رشد بیش از ۶ و نیم برابری ارزش صادرات خدمات در دنیا طی 20 سال/ سهم 50 درصدی خدمات در تجارت دنیا تا سال 2030

حامد میرزایی در گفتگو با خبرنگار اکسپورتنا، گفت: صادرات خدمات فنی و مهندسی گونه ای از صادرات است که از طریق ارایه دانش و فعالیت های فنی و مهندسی و همچنین ارسال نیروی کار متخصص به کشورهای هدف، جهت اجرای پروژه های گوناگون، منجر به افزایش درآمد ملی کشورمی شود.وی افزود: اهمیت این نوع از صادرات زمانی بیشتر آشکار می شود که بدانیم کشوری مانند هند از سال ها قبل با ارایه خدمات گوناگون در حوزه فناوری اطلاعات و صادرات نرم افزار، توانسته درآمد قابل توجهی را از آن خود کند.به گفته میرزایی، این موضوع به خصوص در کشور ایران که عمده درآمدهای خود را از طریق صادرات و یا به تعبیر بهتر خام فروشی منابع طبیعی نظیر نفت و گاز کسب می کند، حایز اهمیت بوده و می تواند تأمین کننده بخشی از درآمدهای ارزی کشور باشد.وی افزود: در این میان، غنی بودن ایران از لحاظ دانش فنی و مهندسی و نیز توان مالی متخصصان داخلی کشور، در کنار گستردگی خدمات و فعالیت های قابل صدور، می توانند عواملی مهم برای ترغیب دولت و بخش خصوصی به سمت این نوع از صادرات باشند.میرزایی یکی از عوامل متعدد تأثیرگذار در توسعه کارآفرینی را سرمایه فکری دانست و گفت: این موضوع عاملی اساسی در نهادینه کردن و توسعه کارآفرینی به شمار رفته و بر این اساس، برنامه ریزی و سرمایه گذاری برای افزایش سهم صادرات غیرنفتی از کل صادرات و ترکیب آن به سمت صدور کالاها و خدمات با فناوری بالاتر از رویکردهای سند چشم انداز است و صادرات خدمات فنی و مهندسی نیز از مصادیق آن به شمار می رود.این فعال اقتصادی خاطرنشان کرد: در واقع، صدور خدمات فنی مهندسی، مجموعه ای از روش ها و ابزارهایی است که با استفاده بهینه از منابع و عوامل تولید شامل سرمایه، مواد اولیه و نیروی انسانی، امکان ارائه کاالها و خدمات را در جامعه فراهم می کند؛ ضمن اینکه ارائه خدمات فنی و مهندسی می تواند در مرز یک کشور محصور بماند و یا به بازارهای بین المللی کشورهای دیگر راه بیابد.به گفته میرزایی، در هزاره سوم، صادرات خدمات فنی و مهندسی در مبادالت جهانی سهم عمده ای خواهد داشت، زیرا در دنیای امروز، بسیاری از خدمات از قابلیت صدور برخوردارند و علم، دانش و تجربه بیش از پیش تبدیل به یک محصول ارزنده قابل تبادل شده است.وی ادامه داد: اکنون، انتقال اطلاعات و مذاکره برای شرکت در نمایشگاه های بین المللی و حضور در مناقصه ها، بازاریابی کاال و خدمات را به ویژه در زمینه های فنی و مهندسی هموار کرده است . زیرا، این دانش از استانداردهای بین المللی و جهانی برخوردار است.به گفته این فعال اقتصادی، در عصر کنونی، برای آنکه کشورها بتوانند در زمینه اقتصاد غیر نفتی به حیات خود ادامه دهند، باید به کارآفرینی به منزله راهبردی ضروری، به طور ویژه توجه کنند و برای تقویت و توسعه آن، عوامل و مولفه های مختلف تاثیر گذار برآن را شناسایی و واکاوی دقیق کنند.وی اظهار داشت: در این میان، با توجه به افزایش روز افزون نقش خدمات فنی و مهندسی، جهانیان به خوبی دریافته اند سرمایه گذاری و تأکید بر سرمایه های مالی و فیزیکی به تنهایی مفید نیست، بلکه بر مبنای رویکردی جدید در توسعه کارآفرینی به صدور خدمات فنی و مهندسی به مثابه یکی از صادرات غیر نفتی، برای رسیدن به این مهم تمرکز کنند.میرزایی گفت: در ایران نیز بسترسازی برای صدور خدمات با تقویت و تجهیز زیرساخت ها در راستای کاهش هزینه مبادله، اتخاذ سیاست گذاری های صحیح و برنامه ریزی شده برای جذب سرمایه های خارجی و افزایش سرمایه های داخلی، تعدیل قیمت ارز در جایگاه واقعی خود و ارتقای درآمدهای مولد سرانه، و ازهمه مهمتر ایجاد کارآفرینی و اقتصاد غیرنفتی از جمله موارد کلیدی است که باید با جدیت خاص برای تسریع در رشد صادرات خدمات و به طور خاص، خدمات فنی و مهندسی مد نظر قرار گیرد.وی افزود: ارزش افزوده ای که در صدور خدمات فنی و مهندسی وجود دارد، همراه با نیاز روز افزون اقتصاد جهانی به توسعه عمرانی و زیرساختی، یک فرصت جهانی است و برای ایرانی که از سرمایه های انسانی قابل توجهی برخوردار است، فرصتی مغتنم به حساب می آید تا با تدبیر و مدیریت صدور خدمات فنی و مهندسی میزان بهره مندی خود را افزایش دهد.