گفت و گو با دکتر محسن معصومی، رییس کمیته فنی متناظر ISIRI/TC 138 در ایران: فرایند استانداردسازی فرایندی مستمر و دایمی است

بسپار می نویسد، دکتر محسن معصومی از آن دسته افرادی است که حتی یک دیدار کوتاه، شما را مطمئن می­کند که بهترین فرد برای انجام این کار تخصصی و به خصوص است، تدوین استاندارد لوله های پلیمری. با انرژی، با پشتکار، با دقت، با دانش جامع در حیطه کاری مورد نظر و اهل تعامل! وی از افرادی است که با دیدن نتایج فعالیت­هایش آرزو می­شود کاش افراد بسیاری همچون او در سایر شاخه­ ها فعال بودند. برای بخش استاندارد موضوع این شماره از وی خواهش کردیم که اطلاعات خود را در اختیار ما و خوانندگان بسپار بگذارد و وی با همان خصوصیات یاد شده به خوبی در این زمینه ما را یاری کرد.

معصومی: فارغ ­التحصیل دکترای مهندسی پلیمر از دانشگاه صنعتی امیرکبیر هستم و تجربه کاری اینجانب درخصوص انواع لوله و اتصالات پلاستیکی بیش از 21 سال است. طی این مدت، ضمن همکاری با تولیدکنندگان، بازرسین، مهندسین مشاور، کارفرما (کاربر نهایی) و سازمان ملی استاندارد سعی بر این بوده است تا فاصله علمی و فنی بین تمام ذی‌نفعان کاهش یافته و درک فنی متقابلی بین آن‌ها ایجاد شود. هم‌چنین بیش از 17 سال تجربه تدوین استانداردهای ملی درخصوص سامانه‌های لوله‌گذاری پلاستیکی را نیز دارم. درحال حاضر، به‌عنوان رئیس کمیته فنی متناظر ISIRI/TC 138 در ایران با معاونت تدوین و ترویج استاندارد سازمان ملی استاندارد ارتباط کاری دارم.

بسپار-گروه تدوین استاندارد سامانه‌های لوله‌گذاری پلاستیکی، از نظر ساختار اداری مربوط به کدام بخش از سازمان ملی استاندارد ایران است؟ 

معصومی: اغلب اعضای کمیسیون‌های فنی تدوین استاندارد ملی، عضو کمیته فنی متناظر ISIRI/TC 138 هستند. کمیته فنی متناظر ISIRI/TC 138 در واقع کمیته فنی متناظر ISO/TC 138 در ایران است که از سال 1384 فعالیت خود را در کشور آغاز کرده است. هدف اصلی از تشکیل این کمیته، مشارکت ایران در تدوین استانداردهای بین‌المللیِ ISO درخصوص لوله‌ها، اتصالات و شیرآلات پلاستیکی برای انتقال سیالات است. خوشبختانه تاکنون بیش از 80 درصد نظرات ارسالی از طرف ایران درخصوص پیش‌نویس‌های ارجاع‌شده از طرف سازمان ایزو  پذیرفته شده است. این کمیته از نظر ساختاری اداری مربوط به بخش مطالعات تطبیقی و مشارکت در تدوین استانداردهای بین‌المللی است که زیرمجموعه معاونت تدوین و ترویج استاندارد سازمان ملی استاندارد است.

بسپار-ساختار کمیته فنی متناظر ISIRI/TC 138 شامل چه حوزه‌های کاری می‌شود؟ 

معصومی: کمیته فنی متناظر ISIRI/TC 138 دارای یک گروه مشورتی، یک کارگروه و 8 کمیته فرعی است. کمیته فرعی 1 مربوط به کاربرد فاضلاب، زهکشی و پساب، کمیته فرعی 2 مربوط به کاربرد آبرسانی و آبیاری، کمیته فرعی 3 مربوط به کاربرد صنعتی، کمیته فرعی 4 مربوط به کاربرد گازرسانی، کمیته فرعی 5 مربوط به روش‌های آزمون و ویژگی‌های پایه، کمیته فرعی 6 مربوط به لوله‌ها و اتصالات تقویت‌شده (مانند GRP) برای تمام کاربردها، کمیته فرعی 7 مربوط به شیرآلات و کمیته فرعی 8 مربوط به نوسازی و بازسازی خطوط لوله است. هر یک از این کمیته‌های فرعی متناسب با حجم فعالیت خود دارای تعدادی کارگروه هستند. اعضا، رئیس و دبیر هر یک از این کمیته‌های فرعی دارای حکم از سازمان ملی استاندارد هستند که از تمام طرف‌های ذی‌نفع (از قبیل تولیدکنندگان، بازرسین، مهندسین مشاور، آزمایشگاه‌ها، کاربران نهایی و اعضای هبات علمی دانشگاه) هستند.

بسپار-کمیته تدوین تا به حال چه تعداد استاندارد تدوین، بازنگری و تجدید نظرکرده است؟

معصومی: کمیته فنی متناظر ISIRI/TC 138 با توجه به تجربیات درخصوص پیش‌نویس استانداردهای بین­المللی ایزو و تجربیات پراکنده قبلی درخصوص تدوین استانداردهای ملی، به‌منظور ساماندهی استانداردهای ملی ایران در زمینه سامانه‌های لوله‌گذاری پلاستیکی، در 5 سال اخیر بیش از 50 استاندارد ملی تدوین، بازنگری و تجدید نظر کرده است. در تدوین استانداردها، ضمن رعایت کیفیت و دقت تدوین، سرعت تدوین هم مد نظر بوده است؛ طوری‌که پس از چاپ استاندارد ملی، منبع مورد استفاده درحال بازنگری یا تجدید نظر نباشد. استفاده از واژه‌های مناسب و جایگزینی آن‌ها با برخی واژه‌های متعارفِ اشتباه و فرهنگ‌سازی در این زمینه نیز در فرایند تدوین درنظر گرفته شده است.

بسپار-آیا استاندارد لوله‌ها اجباری هست ؟ برای کدام لوله‌ها؟

معصومی: درحال حاضر استانداردهای ملی ایران شماره‌های 14427 و 7607 برای سامانه‌های لوله‌گذاری پلی‌اتیلن، استانداردهای ملی ایران شماره‌های 9118، 9119 و 13361 برای سامانه‌های لوله‌گذاری پی‌وی‌سی، استاندارد ملی ایران شماره 6314 برای سامانه‌های لوله‌گذاری پلی‌پروپیلن و استاندارد ملی ایران شماره 9116 برای سامانه‌های لوله‌گذاری ساختمند (دوجداره) و استاندارد ملی ایران شماره 12753 برای سامانه‌های لوله‌گذاری چندلایه اجباری است؛ ولی متاسفانه استانداردهای ملی ایران شماره‌های 10729 و 10730 برای سامانه‌های لوله‌گذاری GRP اجباری نیست.

بسپار-بازرسی و رصد استاندارد بودن لوله ها چه طور انجام می شود؟

(ادامه دارد …)