اختصاصی بسپار/ گفت و گو با دکتر حسین عیوض محمدلو، عضو هیات علمی پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران: امور تحقیق و توسعه جدی تر از گذشته در کشور دنبال می شود

بسپار/ایران پلیمر گفت و گو با دکتر عیوض محمدلو از آن جنبه جالب توجه است که می شود انگیزه خلق دانش را در او به طور آشکاری دید و این در دوره ای که گرد ناامیدی را در هر چه، می توان دید، حتما ارزشمند است.
او از سال 1397 (پس از طی دوران تحصیل خود در مقاطع کارشناسی تا دکترا در دانشکده مهندسی پلیمر و رنگ دانشگاه صنعتی امیرکبیر) به عضویت هیات علمی پژوهشگاه پلیمر و پتروشیمی ایران درآمده است.
خود در مورد دوران تحصیل اینگونه می گوید و بعد وارد صحبت های تخصصی می شویم:

دکتر عیوض محمدلو: پروژه های دوران ارشد و دکترا را با مرحوم دکتر سرابی گذراندم و زمینه فعالیت علمی بنده در بخش الکتروشیمی و خوردگی بود. پس از دفاع دکترا، به پژوهشگاه پلیمر درخواست دادم و به عضویت هیات علمی پژوهشگاه درآمدم. جالب است که پژوهشگاه فعالیت عمده اش بر روی پلیمر و پتروشیمی است ولی گروه رنگ آن به همت آقای دکتر میرعابدینی شکل گرفت و تلاش های زیادی برای تجهیز آزمایشگاه های مربوطه رقم خورد. امروز این آزمایشگاه های مجهز در بحث رنگ های ترافیکی و پوشش های صنعتی در حال خدمت دهی به محققین و صنعتگران هستند. پروژه های خوبی با شهرداری و راهداری تهران صورت گرفت که این امر سبب شد گروه رنگ و روکش های سطح پژوهشگاه اعتبار خوبی به دست آورد و تقویت شود. جالب است که در فرآیند جذب نیرو از طریق وزارت علوم، انتخاب افراد، پژوهشگاه پلیمر است. حتی در مقایسه با دانشگاه صنعتی امیرکبیر که فراخوان جذب داده بود و تنها چهار نفر برای مصاحبه رفته بودند، حدود 12 نفر به پژوهشگاه پلیمر و 9 نفر به پژوهشگاه رنگ مراجعه و مصاحبه دادند. این آمار نشان می دهد که انتخاب های فارغ التحصیلان تغییر کرده است. ترجیح می دهند که امکان پژوهش در کنار تدریس برایشان فراهم باشد، بر خلاف برند دانشگاه.
کارهای تخصصی ما در گروه، متمرکز بر روی پوشش ها، پوشش های هوشمند، پوشش های ضد خوردگی، پوشش هایی برای اصلاح و مهندسی سطح، پوشش های خودرویی، پتروشیمی و … است. یک موضوعی که دانشجویان علاقمند به پژوهش بر روی آن هستند، پوشش دهی ایمپلنت هاست. این ایمپلنت های بیومدیکال، معمولا از جنس آلیاژ های منیزیوم و تیتانیوم هستند و پوشش دهی بر روی آنها صورت می گیرد. پوشش های آنتی باکتریال را می شود بر روی آنها اجرا کرد و به عنوان مثال می توان داروها و شناساگرها را در این پوشش ها و اجزای آن ها بارگزاری کرد و بعد دارو در بدن رهاسازی هوشمند بشود و برای مثال بعد از عمل جراحی ایمپلنت ها خاصیت مسکن و ضدعفونی هم داشته باشند تا بیمار درد کمتری را متحمل شود یا آنتی بیوتیک ها از این طریق در اختیار بدن قرار بگیرند.
ما روی جوهر های صنعتی نیز فعالیت های خاصی صورت دادیم. رنگ موهای آرایشی و کار تازه ای که انجام دادیم بر روی جوهرهای تتو بوده است که ارزیابی های اولیه آن انجام شده، پایه آب هست و مشکلات شرعی نیز ندارد. این دو پروژه از جمله پروژه هایی است که خود پژوهشگاه به دنبال آن است که به سمت پروژه های فناور ببرد و مشتری نیز برای آنها زیاد است. برای مثال جوهرهای تتو ارزش افزوده بالایی دارند. اگر برای اجزای فرمول بندی به مبلغ 100 تا 200 هزار تومان هزینه شده باشد، می تواند تا 2 میلیون تومان به فروش برسد و ارزش افزوده بالایی به همراه دارد. رنگ موها نیز همین ویژگی را دارند و ما سعی کردیم با نانو تکنولوژی ساختاری را به دست آوریم تا هم به سلامت مو کمک بشود و هم به بحث های یو وی که موجب فیدینگ رنگ می شوند، توجه کردیم.
این دو پروژه را در کنار بخش جوهرهای چاپ نهایی کردیم و در حال حاضر بر روی جوهر های مختلف بر روی بحث بسته بندی، فعالیت داریم. خوشبختانه پژوهشگاه محدودیت های مکان های دیگر را ندارد که افراد بر روی فقط یک مورد خاص پژوهش خود را انجام بدهند و همه به هم کمک می کنند تا پروژه ها به ثمر بنشیند.

بسپار- آقای دکتر متاسفانه موضوعی که تا حدی در ایران روال است، این است که فعالیت های پژوهشی، عموما در تجاری سازی موفق نیستند. هر روز در بخش علمی خبرگزاری ها از خلق دانش و نوآوری و فناوری می شنویم ولی در عمل در صنایع ما این دستاوردها به ثمر نمی نشینند.
حس ما این است که شاید این روند در حال تغییر باشد. هم از طرف اساتید دانشگاه و اعضای علمی گرایش بیشتری (به جبر یا اختیار) به سمت صنعت ایجاد شده و هم محدودیت های ارتباطی بین المللی در کشور، صنایع را به سوی مراکز پژوهشی سوق داده تا بتوانند کاستی های فنی و تخصصی را جبران کنند. چه ارزیابی نسبت به این تغییر دارید؟
عیوض محمدلو: نکته ای که به آن اشاره شد بسیار درست است. خصوصا در این چند سال اخیر بعد از اقدامات و خروج ترامپ از برجام، حتی چین هم نمی توانست خیلی از تکنولوژی ها و مواد را به ایران بدهد. سال 97-98 شرکت ها به سمت پیدا کردن فرمولاسیون رفتند و حتی بانک مرکزی به طور نمونه، برای جوهرهای ضد جعل میگفت حتی چک سفید می دهیم اگر تولید بشود. این امر باعث شد که شرایط قبلی که ما (اساتید دانشگاه) به دنبال دیده شدن توسط صنایع بودیم، تغییر کرد و بالعکس شد. آنها برای تامین نیازهای خود اشتیاق به همکاری داشتند و این امر جا افتاد که واحدهای صنعتی حتی با وجود واحدهای تحقیق و توسعه می توانند تبادل علمی با محیط های آکادمیک داشته باشند، به خصوص پژوهشگاه ها. چرا که روند پژوهشگاه ها محصول محور است و پروژه باید عملی بشود، این خروجی باعث کشش صنایع به این سمت شد.
در این چند سال نیز همکاری های خوبی صورت گرفته. برای واگذاری دانش فنی به شرکت ها، فعالیت های مشترک، ثبت شرکت مشترک با پژوهشگاه، در اختیار گذاشتن امکانات در دسترس برای شرکت های دانش بنیان و فعالیت های مشترک با شرکت های بزرگ. برخی از آنها آزمایشگاه و یا واحدهای تحقیق و توسعه خود را اینجا مستقر می کنند. فوایدی هم برایشان دارد، هم به دلیل نزدیکی به شهر نیروهای متخصص خود را از دست نمی دهند و هم برای تجاری سازی از امکانات مجموعه استفاده می کنند.
درباره فرایندهای تجاری سازی یک قالب مشخصی برای هیات علمی وجود دارد. آن هم این است که یک موضوع، مشخص و چند پروژه تعریف می شود تا مسیر پژوهش تا فناوری طی شود. در پروژه های فناور بودجه ها و حمایت های خوبی هم انجام می شود و می تواند تا چند میلیارد هم باشد. البته ارزیابی هایی از قبل صورت می گیرد که آیا این پروژه پس از نهایی شدن مشتری دارد؟ و اصولا توجیه اقتصادی آن در نظر گرفته می شود.

بسپار- شما (نمونه ای از فعالین پژوهشی کشور) وقتی به یک دانش فنی دست پیدا می کنید، آیا آن را واگذار می کنید و یا پروژه را در قالب ثبت شرکت و … به تولید می رسانید؟
عیوض محمدلو: این موضوع خیلی منعطف است یعنی خود پژوهشگاه در اختیار مجری می گذارد که مشخص کند مشارکت صورت بگیرد یا دانش فنی آن را بفروشد و سهم پژوهشگاه و رویالتی آن هم مد نظر قرار گیرد. صنایع بیشتر سمت اینکه فقط دانش فنی بگیرند، نیستند! صنایع نیاز دارند که این همکاری مستمر باشد و مشاوره های توسعه محصول طی زمان وجود داشته باشد. یک سری پروژه ها را هم خود پژوهشگاه بر اساس اعلام نیاز به واحدهای ارتباط با صنعت و … با اعضای هیات علمی مطرح می کند.

(ادامه دارد …)

متن کامل این گفت و گو را در شماره 265 ماهنامه بسپار که در نیمه آبان ماه 1403 منتشر شده است، می خوانید.

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه  و  فیدیبو  قابل دسترسی است.