اختصاصی بسپار/ گفت و گو با مهندس سعید زکایی، نایب رئیس کارگروه پلیمر در اتحادیه صنایع بازیافت ایران: حضور 36 عضو فعال در کارگروه بازیافت پلیمرها

بسپار / ایران پلیمر در صفحه رسمی و معرفی اتحادیه صنایع بازیافت ایران آمده است که این اتحادیه اجتماع صنعتگرانی است که در شرایطی که می‌توانستند سرمایه خود را در ساخت‌وساز، شبکه واسطه‌گری کالا و خدمات و یا در ساختارهای متورم بانکی هزینه کرده و سود خود را تا ابد تضمین نمایند، پا به عرصه اقتصاد سبز نهادند تا به رغم تمام مشکلات و دشواری‌های پیش‌رو، صعوبت کار، ناپایداری کسب و کم بودن حاشیه سود، فعالیت خود را با حلاوت گشودن راهی ماندگار در خدمت به محیط زیست،‌ میراث ماندگار نسل‌های بعد، موجه سازند.
اقبال بیش از انتظار اعضا به اتحادیه بعد از چند سال تعداد اعضای اتحادیه را به ۲۴۰ عضو با زمینه‌های فعالیت متفاوت رساند. تنوع حوزه‌های فعالیت اعضاء که ذاتا شرایط متفاوتی را در بخش‌های مختلف بدنه صنعت بازیافت کشور حاکم می‌ساخت، در کنار برخی نارسایی‌های ذاتی که در مدیریت اتحادیه وجود داشت، اندک‌اندک موجب فرسایش این تشکل گردید تا جایی که رفع مشکلات ساختاری به نیاز اساسی اعضاء مبدل شده و به عنوان یکی از اصلی‌ترین خواسته‌های اعضاء در مجامع عمومی و خصوصا در مجمع اسفندماه ۱۳۹۳ اتحادیه تبدیل گردید.
با تشکیل سومین دوره هیئت‌مدیره، تبدیل گروه‌های عضو اتحادیه به انجمن و تشکیل فدراسیون صنایع بازیافت ایران به محور فعالیت‌های اتحادیه تبدیل شد. در این راستا پس از آسیب‌شناسی ادوار گذشته اتحادیه و بررسی ساختار تشکل‌های بالادستی کشور، مطالعات دامنه‌دار و دقیق هیئت مدیره و گروه مشاوران به تنظیم طرح «بهینه‌سازی و تجدید ساختار تشکل صنایع بازیافت ایران» و تصویب نهایی آن در جلسه مورخ ۲۸/۱۰/۱۳۹۴ هیئت‌مدیره منتهی گردید که به عنوان سند بالادستی، نقشه راه گذار از ساختار فعلی به فدراسیون صنایع بازیافت ایران و انجمن‌های عضو آن خواهد بود. در حال حاضر سند یاد شده در معاونت امور تشکل‌های اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران بررسی و تایید گردیده و با عنایت خداوند متعال آماده برگذاری مجامع موسس تشکل‌های صنعت بازیافت هستیم.
هیئت مدیره اتحادیه در سوی دیگر، کاهش هزینه‌ها و بازپرداخت بدهی‌های مالیاتی و تامین‌اجتماعی انباشته از ادوار قبلی را پیگیری و در عین حال برای اولین بار اقدام به تهیه و تجهیز دبیرخانه‌ای مستقل از شرکت‌های عضو نمود که با سازمان منسجم و مستقل در حال پیگیری مطالبات صنعت بازیافت می‌باشد.
در کنار اقدامات فوق با اخذ مصوبه اصلاح قانون مدیریت پسماندها و آیین‌نامه اجرایی آن از هیئت محترم دولت، تکلیف بازنگری نصوص یادشده به سازمان حفاظت محیط زیست را پیگیری نمود که نهایتا به بررسی قوانین و رویه‌های جاری در کشورهای پیشرو در حوزه بازیافت و گردآوری نظرات کلیه نهادهای ذی‌نفع و تنظیم اسناد بازنگری قانون و آیین‌نامه اجرایی آن منجر شد که تا حد زیادی با استانداردهای بین‌المللی مطابقت داشته و واجد ویژگی‌های زیر است:
۱- نظارت عالیه کنسرسیوم بخش خصوصی و دولت بر تمام ارکان اقتصاد سبز را تضمین نموده است؛
۲- استقرار نظام جامع مدیریت اطلاعات پسماندها با محوریت بخش خصوصی را تعریف کرده است؛
۳- شفافیت مناسبات حاکم بر بازار بازیافت را مد نظر قرار داده است؛
۴- معافیت مالیاتی اعضای تشکل مرجع صنعت بازیافت را ممکن ساخته است؛
۵- با پرداخت کامل هزینه بازیافت به بازیافت‌کنندگان عضو تشکل مرجع صنعت بازیافت، موجب تقویت این صنعت گردیده‌است؛ و
۶- ساز و کار شفاف رسیدگی و بازدارندگی جرائم تخلفات زیست‌محیطی را پیش‌بینی نموده است.
لازم به ذکر است که اینک اسناد یاد شده در دستور کار کمیسیون زیربنایی دولت قرار گرفته و در صورت تصویب در دولت و مجلس شورای اسلامی چشم‌اندازی روشن در انتظار صنعت بازیافت خواهد بود. امید است به رغم تمام مشکلات و تنگناهای پیش رو، این صنعت بتواند متناسب با وظیفه خطیر و حساسی که بر عهده دارد، به جایگاه واقعی خود در اقتصاد ملی کشور دست یابد.

