سرمقاله شماره 236 مجله بسپار/ بحران ناکارآمدی در غیاب کارآمدی

بسپار / ایران پلیمر “فساد اقتصادی در کشور سازمان یافته است/ ۸۰ درصد مجرمان اقتصادی کارمندان دولت هستند” این جملات از زبان یک قاضی نام آشنای مفاسد اقتصادی کشور در نشستی تخصصی بازنشر می شود. او معتقد است که ساختار کشور به نحوی است که برای جرایم اقتصادی، حتی نیاز به بهره هوشی چندانی نیست. اکثر جرایم اقتصادی محصول ساختار‌های غلط، سوء استفاده از موقعیت‌ و البته رشوه و رانت هستند.
دوم خرداد 1401 فاجعه ای در حوزه ناکارآمدی مدیریتی در کشور رخ داد. برجی ده طبقه پیش از افتتاح رسمی فروریخت و ده ها تن از هموطنان را در آبادان در کام مرگی دردناک کشید. وقتی که این یادداشت نوشته می شود، ساختمان همچنان در زیر فشار نبودن تجهیزات فناور و به روز و شاید دانش و تخصص کافی، و با تکیه بر تلاش شایسته قدردانی نیروهای سازمان های مربوطه در حال آواربرداری ست و بیم آن می رود که بر تعداد از دست رفتگان حادثه، ده ها نفر دیگر افزوده شود.
بلافاصله بعد از این حادثه افراد زیادی به هشدارهای قبلی خود در خصوص عدم امن بودن این ساختمان اشاره کردند و هلدینگ ساختمان سازی مالک و سازنده برج را به فساد گسترده در منطقه متهم کردند. حتی معاون اول رییس جمهور رسما به فساد جاری میان پیمانکار، سازنده، ناظر، دستگاه های صادر کننده مجوز و … اذعان کرد.
این دیگر یک ساختمان قدیمی نبود که استانداردسازی و ایمن سازی آن محل تشکیک باشد، ساختمان نوسازی بود که عدم نظارت سالم و قاطع حادثه آفرین بسیار تلخی شده بود.
در حالیکه در حوزه فساد همگرایی وجود دارد، عزم و اراده ای جمعی در میان رده های مختلف حاکمیت برای مبارزه با آن، دیده نمی شود. فساد رو به رشد این سالها موجب ایجاد و عمیق شدن نابرابری های اجتماعی و پراکندن بذر ناامیدی و افسردگی شده که جوانه زده و می توان آن را در نسل جوان و میانسال و همه ی آن بسیاری که دغدغه ی “رفتن” دارند، به خوبی رصد کرد. مطابق گزارشی که معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری منتشر کرده، جمعیت مهاجران ایرانی (که اغلب از میان متخصصین هستند) در سال ۱۹۹۰ میلادی، بالغ بر ۸۲۰ هزار نفر بوده که این رقم تا سال ۲۰۲۰ و طی 30 سال، ۲.۲ برابر شده است.
باید بپذیریم که حاکمیت با بحران ناکارآمدی روبروست، از پلاسکو و متروپل تا یوزهای از دست رفته ی ایران، از آلودگی هوا و توده های گرد و غبار در استان های جنوبی و غربی تا نواحی مرکزی و شرقی و از بحران آب و خشکسالی تا فقر دسترسی به حیاتی ترین نیازهای خوراکی و درمانی برای مردم.

آنچه راهکار بسیاری از کشورهای توسعه یافته در مقابل فساد و تبعات عدیده آن بوده و هست، شفافیت و شفافیت رسانه ای است. امکانی که متاسفانه در ایران به شدت زیر فشار و کنترل های حاکمیتی قرار دارد. از آن به عنوان یکی از پنج زندان بزرگ خبرنگاران یاد می شود و آزادی رسانه در آن به گفته برخی سازمان های بین المللی در قعر جداول کشورهای دنیاست.
برای آینده ایران باید فکری به حال اقتصاد آن کرد. بدون دانش و با سازوکارهای پوپولیستی کوتاه مدت هم دیده ایم که به جایی نخواهیم رسید.
خانه از پای بست ویران نیست اگر ویرانش نکنید.

تبسم علیزادمنیر