهان را داشته‌اند، جزو کشورهای آفریقایی بوده‌اند و در سال ۲۰۱۸ نیز ۶ کشور از ۱۰ کشوری که طبق پیش‌بینی‌ها بالاترین نرخ رشد اقتصادی در جهان را خواهند داشت، از قاره آفریقا خواهند بود.
هفت سال قبل مجله کسب‌وکار هاروارد در مقاله‌ای به این نکته اشاره کرد که بسیاری از فرصت‌های بزرگ و کشف‌نشده جهان را باید در آفریقا جستجو نمود؛ قاره‌ای که با وجود ظرفیت‌های فوق‌العاده‌اش برای سرمایه‌گذاری، هنوز هم در اولویت برنامه‌های کشورهای غربی قرار نگرفته است.
از سال ۲۰۱۴ تا ۲۰۱۶ صادرات آمریکا به کشورهای آفریقایی، از ۳۸ میلیارد دلار به ۲۲ میلیارد دلار کاهش یافت. انگلیس اما به فرصت‌های موجود در آفریقا توجه بیشتری نشان داده است، به‌طوری‌که ارزش سرمایه‌گذاری‌های این کشور در آفریقا، در فاصله سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۴ بیش از دو برابر شده و به رقم ۴۲.۵ میلیارد پوند (۵۷.۶ میلیارد دلار) رسیده است؛ هرچند در سال ۲۰۱۷ ارزش صادرات انگلیس به آفریقا تنها ۲.۵ درصد ارزش کل صادرات این کشور بوده است.
کشورهای غربی عملاً بازار آفریقا را به چین باخته‌اند؛ کشوری که صادراتش به آفریقا طی دوره ۱۰ ساله ۲۰۰۵ تا ۲۰۱۲، با بیش از ۷ برابر افزایش به ۱۰۳ میلیارد دلار رسیده است. سایر اقتصادهای بزرگ جهان اگر می‌خواهند در آفریقا با چین رقابت کنند، باید با کشورهای آفریقایی و بخش‌های اقتصادی مستعدی که ظرفیت‌های بیشتری برای رشد دارند، ارتباط نزدیکتری برقرار نمایند.
در سال ۲۰۳۰ جمعیت آفریقا به ۱.۷ میلیارد نفر خواهد رسید که بیش از نیمی از این جمعیت در کشورهای نیجریه، اتیوپی، جمهوری دموکراتیک کنگو، مصر، تانزانیا، کنیا و آفریقای جنوبی ساکن خواهند بود. نکته مهم‌تر این است که در افق ۲۰۳۰ حدود ۴۳ درصد آفریقایی‌ها جزو طبقه متوسط خواهند بود، درحالی‌که این رقم در سال ۲۰۱۳ کمتر از ۴۰ درصد بوده است. افزایش جمعیت و رشد طبقه متوسط باعث خواهد شد که مصرف خانوارهای آفریقایی از ۱.۱ تریلیون دلار در سال ۲۰۱۵ به ۲.۵ تریلیون دلار در سال ۲۰۳۰ برسد؛ تقریباً نیمی از این مصرف ۲.۵ تریلیون دلاری، توسط خانوارهای سه کشور نیجریه (۲۰ درصد)، مصر (۱۷ درصد) و آفریقای جنوبی (۱۱ درصد) انجام خواهد شد. البته مصرف خانوارهای کشورهای دیگری مانند الجزایر، آنگولا، اتیوپی، غنا، کنیا، مراکش، سودان و تونس نیز رشد قابل‌توجهی خواهد داشت و هر یک از این کشورها می‌توانند برای شرکت‌هایی که به دنبال یافتن بازارهای جدید برای محصولات خود هستند، گزینه مناسبی باشند.
پیش‌بینی می‌شود که در سال ۲۰۳۰ ارزش بازار محصولات غذایی در آفریقا به ۷۴۰ میلیارد دلار و ارزش بازار آموزش و حمل‌ونقل به ۳۹۷ میلیارد دلار برسد. البته بازارهای دیگری مانند مسکن (۳۹۰ میلیارد دلار)، کالاهای بی‌دوام (۳۷۰ میلیارد دلار)، گردشگری و تفریحات (۲۶۰ میلیارد دلار)، بهداشت و سلامت (۱۷۵ میلیارد دلار)، خدمات مالی (۸۵ میلیارد دلار) و مخابرات (۶۵ میلیارد دلار) نیز می‌توانند نظر سرمایه‌گذاران را به خود جلب کنند.
البته بخش زیادی از این رشد اندازه بازار به اجرای صحیح طرح منطقه آزاد تجاری آفریقا بستگی دارد؛ طرحی که ۴۴ کشور از ۵۴ کشور آفریقایی در آن مشارکت دارند و می‌تواند با یکپارچه کردن بازار آفریقا، مبادی متعددی را برای ورود به این بازار فراهم کند. از طرفی طرح منطقه آزاد تجاری آفریقا ضرورت تقویت زیرساخت‌های ارتباطی بین کشورهای مشارکت‌کننده را بیش از پیش نمایان می‌سازد و بدین ترتیب فرصت‌های متعددی را برای سرمایه‌گذاری در حوزه‌های زیربنایی، از حمل‌ونقل و انرژی گرفته تا ارتباطات و اطلاعات (ICT) و حتی منابع آب، فراهم می‌کند. سرمایه‌گذاران می‌توانند برای تشخیص فرصت‌های سرمایه‌گذاری و یافتن پروژه‌های سودآور، از بانک توسعه آفریقا کمک بگیرند؛ بانکی که در همین راستا «طرح توسعه زیرساخت‌ها در آفریقا» را کلید زده است.
