همایش اقتصاد صنایع پلاستیک در ایران، گامی استوار در روزهایی پرتلاطم

بسپار/ ایران پلیمر پنجمین همایش اقتصاد صنایع پلاستیک در ایران که به ابتکار انجمن ملی صنایع پلیمر و توسط گروه رسانه ای دنیای اقتصاد برگزار می شود، امسال شرایط ویژه ای را پشت سر گذاشت. اول به خاطر سقوط بالگرد رییس جمهور دولت سیزدهم زمان آن از اواخر بهار به روال هر سال، به روزهای اوایل مهر و پاییز موکول شد و حالا در شرایطی برگزار می شود که ژئوپلتیک منطقه تحت تاثیر شهادت حسن نصراله سومین دبیرکل حزب اله لبنان قراردارد. به همین دلیل می شد حدس زد که سخنرانان افتتاحیه کار دشواری  پیش رو داشته باشند و نتوانند انتظاری که از آنان در خصوص پیش بینی اوضاع اقتصادی کشور می رود را برآورده سازند.

با این حال هرچند بی تردید، اقتصاد ایران همواره متاثر از تنش های سیاسی داخلی و خارجی بوده است، باید وزن دهی عوامل مختلف را با منطق بیشتری دنبال کرد.

دکتر غنی نژاد نخستین سخنران افتتاحیه این همایش بود که بعد از مقدمه ای مروری و مکرر بر سیر وضعیت اقتصادی کشور و اشاره به دوره هایی که ادبار می نامید، تورم مزمن  40 درصدی، افزایش دامنه فقر از 5 درصد به 30 درصد در طول 20 سال اخیر، ناترازی انرژی و قاچاق بنزین، اختصاص 16 درصد بودجه عمومی کشور به صندوق های بیمه و بازنشستگی و اقتصاد بسته و دستوری دوران ریاست جمهوری احمدی نژاد به بعد از چالش های جدی اقتصادی کشور برشمرد و با اشاره به شعارهای دولت چهاردهم با خوش بینی محتاطانه ای اعلام کرد که در صورت تحقق شعارها دورنمای اقتصادی کشور روشن خواهد بود.

دکتر پویا جبل عاملی، سردبیر روزنامه دنیای اقتصاد، سخنران دیگری در افتتاح همایش یاد شده بود که با اشاره به چهار سناریوی پیش بینی شده خود در دوره قبلی همایش اقتصاد صنایع پلاستیک در ایران (که تمام حالت های مختلف تورمی از تورم محیرالعقول و ابرتورم تا زیر 30 درصدی را دربر می گرفت!) اذعان کرد که برخلاف انتظار اغلب اقتصاددانان سناریوی تورم 30 تا 40 درصدی در سال قبل محقق شده و در ادامه اشاره کرد که اتفاقا امروز اقتصاددانان کشور با اجماع بیشتری معتقد هستند که شاهد افزایش تورمی نخواهیم بود ولی تورم در همین سطح فعلی با دامنه نوسان کمی حفظ خواهد شد.

او معتقد بود که انتخاب احتمالی دوباره ترامپ در ریاست جمهوری امریکا تاثیری مشابه دوره قبل (با خروج از برجام) و جهش 300 درصدی بر قیمت دلار و افزایش تورم بیش از 30 درصدی از تک رقمی را نخواهد گذاشت. استدلال او این بود که ایران فروش نفت تحت تحریم را آموخته و عدم محقق شدن انتظار اقتصاددانانی که پیشتر ابرتورم را در کشور پیش بینی کرده بودند، به متعادل شدن دیدگاه ها کمک کرده است. او البته بر نوسانات افزایشی قیمت ها را صحه گذاشت.

هادی خسروشاهین، دبیر خبر و دیپلماسی دنیای اقتصاد هم دیدگاه تئوریک جالبی در مورد وضعیت اقتصادی کشور داشت. او در مقابل انتظار مصالحه بیشتر از سوی دولت جدید، معتقد بود تغییراتی محدود در سیاست خارجی کشور و در چاچوب حفظ بقای حاکمیت رخ خواهد داد. مذاکرات پشت درهای بسته و در امتداد گفت و گوهای مسقط خواهد بود و اتفاقا تمرکز آن نه بر مسایل هسته ای ایران، بلکه بر موضوع تخاصم منطقه ای از جمله ایران و اسراییل خواهد بود.

محمد صادق الحسینی، دیگر اقتصاد دانی بود که این مراسم سخنرانی کرد. از آخرین باری که او را هنگام ارایه دیده بودم، آرام تر و کم انرژی تر به نظر می رسید. با بررسی و نمایش نمودارهای مربوط به افول طبقه متوسط و افزایش فقرای جدید، آنگونه که او می نامید، اطمینان داد که وضعیت آینده کسب و کارهای کشور نه متاثر از عوامل شناخته شده اقتصادی بلکه تحت تاثیر ریسک واکنش های مردم به حاکمیت خواهد بود.

او طبقه متوسط را ضامن تعادل وضع موجود خواند و ریزش این طبقه را برهم زننده تعادل.

او گفت با وجود  10 میلیون فقیر جدید، هر شورشی در کشور را به هر دلیل شورشی خونبار می داند. چرا که شکاف بین حکمرانی و مردم یا با سیاست پر خواهد شد و یا با خون.

