اختصاصی بسپار/ آشنایی با پلاستیک‌‌ها/ این بار پلی آمیدها!

گروه ترجمه و تولید محتوا در بسپار/ایران پلیمر در این مقاله با خواص و کاربردهای پلی آمیدها آشنا خواهیم شد.

پلیآمیدها (PA)
پلی‌‌آمید، یک گرمانرم مهندسی نیمه‌‌بلوری است. یک روش تولید پلی‌‌آمیدها، بسپارش تراکمی اسیدهای ω-آمینه یا با بسپارش تراکمی اسیدهای دی‌‌کربوکسیلیک با دی‌‌آمین‌ها تولید می‌شوند. تمایزی بین این دو گروه وجود دارد: اگر زنجیر‌های مولکولی از یک بلوک ساختاری اصلی تشکیل شده باشند، پلی‌‌آمیدهایی مانند PA6، PA11 یا PA12 به دست می‌آیند (عدد تعداد اتم‌های کربن واحدهای تکرارشونده را نشان می‌دهد). اگر زنجیرها از دو بلوک ساختاری اصلی مختلف ساخته شده باشند، پلی‌‌آمیدهایی مانند PA66، PA69 یا PA610 (شماره اول = تعداد اتم‌‌های کربن بلوک ساختمان دی‌‌آمین، شماره دوم = تعداد اتم‌‌های کربن بلوک ساختمان دی‌‌کربوکسیلیک اسید) به دست می‌آیند. پلی‌‌آمیدهای خاص اَریخت (آمورف) و پلی‌‌آمید تا حدی آروماتیک PPA وجود دارند که ویژگی‌های پلی‌‌آمید را با مقاومت گرمایی پلی‌‌فنیلن سولفید (PPS) ترکیب می‌کنند. گروه آمید [C (= O) N-H] مشخصه پلی‌‌آمیدها است. ساختار واحد تکرارشونده انواع پلی‌‌آمیدها در شکل 1 آورده شده است.

شکل 1: ساختار واحد تکرارشونده انواع پلی‌‌آمیدها.

فراورش
پلی‌‌آمیدها را می‌توان با استفاده از تمام فرایندهایی که معمولا برای گرمانرم‌ها استفاده می‌شود فراورش کرد. آن‌‌ها یک مذاب بسیار سبکرو را ایجاد می‌‌کنند. بنابراین، جایی که سفتی مذاب بیشتری مورد نیاز است، انواع خاصی برای رانشگری، گرماشکل‌‌دهی یا قالب‌‌گیری نیاز می‌‌باشد. جمع‌‌شدگی فرایندی زیاد (تقریبا 3 درصد) خطر ایجاد حفره در قطعات دیواره ضخیم را افزایش می‌دهد. جوشکاری عموما بسیار کاربرد دارد، اما به دلیل سفتی مذاب کم، جوشکاری با صفحه گرم فقط تا حد محدودی قابل استفاده است.

خواص در حین استفاده
خواص انواع مختلف PA، تفاوت کمی دارد. آن‌‌ها به طور کلی مستحکم، سخت، سفت و مقاوم در برابر گرمای زیاد هستند. همه آن‌‌ها به دلیل سایش کم و ضریب اصطکاک کم یک رفتار اصطکاکی سُرشی عالی از خود نشان می‌دهند. علاوه بر این، آن‌‌ها دارای خواص الکتریکی خوب و مقاومت شیمیایی عالی در برابر حلال‌‌ها، روغن‌‌ها، گریس‌‌ها، سوخت‌‌ها، محلول‌‌های قلیایی ضعیف، آب جوش و کتون‌‌ها هستند. PA در برابر محلول‌‌های قلیایی قوی و اسیدهای قوی مقاوم نیست. به دلیل جذب آب زیاد، ضربه‌‌پذیری و چقرمگی افزایش می‌یابد، اما استحکام و سفتی کاهش می‌یابد. پایداری ابعادی به دلیل جذب آب، کم است.
زمینه‌های کاربردی
PA6: قرقره‌‌ها (bobbin)، قطعات قالب‌‌گیری شده با مسیرهای جریان طولانی، چرخ دنده‌های بزرگ، چرخ دنده‌های کوچک (pinion)، پیچ‌ها، مهره‌ها، یاتاقان‌ها، آب‌‌بندها، قطعات اتصال، قطعات راهنما، قطعات پمپ، اتصالات، محفظه، قطعات قفل خودرو، قطعات کاربراتور، میل لنگ، فن، چراغ قوه، بازتابنده، دریچه‌های در، اجزای دسته.
PA66: برای اجزای تحت فشار مکانیکی و گرمایی مانند قرقره‌‌ها، قفس‌های یاتاقان ساچمه‌‌ای، غلتک‌های کششی، یاتاقان‌‌های ساده، چرخ دنده‌ها، قطعات راهنما و اتصال، محفظه مته، قطع‌‌کننده مدار، زنجیرهای کشنده کابل، محفظه روغن خودرو، محفظه سیلندر، سرهم‌‌بندی پدال، سامانه‌های مکش.

برگردان: دکتر فاطمه خودکار
[email protected]

(ادامه دارد …)

متن کامل این مقاله را در شماره236 ماهنامه بسپار که در نیمه خردادماه 1401  منتشر شده است بخوانید.

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه  و  فیدیبو  قابل دسترسی است.