چه کشوری جای چین را در بازار ایران خواهد گرفت؟

گزارشی تحلیلی-آماری از واردات ماشین آلات پلیمری در دهه نود
مهندس سعیده خلجی
شرایط پساتحریم افقی پیش روی صنعت ایران است، امیدواری و فضای مثبت پس از تحریم بسیار ارزشمند است. اما برای بهره برداری از این شرایط امید و دلگرمی کافی نیست. شناخت بهتر اوضاع اقتصادی کشور در سال های تحریم بر اساس داده های آماری و دقیق، از قدم های اولیه برای سود جستن از این افق پیش رو است.
بی هیچ تردیدی، ماشین آلات از مهمترین قسمت های هر صنعت و به تبع آن صنعت پلیمر است. پس بررسی آمار واردات ماشین الات در این سال ها یک ضرورت است. از این رو در این شماره به بررسی آمار واردات ماشین آلات اکسترودر، قالبگیری دمشی، قالبگیری تزریقی و قالب های فشاری و تزریقی پرداختیم و علاوه بر ارائه گزارش آماری، تحلیلی بر نتایج نیز انجام دادیم. به این امید که این گزارش راه گشای مسیری برای تحقیقات مفصل بعدی باشد.
کلیه آمارها مستخرج از سایت اتاق بازرگانی ایران است.
اکسترودرها
واردات اکسترودر (تعرفه: 84772000) از سال 90 تا 92 روند کاهشی داشته اما در سال 93 به یکباره افزایش پیدا کرده و به مقدار تقریبی 878 میلیارد ریال رسیده است (حتی بیشتر از سال 90 با مقدار تقریبی 786 میلیارد ریال). طی چهار ماه اول سال جاری نیز 243,819,902,139 ریال اکسترودر وارد کشور شده است و اگر با همین روند ادامه داشته باشد در انتهای سال تقریبا 731 میلیارد ریال وارد کشور خواهد شد. یعنی نسبت به سال 93 کاهش خواهد داشت.
در سال های 88 و 89 آلمان تقریبا 33 و 35 درصد واردات را در اختیار داشت. در این دو سال چین به ترتیب 24 و 17 درصد و اتریش 10 و 14 درصد بازار را به خود اختصاص داده بود. از سال 90 میزان ارزش ریالی واردات از آلمان به رده های پایینی جدول افت کرده و کمتر از ده درصد شده است. در سال 90 ، 8 درصد از واردات از آلمان بوده و این کشور پنجمین کشور صادر کننده اکسترودر به ایران بوده است. در سال های بعد (91، 92 و 93) آلمان به رده های پایین تر سقوط کرده است. البته در سال 93 واردات از آلمان دوباره افزایش یافته و به 8/7 رسیده است، هرچند در این سال آلمان در رتبه نهمین کشور صادر کننده اکسترودر به ایران بود. در چهار ماهه اول آلمان با داشتن 41/6 درصد صادرات اکسترودر به ایران در رده دوم قرار گرفته است. رتبه اول در سال جاری در اختیار کشور چین است که در این چهار ماه، حجم عظیم بازار (68/80 درصد) را در اختیار داشته است. چین در طی این سال ها همواره جز سه کشور اول بوده است. در سال های 88 و 89 در رتبه دوم و پس از آلمان قرار داشته است. اما با سقوط رتبه آلمان در سال های بعد چین در صدر جدول یکه تازی کرده است. البته به غیر از سال 90 که ترکیه در جهشی عجیب با در اختیار گرفتن 4/38 بازار، در رتبه اول قرار گرفته است و چین با با 34 درصد دوم شده است. چین در سال 93، 69 درصد و در چهارماه اول سال جاری 80 درصد بازار اکسترودر ایران را به خود اختصاص داده است و بی رقیب در این میدان می تازد.
ترکیه نیز در بازار ایران سهم دارد و از سال 90 همواره جز سه کشور اول بوده است. این کشور در سال های 90، 91 و 93 بین 10 تا 5/13 درصد بازار را داشته است. سال 92 سال درخشانی برای ترکیه بوده و 4/38 درصد بازار و رتبه اول را گرفته بود. در چهار ماه نخست امسال نیز سهم ترکیه از بازار ایران 5/4 درصد بوده است.
نکته جالب دیگر حضور امارات در بازار اکسترودر است. نقش این کشور از سال 90 پر رنگ شده است. طی سال های 90 تا 94 واردات از این کشور بین 10 تا 16 درصد نوسان داشته است. و در سال های 91 تا 93 امارات جز سه کشور بالای جدول بوده است. در چهار ماهه ابتدای سال جاری امارات با داشتن 3 درصد بازار به جایگاه پنجم و پایان جمهوری کره سقوط کرده است.
اتریش و ایتالیا نیز هرچند اندک اما در تمام این سال ها اکسترودر به ایران صادر کننده است. حضور کشورهایی چون عمان، هند و تایوان نیز در لیست کشورهای صادرکننده اکسترودر به ایران جالب است.
در ادامه اطلاعات 5 کشور اول جدول واردات اکسترودر به ایران طی سال های 90-94 را مشاهده می کنید.
ماشین آلات قالبگیری تزریقی
با بررسی آمارهای واردات ماشین آلات قالبگیری تزریقی (تعرفه: 84771000) طی سال های 90 تا 93 و چهارماه اول سال جاری مشخص می شود که پس از کاهش 15 میلیارد تومانی واردات در سال 91 (واردات در این سال 51 میلیارد تومان بوده است.)، از سال 92 واردات افزایش و روند رو به رشدی داشته است؛ به صورتی که در سال 93 نزدیک به 215 میلیارد تومان رسیده است. یعنی در حدود چهار برابر واردات سال 91! واردات در چهار ماه نخست امسال نیز تقریبا برابر با کل واردات سال 91 است و اگر با همین روند تا پایان سال ادامه داشته باشد، کل واردات سال 94 تقریبا 168 میلیارد تومان خواهد بود. هرچند این مقدار نسبت به کل واردات سال 93 کمتر است اما در مقایسه با سال های 90 تا ، مقدار بالایی است.
آمارها طی این سال ها نشان می دهد که چین همواره در حدود نیمی از بازار را در اختیار داشته است، بیشترین درصد متعلق به سال 92 با 6/64% و کمترین درصد سال 90 با 38% است. آلمان که در سال های 90 و 91 به ترتیب رتبه دوم و سوم را در جدول واردات داشته، از سال 92 در جدول واردات به یکباره سقوط کرده است. در سال های 90 و 91 به ترتیب 15% و 5/10% بازار ایران در اختیار آلمان بوده است اما در سال های 92 و 93 این مقدار به 8/6% و 3/5% رسیده است. در سال جاری نیز آلمان تنها 2/1 درصد بازار را تامین کرده است.
ایتالیا که در سال 90 با 4/2% در رده نهم جدول بوده از سال 91 به بعد رتبه دوم را در اختیار گرفته است. طی سال های 91 تا 93 حدودا 11 تا 13 درصد واردات از این کشور انجام شده است. اما ایتالیا در چهار ماه نخست امسال با رشد تقریبی دو برابری 6/24 درصد از کل واردات به ایران را داشته است.
امارات که با 4/19 درصد در سال 90 دومین واردکننده عمده بوده پس از آن به رده های پایینی جدول سقوط کرده و تنها در سال 93 با دارا بود 5/4 درصد دوباره جز پنج کشور اول بوده است.
تایوان که در سال 90 در رده پنجم بوده، با افزایش سهم خود از بازار طی سال های 91 تا 93 در رده سوم جدول قرار گرفته است، البته رتبه این کشور در ماه های نخست امسال افت کرده و سهمش از بازار کاهش پیدا کرده است. ژاپن در سال 90 و 91 به ترتیب 01/0 و 6/1 درصد از بازار در اختیار داشته، هرچند در سال های 92 و 93 هیچ صادراتی به ایران نداشته است. امسال ژاپن با داشتن 4/5 درصد از واردات کل به ایران در رتبه چهارم جدول ایستاده است. کره نیز که در سال های 90 تا 93 زیر 5/1 درصد بازار را در اختیار داشته و در رده های پایینی و میانی جدول بوده است، در چهار ماه نخست امسال با رشد چشمگیری 2/10 درصد از واردات به ایران را به خود اختصاص داده و در رده سوم جدول قرار گرفته است.
نام کشورهای تاجیکستان، گرجستان، افغانستان، لیختن اشتاین و مکزیک نیز در جدول واردات ماشین آلات قالبگیری تزریقی در این سال ها به چشم می خورد.
قالب تزریقی یا فشاری
واردات قالب تزریقی یا فشاری برای مواد پلاستیکی با شماره تعرفه 84807100 در سال 91 کاهشی بیش از هفت میلیارد تومان نسبت به سال 90 داشته است. واردات در سال 92 با رشد تقریبی دو برابری به 70 میلیون تومان رسیده است تا بیشترین واردات در نیمه اول دهه نود متعلق به این سال باشد. واردات در سال 93 نسب به سال 92 افت تقریبی 12 میلیارد تومانی داشته است. چهار ماه نخست امسال نیز واردات در حدود 6/14 میلیارد تومان بوده و اگر با همین روند تا پایان سال ادامه داشته باشد، واردات کل امسال در حدود 88/43 میلیارد تومان خواهد بود که کمتر از واردات سال گذشته است و به معنای ادامه روند نزولی واردات پس از سال 92 خواهد بود.