حوزه تجارت بین بنگاهی (B۲B) آفریقا نیز دیگر حوزه‌ای است که انتظار می‌رود در افق ۲۰۳۰ شاهد تحولات عظیمی باشد، به‌طوری‌که پیش‌بینی می‌شود ارزش تجارت بین بنگاهی در آفریقا از ۱.۶ تریلیون دلار در سال ۲۰۱۵ به ۴.۲ تریلیون دلار در سال ۲۰۳۰ افزایش یابد. در این میان بخش‌هایی مانند کشاورزی و فرآورده‌های غذایی (۹۱۵ میلیارد دلار)، ساخت‌وساز، انرژی و حمل‌ونقل (۷۸۴ میلیارد دلار)، تولید (۶۶۶ میلیارد دلار)، عمده‌فروشی و خرده‌فروشی (۶۶۵ میلیارد دلار)، منابع (۳۵۷ میلیارد دلار)، بانکداری و بیمه (۲۴۹ میلیارد دلار) و مخابرات و فناوری اطلاعات و ارتباطات (۷۹.۵ میلیارد دلار)، به ترتیب بیشترین سهم را از تجارت بین بنگاهی در آفریقای ۲۰۳۰ به خود اختصاص خواهند داد.
پیش‌بینی رشد قابل‌توجه بخش کشاورزی و فرآورده‌های غذایی نشان‌دهنده این واقعیت است که مواد غذایی همچنان بیشترین سهم را در سبد مصرفی خانوارهای آفریقایی خواهند داشت. از طرفی ۶۰ درصد از زمین‌های قابل‌کشت اما کشت‌نشده جهان در آفریقا واقع شده است و عدم استفاده از این ظرفیت عظیم باعث شده است که آفریقا سهم اندکی از بازار جهانی محصولات و فرآورده‌های غذایی داشته باشد. سرمایه‌گذاران خارجی می‌توانند با سرمایه‌گذاری در تولید انواع کود، ماشین‌آلات کشاورزی، سیستم‌های آبیاری و سایر حوزه‌های مرتبط با بخش کشاورزی آفریقا، ضمن فعال کردن ظرفیت‌های استفاده‌نشده در این بخش و کسب درآمدی مناسب، گامی بسیار مؤثر در راستای رفع معضل گرسنگی که بسیاری از کشورهای آفریقایی با آن دست‌به‌گریبان هستند، بردارند.
در سال ۲۰۱۲ کشورهای بورکینافاسو، اتیوپی، نیجریه، مالی، موزامبیک، روآندا و تانزانیا، برترین کشورهای آفریقایی از لحاظ نرخ رشد ارزش افزوده در بخش کشاورزی بوده‌اند. کشورهای آنگولا، مراکش و آفریقای جنوبی نیز بازارهای بزرگی برای محصولات کشاورزی هستند و در راه توسعه بخش کشاورزی خود گام برمی‌دارند.
علاوه بر این، آفریقا این پتانسیل را دارد که در دهه‌های آتی به مهم‌ترین تولیدکننده محصولات صنعتی در جهان تبدیل شود. با توجه بالا رفتن سطح دستمزدها در چین، این کشور تا سال ۲۰۳۰ بین ۸۵ تا ۱۰۰ میلیون شغل را در صنایع کاربر (صنایعی که به نیروی کار زیاد و طبیعتاً ارزان نیاز دارند) از دست خواهد داد و آفریقا مترصد آن است که جای چین را در این صنایع بگیرد.
آفریقا حتی در حوزه صنایع بزرگ و رقابتی مانند خودروسازی، حمل‌ونقل، پالایش و پتروشیمی، رایانه و ماشین‌آلات اداری و صنعتی نیز فضای مساعدی برای پیشرفت دارد و کشورهای آفریقای جنوبی، مصر و نیجریه نشان داده‌اند که محل‌های مناسبی برای سرمایه‌گذاری در این حوزه‌ها هستند. محیط کسب‌وکار در اتیوپی، مراکش و روآندا نیز اکنون به‌گونه‌ای است که سرمایه‌گذاران بالقوه می‌توانند به کسب بازدهی بالا از سرمایه‌گذاری در این کشورها امیدوار باشند.
آفریقا جدیدترین بازار نوظهور جهان محسوب می‌شود و همان‌طور که چین بهره‌برداری از این بازار را آغاز کرده است، دیگر کشورها نیز باید برای ورود به بازار آفریقا و استفاده از ظرفیت‌های فوق‌العاده آن دست‌به‌کار شوند. سرمایه‌گذاری در آفریقا نه‌تنها بازدهی بسیار خوبی را نصیب سرمایه‌گذاران خواهد کرد، بلکه با ایجاد مشاغل پایدار در راستای اهداف سازمان ملل برای دستیابی به توسعه پایدار، ریشه‌کن‌سازی فقر و گرسنگی را در آفریقا تسهیل خواهد نمود.
