اختصاصی بسپار/ گفت و گو با دکتر اویس افضلی، مدیر واحد تحقیق و توسعه رنگدانه سیرجان: صنعت ساختمان به طور گسترده ای با محصولات پلیمری آشناست

بسپار/ایران پلیمر رنگدانه سیرجان برندی شناخته شده در صنایع پلیمر کشور است که در بخش تولید آمیزه های پلیمری، مستربچ، افزودني، پودر و پيگمنت پري ديسپرس به صورت نانو، صنعتي و بهداشتي، نخ و الياف مقاومت و مدول بالا در منطقه ویژه اقتصادی سیرجان در حال فعالیت است.
اویس افضلی، فارغ التحصیل دکتری سازه، مدیر واحد تحقیق و توسعه مجتمع سیرجان و مدرس دانشگاه شهیدرجایی است. او مجموعه رنگدانه سیرجان را اینگونه تشریح می کند: شرکت رنگدانه سیرجان یکی از شرکت های زیرمجموعه مجتمع سیرجان است که فعالیت خود را از سال 1375 در منطقه ویژه اقتصادی سیرجان آغاز کرد. شرکت های نانو نخ و گرانول سیرجان، پترو نیرو سیرجان، پتروبسپار سیرجان و مجتمع پتروشیمی زیست سبز پلیمر از دیگر شرکت های زیرمجموعه مجتمع سیرجان هستند. مجتمع سیرجان همواره در تلاش است تا با به کارگیری نیروهای فنی و برجسته و نیز استفاده از به روزترین تجهیزات و ماشین آلات به عنوان یک واحد تولیدی-صنعتی دانش محور، نقش مهم و برجسته ای را در حوزۀ مواد پلیمری ایفا کند. تولید انواع مواد و افزودنی های پیشرفته پلیمری باعث شده تا طیف مختلفی از صنایع از جمله نساجی، پلیمر و پتروشیمی، کشاورزی، خودرو و ساختمان به عنوان مخاطبین مجتمع شناخته شوند.

بسپار- تمرکز ما در این گفت و گو بر روی صنعت ساختمان خواهد بود. این صنعت امروز در ایران چه قدر با محصولات پلیمری آشناست؟ و الزامات ساخت و ساز در کشور چه قدر به روز و همراستا با تولیدات فناور در این حوزه است؟
افضلی: خوشبختانه امروزه در ایران نیز همچون سایر کشورها، صنعت ساختمان به طور گسترده ای با محصولات پلیمری آشناست. استفاده از مواد پلیمری در صنعت ساختمان به دلیل ویژگی‌های منحصر به فرد آنها، جذابیت های بسیاری را برای مهندسین و دست اندرکاران صنعت ساختمان فراهم کرده است. محصولات پلیمری در بخش های مختلف صنعت ساختمان از جمله به عنوان انواع عایق های رطوبتی، صوتی و حرارتی، روکش و پوشش، سیستم آب و فاضلاب و همچنین به عنوان افزودنی در بتن و آسفالت مورد توجه است. انواع مختلف افزودنی های پلیمری که در ملات و بتن مورد استفاده قرار می گیرد سبب بهبود خواص مقاومتی و دوام بتن می شود. ما هم به عنوان تولید کننده افزودنی های پلیمری در این حوزه فعال هستیم و افزودنی الیاف پلیمری به عنوان یکی از افزودنی های مهم و غیرقابل انکار مورد استفاده در بتن شناخته می شود.
در خصوص الزامات و دستورالعمل ها خوشبختانه برای اکثر افزودنی های پلیمری دستور العمل های داخلی تدوین شده است و معمولا هر چند سال یکبار این دستورالعمل ها به روز رسانی می شوند. شرکت ما هم به عنوان تنها تولیدکننده داخلی و پرچم دار استفاده از الیاف پلیمری در بحث تدوین دستورالعمل های مرتبط با افزودنی های پلیمری همکاری خوبی با دستگاه های ذیربط داشته است. به عنوان مثال، علی رغم اینکه آیین نامه ها و استانداردهای معتبر بین المللی زیادی در خصوص استفاده از الیاف پلیمری و کاربردهای آن ها وجود دارد اما جای خالی دستورالعمل های داخلی در این بخش احساس می شد. از این رو، ما تلاش کردیم تا بتوانیم با همکاری بخش بتن مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی و همچنین سازمان برنامه و بودجه نسبت به تدوین و ابلاغ این دستور العمل ها اقدام کنیم. خوشبختانه موفق شدیم با همکاری دستگاه های مذکور، دستورالعمل شماره 4-120 سازمان برنامه و بودجه را با عنوان “دستور العمل کنترل کیفی بتن حاوی الیاف پلی الفین” تدوین کنیم و این دستورالعمل آذرماه 1400 از سوی سازمان برنامه و بودجه به کلیه دستگاه های مرتبط ابلاغ شده و لازم الاجراست. همچنین در حال حاضر، در حال آماده سازی دستورالعمل بتن پاششی حاوی الیاف پلیمری با همکاری بخش بتن مرکز تحقیقات راه مسکن و شهرسازی هستیم که این دستورالعمل نیز به زودی تدوین و ابلاغ خواهد شد.

بسپار- به عنوان تولیدکننده الیاف تقویت کننده در بتن و مصالح ساختمانی، از آخرین باری که با هم گفت و گو کردیم یعنی حدود 4 سال پیش، هم خود شما چه فرایند نوآوری و توسعه ای را طی کرده اید و هم اینکه صنعت ساختمان چه قدر اقبال بیشتری نسبت به استفاده از این افزودنی ها نشان داده است؟
افضلی: ما در طول این سال ها همچون گذشته در تلاش بودیم تا بتونیم هم سطح اگاهی جامعه مهندسی در خصوص استفاده از این الیاف را بالا ببریم و هم سعی کردیم در راستای ارتقای خواص فنی و مهندسی محصولات خود تلاش کنیم. خب در طی این چند سال ما فعالیت های توسعه ای زیادی داشتیم. از جمله فعالیت های مهم مجتمع در طی این سال ها، امضای قراداد و تفاهم نامه همکاری با دانشگاه ها و حمایت از دانشجویان است. به عنوان مثال، تفاهم نامه همکاری مشترک با دانشکده مهندسی عمران دانشگاه تهران بود که منجر به راه اندازی آزمایشگاه تخصصی بتن و آسفالت در این دانشکده شده است. تجهیزات مختلف این آزمایشگاه با حمایت مالی مجمتع سیرجان تهیه شد. حضور فعال در نمایشگاه ها و همایش های مرتبط، تدوین دو جلد کتاب در خصوص بتن الیافی، نگارش بیش از 40 مقاله در همایش های داخلی و چاپ 6 مقاله در معتبرترین مجلات بین المللی مرتبط با صنعت بتن، حمایت بیش از 30 پایان نامه دانشجویی، از دیگر فعالیت های بخش تحقیق و توسعه مجمتع سیرجان بوده است. خوشبختانه اقداماتی از این قبیل باعث شده که نسبت به 4 سال قبل، سطح آگاهی جامعه مهندسی و اقبال به استفاده از الیاف و به خصوص الیاف پلیمری در بتن افزایش قابل ملاحظه ای داشته باشد.

بسپار- ویژگی فنی این افزودنی ها و الیاف چیست؟ مقاوم سازی با این پلیمرها چگونه انجام می شود؟ و به صورت مقایسه ای نسیت به همتاها یا رقبای خود چه برتری هایی دارند؟
افضلی: اجازه بفرمایید من قبل از اینکه ویژگی های این الیاف را بگویم یک سری موارد کلی را توضیح بدهم. الیاف به طور کلی می تواند از لحاظ جنس و یا ابعاد تقسیم بندی شود. از لحاظ جنس، الیاف طبیعی، الیاف شیشه، الیاف فولادی و الیاف پلیمری را داریم که خود الیاف پلیمری چندین زیر مجموعه دارد. از نظر مشخصات ابعادی، الیاف به دو نوع میکرو و ماکرو تقسیم می شوند. الیاف با قطر کمتر از 0.3 میلیمتر به عنوان الیاف میکرو و الیاف باقطر بالاتر از 0.3 میلی متر به عنوان الیاف ماکرو شناخته می شوند. در خصوص انواع الیاف قابل استفاده در بتن و کاربردهای این الیاف، دستورالعمل ها و استانداردهای بین امللی و معتبر زیادی داریم، اما امروزه استاندارد بتن الیافی آمریکا (ASTM-C1116) و آیین نامه طراحی بتن الیافی آمریکا (ACI544) صرفا استفاده از الیاف فولادی یا پلیمری (از نوع پلی‏الفین و پلی‏پروپیلن) را در خیلی از کابری های مهم مجاز می داند و کلیه روابط طراحی که در خیلی از آیین نامه ها ذکر شده صرفا برای الیاف ماکرو پلیمری و الیاف ماکرو فولادی اعتبار دارد. این استانداردها سه مشخصه مدول الاستیسیته، مقاومت کششی و درصد ازدیاد را برای الیاف مطرح می کنند و الیافی قابل استفاده در بتن است که مشخصات آن در محدوده مجاز استاندارد قرار گیرد.
خب برویم به سراغ الیاف تولیدی در مجموعه ما. الیاف تولیدی مجتمع سیرجان همگی بر پایه پلی الفین هستند و از مدول و مقاومت کششی بالایی برخوردار هستند. این الیاف در دو گروه ابعادی تولید می شوند. الیاف میکروسنتتیک و الیاف ماکروسنتتیک. خود الیاف ماکروسنتتیک براساس شکل هندسی و مشخصات به سه نوع الیاف امباس، الیاف سینوسی و الیاف توئییست تقسیم می شوند. الیاف میکروسنتتیک با هدف کنترل ترک های ناشی از انقباض پلاستیک و الیاف ماکروسنتتیک به عنوان جایگزین آرماتورهای حرارتی در کف‏های صنعتی، سقف‏های عرشه فولادی، شاتکریت و قطعات پیش‏ساخته است. این الیاف می توانند در کارخانه تولید بتن و در بچینگ و یا در محل پروژه و در تراک میکسر به مخلوط بتن اضافه شوند. مقدار مصرف الیاف در بتن برای برآورده کردن الزامات مهندسی محاسبه می شود. به طور کلی طراحی و کنترل المان‏های سازه‏ای بر اساس دو معیار مقاومت و بهره‏برداری انجام می‏شود. بنابراین مزیت‏های فنی بتن الیافی را نیز می‏توان با در نظر گرفتن دو معیار مقاومت و بهره‏برداری دسته بندی کرد. از جمله مزیت‏های فنی بتن الیافی در زمینه معیار مقاومت تحت شرایط مختلف بارگذاری، می‏توان به صورت مختصر به افزایش پارامترهای مقاومت خمشی، مقاومت کششی، طاقت خمشی، جذب انرژی و شکل پذیری اشاره کرد. همچنین در زمینه معیار بهره‏برداری نیز می‏توان به کاهش ترک خوردگی و کنترل عرض ترک‏ اشاره کرد که در نتیجه منجر به افزایش عمر مفید سازه و کاهش هزینه‏های نگهداری می‏شود.

رعایت کلیه الزامات آیین نامه ای مشخص شده در آیین نامه های معتبر، قابلیت کنترل مشخصات هندسی و مکانیکی بر مبنای سفارش مشتری از جمله مهم ترین مزیت های الیاف تولیدی دراین مجتمع در مقایسه با نمونه های وارداتی است.

(ادامه دارد …)

متن کامل این گفت و گو را در شماره 250 ماهنامه بسپار که در نیمه مرداد ماه 1402 منتشر شده است، می خوانید.

در صورت تمایل به دریافت نسخه نمونه رایگان و یا دریافت اشتراک با شماره های ۰۲۱۷۷۵۲۳۵۵۳ و ۰۲۱۷۷۵۳۳۱۵۸ داخلی ۳ سرکار خانم ارشاد تماس بگیرید. نسخه الکترونیک این شماره از طریق طاقچه  و  فیدیبو  قابل دسترسی است.