در سال 90 چین با داشتن 43/25 درصد از کل واردات به ایران در رتبه دوم قرار داشته اما از سال 91 تا کنون با افزایش سهم خود در رده اول جدول ایستاده است. به گونه ای که در سال 93، 49/61 درصد از واردات قالب متعلق به چین بوده است. در چهار ماه اول امسال نیز رشد چین ادامه داشته و 84/68 درصد را به خود اختصاص داده است. در سال های 90 و 91 آلمان با 97/2 و 24/6 درصد در رده پنجم جدول بوده است. اما در سال های 92 و 93 با داشتن 99/0 و 6/1 درصد از بازار به رده های میانی و پایینی جدول سقوط کرده است. البته امسال آلمان به رده ششم صعود کرده و 81/1 درصد کل واردات به ایران را به خود اختصاص داده است.
امارات متحده عربی که در سال 90 با داشتن 23/55 درصد واردات به ایران در رده اول قرار داشته، در سال های 91 و 92 زیر 6 درصد از کل واردات را داشته و به رده ششم سقوط کرده است. در سال 93 نیز سهم امارات از واردات به ایران 11/6 بوده اما در رتبه چهارم قرار گرفته است. هرچند امسال امارات به رتبه هفتم سقوط کرده و تنها 05/1 درصد از واردات به ایران را به خود اختصاص داده است.
واردات از ترکیه در این سال ها روند سینوسی داشته است و از سال 90 تا 93 به ترتیب به این صورت بوده است: 97/1%، 56/12%، 39/3%، 63/11%. به عبارتی دیگر ترکیه در سال های 90 و 92 به ترتیب در رده ششم و هفتم و در سال های 91 و 93 به ترتیب در رده سوم و دوم بوده است. تا به اینجای امسال نیز واردات از ترکیه کاهش داشته و این کشور با داشتن تنها 19/2% از بازار در جایگاه پنجم قرار گرفته است.
جمهوری کره همواره جز پنج کشور اول بوده است. در سال های 91 و 92 به ترتیب با 41/15 و 79/27 درصد، جایگاه دوم را تصاحب کرده است. در بقیه این سال ها هرچند کره جز پنج کشور اول بوده است اما زیر ده درصد از کل واردات را در اختیار داشته است. پرتغال در سال 92 و چهار ماه نخست سال جاری با 27/12 و 67/7 درصد در رده سوم قرار داشته است.
سویس که از سال 91 و با داشتن 014/.% از کل واردات در ردیف کشورهای وارد کننده به ایران قرار گرفته، طی این سال ها روندی صعودی داشته و در سال 93 در رده هفتم قرار گرفته و 07/3 بازار را سهم خود کرده است. امسال این کشور با رشدی چشمگیر و داشتن 81/10 کل واردات به ایران در رده دوم ایستاده است.
ماشین آلات بادی
در سال های 90 و 91 واردات ماشین آلات قالبگیری بادی (دمشی؟)(ماشين آلات ودستگاههاي قالب گيري يا روکش کردن لاستيک چرخ بادي يابراي قالب گيري ياشكل دادن تويي لاستيك چرخ به طريق ديگر ) به شماره تعرفه 84775100، کمتر از یک میلیارد تومان بوده است. اما از سال 92 میزان واردات افزایش یافته و میلیاردی شده است. واردات در سال 92 در حود 5/3 میلیارد بوده و در سال 93 با رشد چشمگیری به 5/13 میلیارد تومان رسیده است. واردات در چهار ماهه نخست سال جاری نیز 8/3 میلیارد تومان بوده و با ادامه همین روند در پایان سال به 4/11 میلیارد تومان خواهد رسید.
در سال 90 ایران تنها از هلند و چین واردات این ماشین آلات را داشته که سهم هر یک به ترتیب 13/92 و 87/7 بوده است. هلند پس از این سال هرگز به ایران این ماشین آلات را صادر نکرده است. در نبود هلند در سال 91 چین با 39/45 درصد رتبه اول را تصاحب کرده اما در سال 92 تنها 29/6 درصد از واردات این کالا به ایران متعلق به چین بوده و این کشور به رده سوم سقوط کرده است. در سال 93 و ماه های ابتدایی امسال نیز ایران هیچ دستگاه بادی از چین وارد نکرده است.
ترکیه که در سال های 91 و 92 به ترتیب با داشتن 13/39 و 08/29 درصد از واردات در جایگاه دوم بوده با رشد خارق العاده ای در سال 93 با داشتن 44/95 درصد از کل واردات (9/12 میلیارد تومان) به ایران بازار را تصاحب کرده و در رتبه اول قرار گرفته است. تمامی 8/3 میلیارد تومان واردات این کالا در چهار ماه ابتدایی امسال از ترکیه انجام شده و گویا ترکیه به صادر کننده بی رقیب این کالا به ایران تبدیل شده است.