به گفته میرزایی، متاسفانه بخش خصوصی ما در این زمینه هنوز ضعیف است، ولی وضعیت، امیداور کننده است. شرکت های ایرانی باید همکاری را در قالب تشکیل کنسرسیوم های بین المللی سرلوحه کار خویش قرار دهند و در این راستا نباید استفاده از تجربیات جهانی را نادیده بگیرند.وی افزود: به هر حال باید توجه داشت که امروزه خدمات فنی و مهندسی که یکی از پایه های اصلی توسعه اقتصادی کشورها است، بطوری که مدیریت آن در بخش ساختمان از اساسی ترین موضوعات مورد توجه در برنامه های دولت است؛ ضمن اینکه ارزش صادرات خدمات در جهان طی 22 سال گذشته 6.6 برابر شده و برخی از تحلیلگران معتقدند که تا سال 2030، خدمات 50 درصد تجارت دنیا را تشکیل خواهند داد، این در حالی است که روند رشد صادرات خدمات فنی و مهندسی طی سال های 1380 تا 1390 برخلاف برنامه توسعـــــه دولت، نزولی بوده است.وی افزود: به منظور شناسایی مشکلات صدور خدمات فنی مهندسی در بخش ساختمان، مطابق فرآیند دلفی، فهرستی شامل 30 گویه گردآوری گردید و سپس جهت رتبه بندی در یک جامعه آماری شامل 108 نفر از مدیران و مهندسین مرتبط با این خدمات مورد سنجش قرار گرفته و اولویت بندی شد.به گفته میرزایی، پس از طی این فرآیند، مشکلات اولویت بندی گردیدند که در نتیجه آن حوزه قابلیت های صدور خدمات، دارای بیشترین اهمیت بود که در نهایت وضعیت فعلی عوامل توسط آزمون تی استیودنت از طریق مقایسه میزان اهمیت هر یک با وضعیت فعلی آن در شرکت های مهندسی فعال در این حوزه به وسیله پرسش نامه مورد ارزیابی قرار گرفته است.وی اظهار داشت: در عین حال، صادرات خدمات فنی و مهندسی در جهان توسط شرکت های بزرگ چند ملیتی در حال انجام است و این موضوع سختی و حساسیت رقابت را برای ما بیش از گذشته یادآور می شود.میرزایی گفت: همچنین در کنار این موارد، نباید اهمیت مسایل سیاسی، فرهنگی و ارتباطی جهانی را با کشورمان و بازارهای هدف نادیده بگیریم و یادمان باشد منافع ما کشورهای هدف به هم گره خورده و این وابستگی متقابل بازارها نیازمند تقویت چندجانبه است.وی افزود: بر این اساس ایران هم اگر بخواهد واقعا به توسعه این بخش بها بدهد، باید سیاست های مشترک اتخاذ کنیم سیاستهایی که توسعه صادرات غیرنفتی را خصوصا در زمینه خدمات فنی و مهندسی دنبال کند.میرزایی گفت: پایان با توجه به حضور فعال ایران در بلوک های تجاری منطقه,این امر  نیز می تواند به افزایش بیشتر صادرات خدمات بینجامد.وی یادآور شد: آگاهی از عملکرد صادراتی و مزیت نسبی شرکای تجاری پیش از تدوین موافقت نامه های تجاری در حوزه صادرات، می تواند به اتخاذ سیاست های تجاری بهتر کمک کند. از سوی دیگر، یافتن بازارهای پایدار برای ارتقای آینده صادرات فنی و مهندسی از مواردی است که باید در ترکیب بازارهای مقصد صادرات شرکت های ایرانی مورد توجه قرار گیرد.به اعتقاد میرزایی، در نظر گرفتن ساختارهای اقتصادی، تجاری و سیاسی کنونی بازارهای هدف در بین کشورهای منطقه در مقایسه با سایر بازارها در کشورهای دیگر به رقابت پذیر شدن شرکت های صادرکننده ایرانی کمک زیادی خواهد کرد.وی افزود: در این راستا، ارتقای آگاهی و ایجاد روابط تجاری سازنده با کشورهای دارای بازارهای پایدار و باثبات با تعامل دوسویه نهادهای دولتی و اجرایی با انجمن ها و شرکت های صادرکننده خدمات فنی و مهندسی میسر است که این رویکرد مدیریتی می تواند صادرات دیگر بخش های خدمات مانند حمل و نقل، گردشگری، بهداشت و درمان، آموزش را نیز تقویت کند.میرزایی گفت: به هر حال، توســعه صادرات خدمات در ایران با مشــکلات متعددی مواجه اســت کــه از آن جمله میتوان به فقدان نگاه استراتژیک و برنامه راهبردی، مشکلات بانکی، مشکلات بیمه ای، فقدان سیستمهای تامین مالی و فقدان شــرکتهای صادرکننده خدمات در زنجیره شــرکتهای صادراتی اشاره کرد.وی افزود: در همین راستا، عدم عضویت ایران در سازمان تجارت جهانی و برخــی پیمانهای بین المللــی در حوزه صادرات خدمات، وجود رقیبان سرســخت با پشــتوانه های مالی دولتی در بازار کشــورهای همسایه و تحریمها و محدودیتهای ناشــی از آن نیز به عنوان بخشی از تهدیدهای بخش صادرات خدمات محســوب می شود.