گفت و گوی بسپار با مهندس سعید زکایی نایب رییس کارگروه پلیمر این اتحادیه انجام شده است.

بسپار_ اتحادیه بازیافت با چه هدفی تاسیس شد؟ در چه سالی؟ و تا امروز چه برنامه هایی را توانسته در سطح ملی پیش ببرد؟
زکایی: اتحادیه بازیافت سال ۸۷ با این هدف که با یک نگاه توسعه پایدارمحور به مواد بازیافتی سامان بدهد، تاسیس شده است تا کمک کند که سرمایه های فرسوده اجتماعی جمع شود و از مواد بازیافتی محصول قابل استفاده و با کارکرد بالاتری تولید کند و در قالب یک کنش اجتماعی استفاده مجدد از منابع ملی و جلوگیری از تخریب محیط زیست اتفاق بیفتد.

بسپار_ در اتحادیه بازیافت کارگروه های مختلفی مشغول فعالیت هستند. در حوزه پلیمر این کارگروه چه فعالیت هایی داشته است؟
زکایی: در اتحادیه بازیافت شش کارگروه وجود دارد که یکی از کارگروه ها مربوط به پلیمر است که از ۳۶ عضو تشکیل شده و زمینه‌های مختلف همکاری دارد‌‌. از جمله افزایش کیفیت پلیمر بازیافتی، افزایش بهره وری و تولید ترکیبات جدید با ارزش افزوده بالاتر از مواد بازیافتی، افزایش کیفیت سوخت های حاصل از فرآیند پیرولیز و بهره برداری از شرودر های متحرک جهت بهبود فرآیند بازیافت و کارآمد شدن آن.