او برخلاف سخنران دیگر این همایش، انتخاب ترامپ را زمینه ساز بروز جدی و دوباره فروش نفت می دانست ولی افزود که خوشبختانه امروز وابستگی اقتصاد کشور به فروش نفت نسبت به زمان خروج امریکا از برجام و برقراری تحریم ها کاهش یافته، نرخ تامین مالی سه برابر شده و تفاوت نرخ واقعی و آزاد ارز کمتر است. بنابراین شاهد جهش های ارزی نخواهیم بود. هر چند افزایش 20-30 درصدی را پیش بینی کرد.

در نهایت او سه ریسک اصلی را برای اقتصاد ایران متصور بود، ریسک پایدار اسراییل در منطقه، ریسک فرامنطقه ای انتخاب ترامپ در امریکا به عنوان رییس جمهور و مهم تر از همه ریسک داخلی 10 میلیون فقیر جدید.

صحبت های دکتر علی سرزعیم، هرچند بسیار کاربردی بود اما نه برای مخاطب این همایش که پول و سرمایه خود را روی تولید و صنعت گذاشته است. او با مقایسه بازدهی کوتاه، میان و بلندمدت بازارهای مالی مختلف از سود بانکی، طلا، اوراق قرضه، سهام، ارز، رمزارز و مسکن ایده های بسیار خوبی برای سرمایه گذاری در این بازارها به مخاطبان ارایه کرد. او معتقد بود رشد اقتصادی 5 درصدی سه سال اخیرتکرار نخواهد شد و به سه درصد می رسد.

و بالاخره دکتر برمک قنبرپور نخستین سخنران تخصصی بود که به بررسی نقش و جایگاه صنایع پلاستیک در اقتصاد ایران پرداخت. دبیر کل همایش در بخش هایی از صحبت های خود به موارد زیر اشاره کرد:

• نرخ رشد صنعت کشور در میان گروه های فعال اقتصادی در سالهای 1401 و 1402 به ترتیب 5.6 و 4.4 درصد بوده که سهم آن در رشد تولید ناخالص داخلی کشور 15.2 درصد در هر دو سال ثابت مانده است.
• تولید ناخالص داخلی بخش صنعت در سال 1402 معادل 20 درصد کل فعالیت های اقتصادی کشور بوده که نقش اثرگذار آن را به رغم چالش هایی از جمله عدم ثابت سیاسی و اقتصادی، بحران نقدینگی، کمبود نیروی انسانی و تغییر هرم جمعیتی که از فرصت به تهدید در حال تغییر وضعیت است، عدم دسترسی به ارز کافی، بحران فزاینده حامل های انرژی نرخ های دستوری و … نشان می دهد.
• همکاران ما در صنعت پلیمر با چه میانگین نرخ ارزی مواد اولیه خود را از بورس کالا خریده اند؟! با توجه به رقابت های انجام شده، چنانکه در نمودار ارایه شد، این نرخ نزدیک به 50 هزارتومان بوده که عملا مزیت رقابتی چندانی برای تولیدکنندگان این صنعت باقی نگذاشته است. حتی در مورادی از جمله PET گرید بطری و PP های شیمیایی این نرخ نزدیک به 60 هزارتومان و عملا معادل بازار غیررسمی بوده است و نه آنچنان که ادعا می شود دلار نیمایی.
• نرخ تورم توسط موسسات مختلف حدود 35 درصد پیش بینی می شود.
• آمار معاملات بورس کالا در 1401 چهار و نیم میلیون تن پلیمر بوده که در سال بعد به بالای 5 میلیون تن رسیده، ارزش معاملات هم از 151 به 197 همت رسیده. این در حالیست که هزینه رقابت از 14.5 به 39 همت رسیده یعنی 168 درصد افزایش! همکاران ما 39 همت برای تامین مواد اولیه خود رقابت کرده اند!
• بعد از سالها افزایش تولید در صنعت پلیمر به نظر می رسد با توجه به ناترازی شدید انرژی و بعضا تا سه روز قطعی برق در شهرک های صنعتی در کنار عدم امکان تامین منابع انسانی و سیاست های انقباضی بانکی، متاسفانه در 6 ماهه اول امسال کاهش خرید مواد اولیه پلیمری از بورس کالا را شاهد بوده ایم. پیش بینی می کنیم امسال این معاملات 8 درصد کاهش داشته باشد. بی سابقه و برخلاف سالهای اخیر.
• کل فروش صنایع پلاستیک هم با 37 درصد افزایش در سال 1402 نسبت به سال قبل به 400 همت رسیده و سهم ارزش افزوده این صنعت در تولید ناخالض داخلی به ترتیب در دو سال یاد شده 1.7 و 1.8 درصد بوده است.
• ارزش صادرات صنعت پلاستیک کشور از 4.01 میلیارد دلار در سال 1401 با 19.7 درصد افزایش به 4.8 میلیارد دلار رسیده که به معنای افزایش سهم ارزآوری این صنعت از صادرات غیرنفتی به میزان قابل توجه 30 درصدی بوده است.

دکتر قنبرپور در پایان به چالش های مبتلابه صنعت پلاستیک اشاره کرد و با ابراز تاسف اذعان کرد که اراده ای جدی برای حل و فصل آنها در این سالها دیده نشده است. با اینحال ابراز امیدواری کرد که سال آینده بندهای مربوط به مشکلات این صنعت در اسلاید پایانی ارایه وی کاهش پیدا کند.

این همایش امروز و فردا با عناوین موضوعی زیر دنبال می شود: