پوشش رزین اپوکسی در قوطی مواد غذایی
بسپار / ایران پلیمر بیس فنول A(BPA) عمدتا در تولید رزین اپوکسی استفاده می‌شود، که در پوشش داخلی کنسرو مواد غذایی برای جلوگیری از زنگ‌زدگی و خوردگی قوطی و هم چنین جلوگیری از واکنش مواد غذایی با آهن، کاربرد دارد. به دلیل خطرات بیس فنول A بر سلامتی و امکان مهاجرت آن به مواد غذایی کنسرو شده بحث‌های زیادی در مورد بهداشتی بودن این موضوع در برگرفته شده‌است. نظارت بر BPA برای جلوگیری از خطرهای احتمالی بر سلامتی ضروری است که اتحادیه اروپا اخیرا حد مهاجرت ویژه برای BPA را mg(BPA)/kg(food)6/0 تعیین کرده است. در این مقاله به بررسی مهاجرت BPA از پوشش رزین اپوکسی داخل قوطی‌ها به مواد غذایی و عوامل تاثیر‌گذار برروی میزان مهاجرت BPA پرداخته می‌شود تا مشخص شود که در چه شرایطی مصرف مواد غذایی کنسروی برای مصرف‌کنندگان مشکلی ایجاد نمی کند.
واژگان کلیدی:
رزین اپوکسی، مهاجرت BPA، غذای کنسرو شده
1. مقدمه
BPA یک ترکیب آلی است که از دو حلقه فنولی تشکیل شده که به‌وسیله متیل به هم وصل شده‌اند. BPA بهعنوان ماده‌ای برای تولید رزین‌های فنولی، پلی‌کربنات‌ها و پلی‌استرها استفاده می‌شود. رزین‌های اپوکسی در پوشش سطح داخلی قوطی‌ها، درب فلزی شیشه‌ها، پوشش‌های محافظ، قطعات خودرو، چسب‌ها و به عنوان پوشش داخلی لوله‌هایPVC، کاربرد دارند.
در طول سالیان گذشته اختلال غدد درون‌ریز (endocrine disruptors) توجهات زیادی را بهدلیل اثرات منفی که بر سلامت انسان دارد، جلب کرده‌است. BPA یکی از ترکیب‌های اختلال زا در غدد درون ریز است که می‌تواند عملکرد هورمون استروژن را تقلید و گیرنده استروژن-استروژن انسان و حیوانات را مختل سازد. متاسفانه، پژوهش‌ها شواهدی را نشان می‌دهند که BPA می‌تواند از قوطی‌های کنسرو مواد غذایی، بطری‌های شیر بچه، قوطی‌های نوشیدنی و از دیگر محصول‌های مواد غذایی و نوشیدنی مهاجرت کند. نتایج پژوهش‌ها نشان می‌دهند که BPA موجود در بدن انسان، میزان ابتلا به سرطان را افزایش می‌دهد. در نتیجه، شناسایی BPA در محیط، غذا و بدن انسان در دستور کار قرار‌گرفته است.
حد مهاجرت ویژه (SML) برای BPA به مواد غذایی، mg(BPA)/kg(food)6/0 به وسیله بخشنامه EC، در یک سند اصلاحی مربوط به مواد پلاستیکی و کالاهایی که با مواد غذایی در تماس‌اند تعیین شده‌است. حداکثر چنده (dose) قابل‌قبول و مصرف روزانه BPA، به‌وسیله کارگزار محافظت از محیط¬زیست ایالات متحده و مرجع ایمنی مواد غذایی در اروپا، μg kg-1 bw/day50 تعیین شده‌است. مهاجرت BPA از کنسرو سبزیجات، قوطی نوشابه، کنسرو ماهی و محصولات گوشتی، قوطی قهوه، سس و قوطی شیر خشک نوزادان مشخص شده‌است. سازمان غذا و دارو (the food and drug administration (FDA )) امکان استفاده از رزین اپوکسی بر پایه BPA را بهعنوان پوشش داخلی در قوطی شیر‌خشک بچه، ممنوع کرده‌است.
حداکثر میزان مهاجرت قابل قبول BPA از قوطی‌های مواد غذایی توسط کارگزار استاندارد مواد غذایی (Food Standards Agency) در سال 2001 گزارش شده‌است. اما درباره میزان مهاجرت BPA تحت‌تاثیر عوامل مختلفی مانند ضربه‌دیدن قوطی، یا شرایط نگهداری و گرم کردن مواد غذایی داخل قوطی کمتر می‌دانیم.
این مقاله به بررسی مطالعات در زمینه میزان مهاجرت BPA از پوشش رزین اپوکسی داخل قوطی‌ها به مواد غذایی کنسرو شده است. علاوه بر این رابطه بین مهاجرت BPA از قوطی کنسروها و محتویات داخل ظرف (گلوکز و سدیم کلرید) و تاثیر عوامل قر شدگی، زمان نگهداری، گرم کردن و سترون‌سازی قوطی کنسرو بر مهاجرت BPA بررسی شده‌اند.
1-2.پوشش داخل قوطی و رزین اپوکسی
بهدلیل اینکه مدت زمان نگهداری مواد غذایی کنسرو شده طولانی است و در این مدت واکنش بین مواد غذایی و قوطی کنسرو به حداقل برسد، (مواد غذایی باعث خوردگی و زنگ‌زدگی آهن قوطی و در نتیجه فساد زودهنگام مواد غذایی می‌شود و استفاده طولانی مدت از قوطی کنسرو را غیر ممکن می‌سازد همچنین باعث مهاجرت مواد سمی به مواد غذایی می‌شود که بر سلامت انسان تاثیر منفی می‌گذارد) لازم است که سطح داخلی قوطی‌ها توسط لایه‌ای پوشانده شوند. این لایه‌های پوششی معمولا آلی هستند که باید قادر به مقاومت در برابر فرایند تولید و سترون‌سازی، قابل استفاده به‌صورت گسترده برای همه مواد غذایی، جلوگیری از مهاجرت تکپارهای آزاد از لایه پوششی به مواد غذایی در مقادیر بالا که سلامت انسان را به خطر می‌اندازد، چسبندگی بسیار بالا به قوطی حتی بعد از تغییر شکل قوطی و محافظت از بو و مزه مواد غذایی) پس از چندین سال نگهداری، باشند.
نویسنده: مهندس آناهیتا خدر
(ادامه دارد …)
متن کامل این مقاله را در شماره ۲۱۷ ماهنامه بسپار که در نیمه آبان ماه منتشر شده است، بخوانید.
در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق فیدیبو قابل دسترسی است.