بسپار_ بحث اقتصاد چرخشی یکی از سه موتور محرکه اصلی صنعت پلیمر امروز در دنیاست. بازیافت و بازاستفاده از منابع هم زیر مجموعه ای از آن است. آیا می توانید با ارایه آماری نشان دهید که در سالهای اخیر در ایران در این حوزه چه کارهایی انجام شده است؟
زکایی: اقتصاد چرخشی حوزه بسیار مهمی در دنیا است در ایران هم قدم هایی در بحث اصلاح قوانین کمک هایی در حوزه بازیافت برداشته شده ولی هنوز هم تعداد زیادی بنگاه های زیر پله ای با سیستم های غیر بهینه که با محیط زیست تعامل مناسبی ندارند، وجود دارد. تلاش این است که این موارد شناسنامه‌دار شوند و تاییدیه و مجوز بگیرند و فرآیند شان هم بهره ور تر شود تا آسیب کمتری به محیط زیست وارد کنند. چون تعداد واحدهای مجوز دار بسیار محدود است.
در کشور حدود ۸۵ واحد بازیافت ثبت شده در حوزه پلاستیک وجود دارد که البته تعداد واقعی آنها بیش از این است که اغلب آنها به شکل غیر ثبت شده و با استاندارد پایین در حال فعالیت هستند و باید تلاش شود که واحدهای بازیافت با استاندارد خوب، بهره‌وری بالا و تعامل بهتر با محیط زیست شکل بگیرد.

بسپار_ وضعیت سرمایه گذاری در حوزه بازیافت در کشور چگونه است؟ آیا تسهیلاتی به آن تعلق می گیرد یا مشوق هایی؟
زکایی: سرمایه‌گذاری در حوزه بازیافت از قبل بیشتر شده است. تسهیلاتی مصوب شده اما عملاً بودجه وجود ندارد. تنها این است که بر مبنای قانون، قول و وعده هایی وجود دارد. باید واحدهای بازیافتی مشمول معافیت مالیاتی شوند ولی جای اما و اگر دارد.
بحث تفکیک زباله از مبدا همواره جای مناقشه بوده و بعضا تضاد منافع پیمانکاران شهرداری برای جمع زباله با زباله دزدان یا مجموعه های غیررسمی که از کودکان کار برای جمع آوری زباله استفاده می کنند وجود دارد. گاهی حتی می بینیم که شهرداری تمایل ندارد مردم تفکیک زباله از مبدا انجام دهند تا بتوانند در ساید بازیافت خود پلاستیک را جدا کند ولی این مساله جدی است که باید فرهنگ سازی شود و لازم است که زنجیره تعامل از منزل تفکیک از مبدا صورت می‌گیرد تا واحد بازیافت به شکل حرفه‌ای انجام شود تا از مواد بازیافتی حداکثر استفاده صورت بگیرد.

بسپار_ در بخش پلاستیک و لاستیک مستقلا چه فعالیت هایی در حوزه بازیافت انجام شده است؟ متولی بازیافت کشور کیست؟
زکایی: در حوزه پلاستیک و لاستیک فعالیت‌هایی صورت گرفته است‌‌‌. در پلاستیک واحدهای بازیافت شکل گرفته است که بتوانند شست و شو، تفکیک، آسیاب و گرانول سازی انجام دهند. در حوزه لاستیک فعالیت‌هایی مخصوصاً مربوط به تایر خودروها انجام شده که پودر تایر را می‌گیرند و برای کاربردهای مختلفی از آن استفاده می کنند‌.
سوال سختی است که بگوییم متولی بازیافت کشور کیست. طبیعتاً سازمان محیط زیست باید به عنوان یک ناظر قدرتمند در اینجا عمل کند. شهرداری ها هم یکی از مجریان این قضیه هستند حتی وزارت صمت هم باید درگیر این فرآیند باشد. به هر حال اتحادیه بازیافت هم در کنار پیگیری قوانین مربوطه و ساماندهی ساختار بازیافت، طرح ایجاد نهاد تنظیم گر بازار اقلام ضایعاتی و پسماندها را پیگیری می‌کند که بتواند آن را در سامانه جامع مبادلات پسماند در شورای رقابت ایجاد کند و ساز و کاری برای فعال شدن بخش خصوصی در جریان بازیافت صورت بگیرد.

(ادامه دارد …)

متن کامل این مقاله را در شماره 233 ماهنامه بسپار که در نیمه اسفند ماه ۱۴۰۰ منتشر شده است بخوانید.

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه و فیدیبو قابل دسترسی است.